Disini ditampilkan kumpulan tulisan dari beberapa sumber, sebagai berikut :
Bagian I : MINTAK LAPEH
dari :
Nagarisitalang-wordpress.com
Bagian II : SOMBAH MAURAK SELO
dari : inyiakdanau blogspot.com
dari : tek
chyl.blogspot.com
Bagian III: Pasambahan Maurak Selo dari : inyiakdanau blogspot.com
Bagian IV: Pasambahan
Mintak Pulang
dari : www.mail-archive.com/rantau
Bagian V :PASAMBAHAN BAKARILAAN
(Alek Jo Pangka )
Bagian VI: PASILAKAN KATURUN
Bagian I
MINTAK LAPEH
Posted by Nagari Sitalang on 26 Februari
2010
Dari :
Nagarisitalang-wordpress.com
Ditulis
Oleh : I St. Sinaro
ALEK
Maa nyo Sutan Sinaro?.-
Maa nyo Sutan Sinaro?.-
PANGKA
Ambo ……
Ambo ……
ALEK
Iyo kabakeh Sutan juo sambah dipuhunkan.-
Iyo kabakeh Sutan juo sambah dipuhunkan.-
PANGKA
Manitahlah!.-
Manitahlah!.-
ALEK
Wallau diawa kalam tadi, dek sambah ambo nan sabarih, dek kato ambo nan sapatah, muluik tatabua ka nan rapek, sambah taserak ka nan rami.- Tansano ambo bakato di nan lai, ado taracak dilimbago tatonggak dipusako; manabang lai dipangka, manjuluak lai dibuah, bakato lai di nan bana, lakeklah tuah di nan banyak.—- Tapi kok bakato di nan tidak: Malu tatumpah pado ambo, arang tacoreang pado kaniang, bakipeh paluaah didado, bakumpua darah kajantuang, buruak barito dinagari.—–
Taapi samantangpun nan bak kian: Ampunllah ambo dek Panghulu, Panghulu banyak nan sati, urang gadang banyak batuah, bago marusuak tampek lalu, nan dituju kaitu juo.—- Takalo sumua kadikali, takalo rantiang kadipatah; Pangulu badiri dinagari, mambangun Adat jo Pusako, maadokan barih jo balabeh, manyusun cupak dengan gantang.- Dek Adat nan mamakai, Pusako tingga marunggoi, cupak tatagak, utang maisi.—- Sungguahpun iyo nan saganok itu dek silang nan bapangka karajo nan bapokok, dicarilah bulek nan sagolong, picak nan satapiak.- Buleklah dapek digolekkan, picak lah dapek dilayangkan; mako dilapeh nan bujang nan mudo-matah, nan tau nan cadiak-pandai.- Kok jauah dilayangkan surek, kok hampia dilayangkan siriah.—- Kamujran dek silang nan bapangka namonyo : Jauah disaru alah datang, hampia dipanggia alah tibo, samolah barhadir diateh rumah nangko.—- Kamujuran dek kami sialek-jamu: Kok datang lah babukakkan pintu, duduak-lah bakambangkan lapiak, litak lah bahidangkan nasi, awih lah batuangkan aiya; indak kan upek nan katibo, antah kok puji nan kabuliah.-
Ba-a sakarang iko kini: Nan bak ibaraik buruang pipik Stan. Tabang babega diudaro, balunta-lunta jo kabuik, babentan-bentan jo awan; puweh malayang nyo malayok, sudah maningginyo marandah, tabang kapadang ribu-ribu, iyo karimbo nan satumpak. —- Sadang mamakan buah rumpuik, litak laeh awihpun tibo, lalu disasok ambun nan satitiak, sajuak nan bukan alang-alang, bak paneh ditimpo rinai.- Mambayang-bayang kamuko, mancayo kau tak banak.- Sanang hati bukan kapalang, pareso maruwang tubuah, siaik anggoto katujuahnyo.- Dek lah sudah minum jo makan; mungkasuik bana dalam hati, nak manjalang pinang nan sabatang, manuruik sarang batinggakan, pulang ka-asa daulunyo….Ma-nyo St. Sinaro ?.-
Wallau diawa kalam tadi, dek sambah ambo nan sabarih, dek kato ambo nan sapatah, muluik tatabua ka nan rapek, sambah taserak ka nan rami.- Tansano ambo bakato di nan lai, ado taracak dilimbago tatonggak dipusako; manabang lai dipangka, manjuluak lai dibuah, bakato lai di nan bana, lakeklah tuah di nan banyak.—- Tapi kok bakato di nan tidak: Malu tatumpah pado ambo, arang tacoreang pado kaniang, bakipeh paluaah didado, bakumpua darah kajantuang, buruak barito dinagari.—–
Taapi samantangpun nan bak kian: Ampunllah ambo dek Panghulu, Panghulu banyak nan sati, urang gadang banyak batuah, bago marusuak tampek lalu, nan dituju kaitu juo.—- Takalo sumua kadikali, takalo rantiang kadipatah; Pangulu badiri dinagari, mambangun Adat jo Pusako, maadokan barih jo balabeh, manyusun cupak dengan gantang.- Dek Adat nan mamakai, Pusako tingga marunggoi, cupak tatagak, utang maisi.—- Sungguahpun iyo nan saganok itu dek silang nan bapangka karajo nan bapokok, dicarilah bulek nan sagolong, picak nan satapiak.- Buleklah dapek digolekkan, picak lah dapek dilayangkan; mako dilapeh nan bujang nan mudo-matah, nan tau nan cadiak-pandai.- Kok jauah dilayangkan surek, kok hampia dilayangkan siriah.—- Kamujran dek silang nan bapangka namonyo : Jauah disaru alah datang, hampia dipanggia alah tibo, samolah barhadir diateh rumah nangko.—- Kamujuran dek kami sialek-jamu: Kok datang lah babukakkan pintu, duduak-lah bakambangkan lapiak, litak lah bahidangkan nasi, awih lah batuangkan aiya; indak kan upek nan katibo, antah kok puji nan kabuliah.-
Ba-a sakarang iko kini: Nan bak ibaraik buruang pipik Stan. Tabang babega diudaro, balunta-lunta jo kabuik, babentan-bentan jo awan; puweh malayang nyo malayok, sudah maningginyo marandah, tabang kapadang ribu-ribu, iyo karimbo nan satumpak. —- Sadang mamakan buah rumpuik, litak laeh awihpun tibo, lalu disasok ambun nan satitiak, sajuak nan bukan alang-alang, bak paneh ditimpo rinai.- Mambayang-bayang kamuko, mancayo kau tak banak.- Sanang hati bukan kapalang, pareso maruwang tubuah, siaik anggoto katujuahnyo.- Dek lah sudah minum jo makan; mungkasuik bana dalam hati, nak manjalang pinang nan sabatang, manuruik sarang batinggakan, pulang ka-asa daulunyo….Ma-nyo St. Sinaro ?.-
PANGKA
Sampaikan Sutan !.-
Sampaikan Sutan !.-
ALEK
A-lah nan manjadi kasampurnaan sambah nan tatunggang kapado Sutan: Karano balaaiya lah sampai kapulau, bajalan lah sampai kabateh; kok taganang alah bapamatang, mailia alah bamuaro, nan dimungkasuik lah sampai nan diama lah pacah…. Ndak do lai; kok duduak lah nak maurak selo, kok tagak lah nak mahayun langkah, baganjua suruik kapangkalan, sabondong pulang banagari… Mohon dilapeh jo hati nan suci jo muko nan janiah, sakito sambah pado Sutan.-
A-lah nan manjadi kasampurnaan sambah nan tatunggang kapado Sutan: Karano balaaiya lah sampai kapulau, bajalan lah sampai kabateh; kok taganang alah bapamatang, mailia alah bamuaro, nan dimungkasuik lah sampai nan diama lah pacah…. Ndak do lai; kok duduak lah nak maurak selo, kok tagak lah nak mahayun langkah, baganjua suruik kapangkalan, sabondong pulang banagari… Mohon dilapeh jo hati nan suci jo muko nan janiah, sakito sambah pado Sutan.-
PANGKA
Lah sampai dek St. Maruhun ?.-
Lah sampai dek St. Maruhun ?.-
ALEK
Sakiro-kiro…..
Sakiro-kiro…..
PANGKA
Titah jo sambah dari muluik, karangan hati sanubari, barih balabeh kadituruik, ampun jo rila pamanuahi.— Kinilah datang sambah jo titah dari Sutan, yaitu duduak lah nak maurak selo tagak lah nak mahayun langkah, baganjua suruik kapangkalaan, sabondong pulang kanagari, kan iyo baitu, St ?.
Titah jo sambah dari muluik, karangan hati sanubari, barih balabeh kadituruik, ampun jo rila pamanuahi.— Kinilah datang sambah jo titah dari Sutan, yaitu duduak lah nak maurak selo tagak lah nak mahayun langkah, baganjua suruik kapangkalaan, sabondong pulang kanagari, kan iyo baitu, St ?.
ALEK
Sabananyo…..
Sabananyo…..
PANGKA
Sasuai bak papatah Sutan juo : Dima biyawak tajun, sinan anjiang manyalak, dima tuga tahantak, sinan tinaman tumbuah.- Mako nak-nyo janiah bak dibasuah, nak-nyo tareh bak ditampi, saiyah kagugua dari tampuak, nyato kalakang dari kulik, mananti Sutan Sakutiko, nak dianta rundiang ka-nan banyak…..
Sasuai bak papatah Sutan juo : Dima biyawak tajun, sinan anjiang manyalak, dima tuga tahantak, sinan tinaman tumbuah.- Mako nak-nyo janiah bak dibasuah, nak-nyo tareh bak ditampi, saiyah kagugua dari tampuak, nyato kalakang dari kulik, mananti Sutan Sakutiko, nak dianta rundiang ka-nan banyak…..
ALEK :
Mananti ambo.-
Mananti ambo.-
PANGKA
Sutan Maruhun?…..
Sutan Maruhun?…..
ALEK
Manitahlah !.-
Manitahlah !.-
PANGKA
Sambah kumbali pado Sutan.-
Sambah kumbali pado Sutan.-
ALEK
Kaapado Allah….
Kaapado Allah….
PANGKA
Ruponyo parundingan nan kabakumbalikan kabakeh Sutan: Karano kok dapek surang dibulekti dapek basamo dipaiyokan.- Satantang kabanaran nan tatumpah kabakeh ambo tadi, alah ambo bao bakato baiyo bajalan bamulah, mencari bulek nan sagolong.- Gantiang putuih biang katabuak, ambo antakan kabakeh Sutan.—- Mako taradok pintak jo pinto pihak sialek; karano nan dimungkasuik alah sampai, nan diama alah pacah, kini, duduaklah nak maurak selo, kok tagak lah nak mahayun langkah …. Kan iyo baitu bunyi panitahan Sutan ?.
Ruponyo parundingan nan kabakumbalikan kabakeh Sutan: Karano kok dapek surang dibulekti dapek basamo dipaiyokan.- Satantang kabanaran nan tatumpah kabakeh ambo tadi, alah ambo bao bakato baiyo bajalan bamulah, mencari bulek nan sagolong.- Gantiang putuih biang katabuak, ambo antakan kabakeh Sutan.—- Mako taradok pintak jo pinto pihak sialek; karano nan dimungkasuik alah sampai, nan diama alah pacah, kini, duduaklah nak maurak selo, kok tagak lah nak mahayun langkah …. Kan iyo baitu bunyi panitahan Sutan ?.
ALEK
Yooooolah…..
Yooooolah…..
PANGKA
Kok itu, iyo jalan nan pasa nan batampuah, kato nan bana nan basabuik.- Alah dilaeh lakek atok, alah dirasuak manjariau.—- Akan tatapi sungguahpun iyo nan baitu; ruponyo antaro ambo jo Sutan, sairiang indak satujuan, sabiduak indak sahalun, saiyo balain ujuik.- Aratinyo bana: Kok nan dimungkasuik iyo lah sampai, nan dicito iyolah dapek.- tapi nan diama alun lai pacah.- Kalau nan manjadi niat jo nasa kami : “Disiko kito samalamko, bisuak pagi nak kami lapeh”… Itu mangko sanang hati sipangka, pulang maklum pado Sutan.—-
Kok itu, iyo jalan nan pasa nan batampuah, kato nan bana nan basabuik.- Alah dilaeh lakek atok, alah dirasuak manjariau.—- Akan tatapi sungguahpun iyo nan baitu; ruponyo antaro ambo jo Sutan, sairiang indak satujuan, sabiduak indak sahalun, saiyo balain ujuik.- Aratinyo bana: Kok nan dimungkasuik iyo lah sampai, nan dicito iyolah dapek.- tapi nan diama alun lai pacah.- Kalau nan manjadi niat jo nasa kami : “Disiko kito samalamko, bisuak pagi nak kami lapeh”… Itu mangko sanang hati sipangka, pulang maklum pado Sutan.—-
ALEK
Lah sampai dek Sutan Sinaro?.-
Lah sampai dek Sutan Sinaro?.-
PANGKA
Dibilang alah.-
Dibilang alah.-
ALEK
Ruponyo taradok kabanaran ambo nan tatabua ka nan banyak, nan talewa kamajilih di rumah nangko; dek Sutan urang nan arih-bijaksano, urang nan cadiak candokio, kok satitiak alah balawikkan, sakapa alah bagunuangkan… Tu-mah, lah bapaedakan ka nan rapek, baduduakkan kaurek-taguah, basandakan kabatang-gamppa, batatiangkan ka Niniak Mamak…. Mako, kok tanamo maninjau, Sutan lah tagak dipuncak bukik, kok tanamo manyilau, alah lah duduak dilurah dalam.- Sajuklak bana dalam hati Stan; sajuak nan bagai dipalali, raso manetek aka-lundang, raso basiram aiya-rimbo.—- Sapihak pintak jo pinto kami nan tapuhun kabakeh Sutan: Karano sumbayang nan bawakatu alek nan bakutiko; kok duduak lah bak raso paniang. Tagaklah baraso panek, kami lah nak mahayunkan langkah.—- Kiniko dek sutan, kandak lah bakraso kabuliah, pitak lah bakraso kabalaku…. Apolah kato Sutan tadi: “Kok nan dimungkasuik lah sampai; tapi nan diama alun lai pacah”….. Aratinyo nan diama alun lai pacah: Nak manahani kami samalamko, bisuuak pagi nak kami lapeh”…. Kan iyo baitu tadi panitahan Sutan?….
Ruponyo taradok kabanaran ambo nan tatabua ka nan banyak, nan talewa kamajilih di rumah nangko; dek Sutan urang nan arih-bijaksano, urang nan cadiak candokio, kok satitiak alah balawikkan, sakapa alah bagunuangkan… Tu-mah, lah bapaedakan ka nan rapek, baduduakkan kaurek-taguah, basandakan kabatang-gamppa, batatiangkan ka Niniak Mamak…. Mako, kok tanamo maninjau, Sutan lah tagak dipuncak bukik, kok tanamo manyilau, alah lah duduak dilurah dalam.- Sajuklak bana dalam hati Stan; sajuak nan bagai dipalali, raso manetek aka-lundang, raso basiram aiya-rimbo.—- Sapihak pintak jo pinto kami nan tapuhun kabakeh Sutan: Karano sumbayang nan bawakatu alek nan bakutiko; kok duduak lah bak raso paniang. Tagaklah baraso panek, kami lah nak mahayunkan langkah.—- Kiniko dek sutan, kandak lah bakraso kabuliah, pitak lah bakraso kabalaku…. Apolah kato Sutan tadi: “Kok nan dimungkasuik lah sampai; tapi nan diama alun lai pacah”….. Aratinyo nan diama alun lai pacah: Nak manahani kami samalamko, bisuuak pagi nak kami lapeh”…. Kan iyo baitu tadi panitahan Sutan?….
PANGKA
Iyo bana…..
Jauah taibo hati kami, stan
ALEK
Dek Sutan bahayun lalu bagamangkan; bapujuak pagadang tangih, basaok tangah-duo-eto, unjuak nan tidak babarikan. Sabab baa-lah dek baitu: Adopun kadatangan kami kamariko, pai maantakan St. Sarialam … Tak ubahnyo, bak ibaraik maanta rang-balaiya ko-mah Stan: bairiangkan sabateh palabuhan; kapa ranggang langkah baganjua, bararak babaliak pulang.- Nyampang kasamo naiak pulo kaanjuangan; kok nyo oleang kapa dek muatan, tarumuak cando nangkodohnyo, kami nan tidak bakaricih, Stan….
Baa-to nyo lai kini:
Dek capo padi barunduakkan
Kini rabahkan kayu juwa
Dek cako kami baduduakkan
Kini jallehkan jalan kalua
Sakian sambah bakeh Sutan Bandaro…..
Iyo bana…..
Jauah taibo hati kami, stan
ALEK
Dek Sutan bahayun lalu bagamangkan; bapujuak pagadang tangih, basaok tangah-duo-eto, unjuak nan tidak babarikan. Sabab baa-lah dek baitu: Adopun kadatangan kami kamariko, pai maantakan St. Sarialam … Tak ubahnyo, bak ibaraik maanta rang-balaiya ko-mah Stan: bairiangkan sabateh palabuhan; kapa ranggang langkah baganjua, bararak babaliak pulang.- Nyampang kasamo naiak pulo kaanjuangan; kok nyo oleang kapa dek muatan, tarumuak cando nangkodohnyo, kami nan tidak bakaricih, Stan….
Baa-to nyo lai kini:
Dek capo padi barunduakkan
Kini rabahkan kayu juwa
Dek cako kami baduduakkan
Kini jallehkan jalan kalua
Sakian sambah bakeh Sutan Bandaro…..
PANGKA
Kabakeh Sutan sambah kumbali….
Kabakeh Sutan sambah kumbali….
ALEK
Manitahlah !….
Manitahlah !….
PANGKA
Taradok sambah jo titah Sutan nan taserak kabakeh kami sipangkalan, urang nan mairik-marantangkan pakarjaan di rumah nangko: Ibaraik batutualah kami danga, ibaraik mangajilah kami simak.- Lah jaleh ujuik ma-ananyo, lah nyato paham jo tujuan…. Kami ulang sapatah rundiangan sutan: “Dek cako kami lah baduduakkan, kini jalehlah pintu kalua”.- Kan iyo tadi Sutan???…..
Taradok sambah jo titah Sutan nan taserak kabakeh kami sipangkalan, urang nan mairik-marantangkan pakarjaan di rumah nangko: Ibaraik batutualah kami danga, ibaraik mangajilah kami simak.- Lah jaleh ujuik ma-ananyo, lah nyato paham jo tujuan…. Kami ulang sapatah rundiangan sutan: “Dek cako kami lah baduduakkan, kini jalehlah pintu kalua”.- Kan iyo tadi Sutan???…..
ALEK
Sabananyo….
Sabananyo….
PANGKA
Kok kito kabajawab-batimbang kato, singekek sajo kajawabnyo.-
Jiluwang tumbuah diparak
Sarumpun jo batang puwa
Janjang patah pintu bapasak
Kamano Sutan nak kalua
Kato mintak dibaleh, sambah tolong kumbalikan !!!.-
Kok kito kabajawab-batimbang kato, singekek sajo kajawabnyo.-
Jiluwang tumbuah diparak
Sarumpun jo batang puwa
Janjang patah pintu bapasak
Kamano Sutan nak kalua
Kato mintak dibaleh, sambah tolong kumbalikan !!!.-
ALEK
A-yo maa nyo St. Sinaro ?.-
A-yo maa nyo St. Sinaro ?.-
PANGKA
Manitahlah.-
Manitahlah.-
ALEK
Sambah tapulang bakeh Sutan.-
Sambah tapulang bakeh Sutan.-
PANGKA
Sampaikan …..
Sampaikan …..
ALEK
Satantang panitahan sutan nan talimpah kabadan diri ambo, iyo pulo tumah kironyo…. Kok ujuik lah ambo pandang, nyariangnyo lah ambo danga; sasak tampek lapang pikiran, barih tassipan dibalabeh, tampan alah patuik tabao.- Izinkanlah ambo manitih batang, papah dek Sutan jo bicaro, ambo nan bukan cadiak-pandai.—- Apolah nan manjadi buah parundiangan Sutan cako, ujuangnyo sajo ambo semba: “Janjang patah pintu bapasak, kamano Sutan nak kalua”. Kan iyo baitu kalaluannyo Stan ???…..
Satantang panitahan sutan nan talimpah kabadan diri ambo, iyo pulo tumah kironyo…. Kok ujuik lah ambo pandang, nyariangnyo lah ambo danga; sasak tampek lapang pikiran, barih tassipan dibalabeh, tampan alah patuik tabao.- Izinkanlah ambo manitih batang, papah dek Sutan jo bicaro, ambo nan bukan cadiak-pandai.—- Apolah nan manjadi buah parundiangan Sutan cako, ujuangnyo sajo ambo semba: “Janjang patah pintu bapasak, kamano Sutan nak kalua”. Kan iyo baitu kalaluannyo Stan ???…..
PANGKA
Iyo, itu bana…..
Iyo, itu bana…..
ALEK
Balehnyo pulo dari ambo:
Rabawah jo Kooto tenggai
Manajun taruih ikua-koto
Kato sapatah palang ungkai
Jo muluik-manih turun tanggo
Tolong patenggangkan tantang itu Sutan !!!.—–
Balehnyo pulo dari ambo:
Rabawah jo Kooto tenggai
Manajun taruih ikua-koto
Kato sapatah palang ungkai
Jo muluik-manih turun tanggo
Tolong patenggangkan tantang itu Sutan !!!.—–
PANGKA
Sampai Sutan ?.-
Sampai Sutan ?.-
ALEK
Inggo itu dulu….
Inggo itu dulu….
PANGKA
Ambo ulang kato Sutan tadi…. Ka-ulangnyo pulo dari ambo: “Kato sapatah palang ungkai, jo muluik manih turun-tanggo” Kan iyo baitu bunyinyo Sutan?.-
Ambo ulang kato Sutan tadi…. Ka-ulangnyo pulo dari ambo: “Kato sapatah palang ungkai, jo muluik manih turun-tanggo” Kan iyo baitu bunyinyo Sutan?.-
ALEK
Nndak salah …..
Nndak salah …..
PANGKA
Karano Sutan mangabek jo buhua-sintak, rumuiklah ambo maungkainyo, rasio buhua di nan punyo… Bukan toh kandak ndak babari Stan: Tapi gamang tumbuah cameh kok datang, malapeh Sutan kababaliak.- Ba-a sabab mangko baitu: Harilah laruik tangah malam, bulan tidak bintangpun tidak, ranah jauah nan Kadijalang, jarak panjang nan kadituruik…. Sadangkan bisonyo rimbo bajariang, padang bapinyangek, taluak babuayo.- Iko nan marussuah nan manggamang hati kami, Sutan.—
Karano Sutan mangabek jo buhua-sintak, rumuiklah ambo maungkainyo, rasio buhua di nan punyo… Bukan toh kandak ndak babari Stan: Tapi gamang tumbuah cameh kok datang, malapeh Sutan kababaliak.- Ba-a sabab mangko baitu: Harilah laruik tangah malam, bulan tidak bintangpun tidak, ranah jauah nan Kadijalang, jarak panjang nan kadituruik…. Sadangkan bisonyo rimbo bajariang, padang bapinyangek, taluak babuayo.- Iko nan marussuah nan manggamang hati kami, Sutan.—
ALEK
Lah sampai dek Sutan Sinaro?.-
Lah sampai dek Sutan Sinaro?.-
¬PANGKA
Dibilang alah …..
Dibilang alah …..
ALEK
Lah tarapak pulo rundiang jo bana dari Sutan…. Ba-a lah bana rundiangannyo, kok tinggi indak tapanjek, lawehnyo ndak taranangi, dijalang raso tak mungkin.— Sabab kok kadikilin ditikam jajak, siyo-siyo utang katumbuah; dikilin jaik kok lapeh, ditikam jajak ko cupua, disimpan sajo dalam barih.—- Jokok dikatokan rimbo bajariang, padang bapinyangek, taluak babuayo, itulah kato sabananyo, tak dapek dibandiang lai.- Tapi Stan: Santano pintak lai kabuliah, kandak lai kabalaku; Insya Allah, nak kalalu karimbo rayo doh.- bukan manampuah padang-hana, atau maranangi taluak jo muaro… Hanyo jalan nan pasa kaditampuah, labuah nan golong kadituruik; Sanangkan hati tantang itu Stan, usah dilapeh duo-hati, kabadan pulo mularaiknyo…. Sakitu sajo sambah ambo….
Lah tarapak pulo rundiang jo bana dari Sutan…. Ba-a lah bana rundiangannyo, kok tinggi indak tapanjek, lawehnyo ndak taranangi, dijalang raso tak mungkin.— Sabab kok kadikilin ditikam jajak, siyo-siyo utang katumbuah; dikilin jaik kok lapeh, ditikam jajak ko cupua, disimpan sajo dalam barih.—- Jokok dikatokan rimbo bajariang, padang bapinyangek, taluak babuayo, itulah kato sabananyo, tak dapek dibandiang lai.- Tapi Stan: Santano pintak lai kabuliah, kandak lai kabalaku; Insya Allah, nak kalalu karimbo rayo doh.- bukan manampuah padang-hana, atau maranangi taluak jo muaro… Hanyo jalan nan pasa kaditampuah, labuah nan golong kadituruik; Sanangkan hati tantang itu Stan, usah dilapeh duo-hati, kabadan pulo mularaiknyo…. Sakitu sajo sambah ambo….
PANGKA
St. Maruhun?….
St. Maruhun?….
ALEK
Sampaikan Stan….
Sampaikan Stan….
PANGKA
Nnan bak papatah Sutan juo: “Sagadang-gadang kapa ba Nangkodoh, saketek-ketek sampan bakamudi.- Aadat kan saparentah alua, Alam saparentah Rajo, alek saparentah pangka …. Batolong dek Sutan mamanjangkan !.—-
Nnan bak papatah Sutan juo: “Sagadang-gadang kapa ba Nangkodoh, saketek-ketek sampan bakamudi.- Aadat kan saparentah alua, Alam saparentah Rajo, alek saparentah pangka …. Batolong dek Sutan mamanjangkan !.—-
ALEK
St. Sinaro ?….
St. Sinaro ?….
PANGKA
Manitahlah …..
Manitahlah …..
ALEK
Kapa banangkodoh, sampan bakamudi; alam saparentah Rajo, adat saparentah alua, alek saparentah pangka…. Itulah inyo Adat nan kawi.- Itulah-adat-sabana adat.—- Nan kalau dikikih bahabih basi, dibasuah bahabih aiya, dibubuik tak-nyo mati, dianjak tak-nyo layua, bana tak dapek ditukari…. Tapi sawajah dari pado itu Stan : Cancang kan duo sagaragai, undang kan duo salanggano; partamu syarak paratmu syarak nan mangato adat nan mamakai:
Si Muncak mati tarambau
Kaparak mambao ladiang
Lukolah pao kaduonyo
Adat jo syarak di Minangkabau
Saroman aua dengan tabiang
Sanda basanda kaduonyo
Kok iyo adatla mamakaikan “Alek saparentah pangka”…. Tapi syarak kan ado mangatokan: “Innamal a’malu binniyat” Barang sesuatu pakarjaan itu dimuloi jo niat…. Nan niat kami kamari mahanta marapulai Stan.- Itu nan baamalkan; ko-mah lah tibo kami disiko…. Tapi kurang sasaik-sabalango, alun ado niakik nak bamalam,…. Antah kok issuak lain maso, untuang umua bapanjangkan, tatampuah juo rumah nangko, samo mando’a pado Allah.—- Sakian sambah pado Sutan.- Bunyi nak samo kami danga, jawab sugiro mintak baleh.—-
Kapa banangkodoh, sampan bakamudi; alam saparentah Rajo, adat saparentah alua, alek saparentah pangka…. Itulah inyo Adat nan kawi.- Itulah-adat-sabana adat.—- Nan kalau dikikih bahabih basi, dibasuah bahabih aiya, dibubuik tak-nyo mati, dianjak tak-nyo layua, bana tak dapek ditukari…. Tapi sawajah dari pado itu Stan : Cancang kan duo sagaragai, undang kan duo salanggano; partamu syarak paratmu syarak nan mangato adat nan mamakai:
Si Muncak mati tarambau
Kaparak mambao ladiang
Lukolah pao kaduonyo
Adat jo syarak di Minangkabau
Saroman aua dengan tabiang
Sanda basanda kaduonyo
Kok iyo adatla mamakaikan “Alek saparentah pangka”…. Tapi syarak kan ado mangatokan: “Innamal a’malu binniyat” Barang sesuatu pakarjaan itu dimuloi jo niat…. Nan niat kami kamari mahanta marapulai Stan.- Itu nan baamalkan; ko-mah lah tibo kami disiko…. Tapi kurang sasaik-sabalango, alun ado niakik nak bamalam,…. Antah kok issuak lain maso, untuang umua bapanjangkan, tatampuah juo rumah nangko, samo mando’a pado Allah.—- Sakian sambah pado Sutan.- Bunyi nak samo kami danga, jawab sugiro mintak baleh.—-
PANGKA
Lah sampai St. Maruhun? ….
Lah sampai St. Maruhun? ….
ALEK
Sakadar itu…..
Sakadar itu…..
PANGKA
Bana kok undang di nan cadiak, jadi papatah di nan pandai, kabuah muluik di nan mudo: “Adat babuhua sintak, kok syarak babuhua mati”…. Sapanjang pituah sutan tadi; bahampang kami jo Ayat, bahambek kami jo hadis.- Tasasak ruweh kabuku, tasorong bajak kabatu, habih tutua tamaik bicaro, manuruik kami tantang itu.—– Iyolah malang ratak-tangan, ditahan indak tatahan, dilapeh juo nan jadi:
Si Elen si Elipia
Mambelok lau kakilangan
Kabuik pai gunuang katingga
Maratok bukik kapanasan
Sakitu sambah disambahkan, pulang ma-alum pado Sutan.-
Bana kok undang di nan cadiak, jadi papatah di nan pandai, kabuah muluik di nan mudo: “Adat babuhua sintak, kok syarak babuhua mati”…. Sapanjang pituah sutan tadi; bahampang kami jo Ayat, bahambek kami jo hadis.- Tasasak ruweh kabuku, tasorong bajak kabatu, habih tutua tamaik bicaro, manuruik kami tantang itu.—– Iyolah malang ratak-tangan, ditahan indak tatahan, dilapeh juo nan jadi:
Si Elen si Elipia
Mambelok lau kakilangan
Kabuik pai gunuang katingga
Maratok bukik kapanasan
Sakitu sambah disambahkan, pulang ma-alum pado Sutan.-
ALEK
A-yo ma nyo Sutan Sinaro ?.-
A-yo ma nyo Sutan Sinaro ?.-
PANGKA
Ambo siko….
Ambo siko….
ALEK
Nak sumua aiya mambasuik, nak pucuak ulam manjulai…. Nak haluih licinlah datang nak cayo kileklah tibo …. Kato sapatah nan bananti, rundiang sabuah nan batunggu, kini alah Sutan labuahkan, tingga dek kami mamakainkan.- Alhamdulillah kajaweknyo.- Ba-a salampih dari pado itu:
Kain tarawang kilin sangkuik
Kain panjang kasaruang banta
Kok datang kami sutan japuik
Pulangnyo mintak Sutan anta
Bapancarian Tan Bandaro tantang itu ….
Nak sumua aiya mambasuik, nak pucuak ulam manjulai…. Nak haluih licinlah datang nak cayo kileklah tibo …. Kato sapatah nan bananti, rundiang sabuah nan batunggu, kini alah Sutan labuahkan, tingga dek kami mamakainkan.- Alhamdulillah kajaweknyo.- Ba-a salampih dari pado itu:
Kain tarawang kilin sangkuik
Kain panjang kasaruang banta
Kok datang kami sutan japuik
Pulangnyo mintak Sutan anta
Bapancarian Tan Bandaro tantang itu ….
PANGKA
St. Maruhun?.-
St. Maruhun?.-
ALEK
Yoooolah, ambo…..
Yoooolah, ambo…..
PANGKA
Dek kuaik saruan pulau, malonjak pelang dikualo, raso kataban ulak-tabiang katangah juo kandak hati….Hujan taduah kabuikpun tarang, ombak tanang angin salasai, lah suko kami malapehnyo.—-Tapi dek geneang pulo nangkodohnyo, basausa malah ujuang tambang, tatagun pasisia di anjuangan… Apolah jinih sangkuiknyo: “Kok datang kami Sutan japuik, pulangnyo mintak Sutan anta”.- Kan iyo baitu tadi sutan ???.-
Dek kuaik saruan pulau, malonjak pelang dikualo, raso kataban ulak-tabiang katangah juo kandak hati….Hujan taduah kabuikpun tarang, ombak tanang angin salasai, lah suko kami malapehnyo.—-Tapi dek geneang pulo nangkodohnyo, basausa malah ujuang tambang, tatagun pasisia di anjuangan… Apolah jinih sangkuiknyo: “Kok datang kami Sutan japuik, pulangnyo mintak Sutan anta”.- Kan iyo baitu tadi sutan ???.-
ALEK
Iyo itu…..
Iyo itu…..
PANGKA
¬Kami kabek padi jo daun, jaweknyo pituah sutan cako : “Adat kan basandi syarak, syarak basandi kitabullah :
Calak ado tajampun lai
Tingga dek bawa manyimpaikan
Sarak ado adatpun lai
Tingga dek awal mamakaikan
Cupak tatagak lah baisi, jo siriah Sutan kami japuik… Syarak lazim hukumlah jaleh, jo doa alek kami lapeh…. Salamaik Sutan pulang-pai, salamaik pulo kami nantingga sakitu sajo dari ambo, rila jo maaf pamanuahi.—-
¬Kami kabek padi jo daun, jaweknyo pituah sutan cako : “Adat kan basandi syarak, syarak basandi kitabullah :
Calak ado tajampun lai
Tingga dek bawa manyimpaikan
Sarak ado adatpun lai
Tingga dek awal mamakaikan
Cupak tatagak lah baisi, jo siriah Sutan kami japuik… Syarak lazim hukumlah jaleh, jo doa alek kami lapeh…. Salamaik Sutan pulang-pai, salamaik pulo kami nantingga sakitu sajo dari ambo, rila jo maaf pamanuahi.—-
ALEK
Jadilah, St. Sinaro? ….
Jadilah, St. Sinaro? ….
PANGKA
Manitah Sutan …..
Manitah Sutan …..
ALEK
Sapanjang –panjang batang-aiya ston balekok-baliku turun bukik, tadayuak-dayuak disarasah, serak-baserai dinan data, namun lamo jo lambek kasampai juo dimuaro.—-Baitu juo parundiangan kito Stan?…..
Sapanjang –panjang batang-aiya ston balekok-baliku turun bukik, tadayuak-dayuak disarasah, serak-baserai dinan data, namun lamo jo lambek kasampai juo dimuaro.—-Baitu juo parundiangan kito Stan?…..
PANGKA
Manitah Sutan….
Manitah Sutan….
ALEK
Spanjang-panjang batang-aiya stan… balekok-baliku turun bukik, tadayuak-dayuak disarasah, serak-baserai dinan data, namun lamo jo lambek kasampai juo dimuaro.—- Baitu juo parundiangan kito Stan ?…..
Spanjang-panjang batang-aiya stan… balekok-baliku turun bukik, tadayuak-dayuak disarasah, serak-baserai dinan data, namun lamo jo lambek kasampai juo dimuaro.—- Baitu juo parundiangan kito Stan ?…..
PANGKA
Yoooolah ……
Yoooolah ……
ALEK
Dek panjang kecek banyak nan sasek, panjang rundiang banyak nan sumbiang.- Nyampang tagisia bakeh naiak, tagesoh jalan katurun, tasingguang Sutan dijanjang… Taradok salah jo silik, khilaf khilafat, sasek-gawa sumbang jo jangga, maaf juo kapado Sutan, sarato sagalo sipangkalan.- kapado Tuhan ampun dimintak.—- Samo to luluihkan ditanahlakang Stan, kito hanyuikkan dilawik lapeh, dinan luruih kito basimpang….
Dek panjang kecek banyak nan sasek, panjang rundiang banyak nan sumbiang.- Nyampang tagisia bakeh naiak, tagesoh jalan katurun, tasingguang Sutan dijanjang… Taradok salah jo silik, khilaf khilafat, sasek-gawa sumbang jo jangga, maaf juo kapado Sutan, sarato sagalo sipangkalan.- kapado Tuhan ampun dimintak.—- Samo to luluihkan ditanahlakang Stan, kito hanyuikkan dilawik lapeh, dinan luruih kito basimpang….
PANGKA
Nan laiya kito barila-rila, nan batin kito pulangkan bakeh Allah…. Dek siko habih siko, Stan….
Nan laiya kito barila-rila, nan batin kito pulangkan bakeh Allah…. Dek siko habih siko, Stan….
ALEK
Bana…. Nan kini jaweklah salam sujuik kami :
Bana…. Nan kini jaweklah salam sujuik kami :
Si Upiak siti Raimah
Maambao parian pulang pai
Guuluang lapiak sapulah rimah
Kami bajalan hanyo lai…..
Maambao parian pulang pai
Guuluang lapiak sapulah rimah
Kami bajalan hanyo lai…..
Wassalamu’alaikum, warahmatullahi
wabarakatuh ….
Waalaikum salam, warahmatullahi…. (Bersama-sama)
Waalaikum salam, warahmatullahi…. (Bersama-sama)
Bagian II
SOMBAH MAURAK SELO
Dari : tek
chyl.blogspot.com
MANYO DATUAK,
KADATUAK SOMBAH SABARIH
MANITAH LAH
SUNGGUAH PUN DATUAK SURANG NAN
TAHIMBAU, DALAM SARIAT JO HAKIKAT, WALAU PUN ZAHIR DENGAN BATIN SAMO DALAM
AMPUN.
AMPUN JO MAAF DIPABANYAK SUKO JO
RILA DILABIAHKAN, DEK KATO BANYAK NAN SALAH DEK RUNDIANG BANYAK NAN SASEK,
NAMUN DEK KITO BASIPAT GAWA ALLAH JUO NAN BASIPAT KADIM, TAGA DEK GAWA KALAM
AMBO TADI, DEK KATO AMBO NAN SAPATAH DEK SOMBAH AMBO NAN SABARIH, JIKOK BAKATO
AMBO DINAN LAI, LAI TARACAK DI PUSAKO.
MANABANG LAI TANTANG PANGKANYO,
MANJULUAK LAI TATANG BUAHNYO, KOK BAKATO AMBO DINAN BANA, SUKO LAHATI NINIAK
MAMAK KASADONYO, JIKOK BAKATO AMBO DINAN TIDAK, MALU TATUMBUAK KABADAN DIRI
AMBO, ARANG TACORENG PADO KANIANG, BAKIPE PALUAH DIDADO, BAKAJA DARAH KAMUKO
BURUAK BARITO DALAM NAGARI.
SUNGGUAH PUN BA-A LAH NAN BAK
KIAN, AMPUN LAH AMBO, DEK PANGULU BANYAK NAN SATI, URANG GADANG BANYAK BATUAH,
PAGA MARUSUAK AMBO LALU NAN DITUJU ITU JUO, TAKALO PANGULU BADIRI DINAGARI,
MANDIRIKAN ADAT JO PUSAKO, MA ADOKAN CUPAK DENGAN GANTANG, MA,ADOKAN BARIS JO
BALABE, CUPAK DATANG MAISI LIMBAGO DATANG MAAGIAH SUNGGUAHPUN SAGONOK ITU
DISILANG NAN BAPANGKA KARAJO NAN BAPOKOK, TANTANG DIADAT SAWAJAH IKO KINI.
DICARI HARI NAN ELOK KUTIKO NAN
BAYIAK, KOK JAUAH DILAYANGKAN SUREK DOKEK MAKANAN PANGGIAH, DEK MUJU SIPOKOK
SIPANGKALAN, JAUAH DISURUAH ALAH DATANG DOKEK DIPANGGIA ALAH TIBO, DEK MUJU
SIALEK SIJAMU NAN HADIR, KOK TIBO ALA BASINGKOK KAN PINTU DUDUAK ALAH
BAKAMBANGKAN LAPIEK, NAN LITAK LAH DAPEK NASI NAN AWUIH LAH BULIEH AYIA, INDAK
UPEK NAN KATIBO, ANTA KOK PUJI NAN KABULIAH.
PIHAK DIADAT SAWAJAH IKO KINI,
RASO LAH SALAMAT SAMPORONO, IBARAT BAJALAN LA SAMPAI KABATE, BALAYIA LASAMPAI
KAPULAU, SIANG ALAH BAPARANTIAN MALAM ALAH BAPAMALAMAN, TANDO ALAH SALAMAT
SAMPORONO, ASOK KUMAYAN ALAH BAKOBUN DO’A TUANGKU LAH BATANGKAN.
PIHAK DEK KAMI SIOLEK SIJAMU NAN
HADIR, DEK LAMO DUDUAK TARASO PONEK LAMO TOGAK NGILU LAH LUTUIK, SOMBAH TASERAK
KANAN RAMI SALAM KAPADO NAN BASAMO, AWA DIKANA TANTANG IKO AHIA DISABUIK NIEK
JO NASAR, NAN TANIEK NAN TANASAR, DEK KAMI SAGALO SIOLEK NAN HADIR, DUDUAK NAK
MAURAK SELO TOGAK NAK MAMBUANG LANGKAH, NAK TURUN DITANGGO RUMAH IKO NAK PULANG
KATOMPEK NAN BIASO, NAK IZIN DARI SIPOKOK SIPANGKALAN.
SAGITU SOMBAH BAKEH DATUAK.
LA SAMPAI DEK DATUAK
DIBILANG ALAH
SAPANJANG BUAH PANITAHAN DATUAK
TADI NAN TASERAK KATANGAH-TANGAH TATABUA KAMUKO NAN RAPEK, LA DIOTOK LA DISUSUN
DARI AWAL SAMPAI AKHIR INDAK DIULANG KILIN DITIKAM JOJAK, DIULANG KILIN BONANG
KOK PUTUIH DIULANG TIKAN JOJAK KOK LOPE, MANAN KAJADI BUAH KABANARAN DEK DATUAK
IYO MALAH.
PIHAK DIADAT SAWAJAH IKO KINI,
RASO ALA SALAMAT SAMPORONO IBARAT BAJALAN LA SAMPAI KABATE, BALAYIA LA SAMPAI
KAPULAU, SIANG ALA BAPARANTIAN MALAM ALA BAPAMALAN, TANDO ALAH SALAMAT
SAMPORONO, ASOK KUMAYAN LA BAKOBUN DO’A TUANGKU LA BATANGKAN. SOMBAH TASERAK
KANAN RAMI SALAM KAPADO NAN BASAMO, AWA DIKANA TANTANG IKO AKHIA DISABUIK NIEK
JO NAZAR, NAN TANIEK NAN TANAZAR DEK DATUAK, DUDUAK NAK MAURAK SELO TOGAK NAK
BUANG LANGKAH, NAK TURUN DITANGGO RUMAH IKO NAK PULANG KATOMPEK NAN BIASO, NAK
ISIN DEK KAMI SIPOKOK SIPANGKALAN, KAN BAITU BANA BUNYI BUAH PANYAMBAHAN DT
TADI.
SABALUN ISIN KAMI BARI, PIHAK
DIADAT SAWAJAH IKO KINI, TAGAK KOK KURANG SAPO DUDUAK KOK KURANG SIRIEH, WALAU
BARIAK DINAN TONANG ATAU BACONDONG DI NAN RONAH, MINUM KOK KURANG SOJUAK MAKAN
KOK KURANG KONYANG, ATAU TIAP-TIAP SASUATU NAN INDAK TALOTAK PADO TAMPEKNYO,
NAK DIAGIAH MAAF SIPOKOK SIPANGKALAN GADANG-GADANG.
LA SAMPAI DEK DATUAK ( SIALEK )
DIBILANG ALAH ( SIPOKOK )
SAPANJANG BUAH KABANARAN DATUAK
TADI NAN TASERAK KATANGAH-TANGAH TATABUA KAMUKO NAN RAPEK, MANAN KAJADI BUAH
KABANARAN DEK DATUAK IYO MALAH.
SABALUN ISIN DATUAK BARI PIHAK
DIADAT SAWAJAH IKO KINI, TAGAK KOK KURANG SAPO DUDUAK KOK KURANG SIRIEH, WALAU
BARIAK DINAN TONANG ATAU BACONDONG DINAN RONAH, MINUM KOK KURANG SOJUAK MAKAN
KOK KURANG KONYANG, ATAU TIAP-TIAP SASUATU NAN INDAK TALOTAK PADO TAMPEKNYO,
NAK DIAGIE MAAF SIPOKOK SIPANGKALAN, KAN BAITU BUNI BUAH PANYAMBAHAN DATUAK
TADI.
PIHAK DIADAT SAWAJAH IKO KINI,
TAGAK LAI BASAPO KOK DUDUAK LAI BASIRIEH, MINUM LATIBO DINAN SOJUAK MAKAN LA
TIBO DINAN KONYANG, BAA SABALIAK PADO ITU PIHAK DI KAMI ALEK NAN DATANG, SAKALI
MALANGKAH KAN KAKI DUO KALI MALEMBAI KAN TANGAN MA,ADOKAN MUKO KAMARI, IYO LAH MA
ANTAKAN MAAF JO KARELAAN NYO TUAK.
SAGITU SOMBAH BAKEH DATUAK.
Bagian III
Pasambahan Maurak Selo
Dari :
inyiakdanau blogspot.com
Sesudah selesai makan dan minum serta menyantap parabuang (kue-kue) yang dihidangkan,
biasanya disambung dengan rokok sebatang dan ngobrol kekiri-kekanan, maka
sampailah waktunya untuk pulang. Si alek yang biasanya diwakili oleh orang yang
sama dengan yang menyampaikan pasambahan diawal alek tadi akan diminta oleh
anggota alek yang lain untuk meminta diri ke si pangka. Psambahan inipun
biasanya ditujukan kepada orang yang sama dari si pangka.
St.Mangkuto : " Angku sutan
Alamsyah, ambo manyambah."
( disampaikan dengan menyusun jari
seperti menyembah ke arah St.Alamsyah, dan St.Alamsyah berdiriuntuk kemudian
menjawab).
St.Alamsyah : " Manitahlah,
Sutan Mangkuto".
St.Mangkuto : " Sungguahpun
Sutan surang nan ambo sambah, alah sarapek
papeknyolah Niniak mamak, sarato jo
silang nan bapangka karajo nan bapokok, nan Sutan baipa bisan, jo urang sumando
tampek ambo maantakan sambah. Indak taatok tabilang gala jo sambah ambo
muliakan. Indak doh ambo rasonyo malampau malinteh, alah bulek kato dipihak
sabalah kamari di ambo tabik pasambahan. Apo nan jadi buah pasambahan dek kami
iolah karano diwakatu nan bak kini, kok nan diama alah pacah, nan dimukasuik
alah sampai, saiyo pulo dek ado pulo karajo duo-tigo nan mananti, baitu pulo
dek niniak jo mamak kok lamo tagak taraso paniang, kok lamo duduak taraso
panek, iolah nak maurak selo maayun langkah nak pulang karumah masiang-masiang.
Mamintak kami, nak dilapeh jo hati nan suci, jo muko nan janiah. Sakian sambah
bakeh Sutan."
(Cara minta diri yang sangat indah
penyampaiannya. Dengan petatah petitih disampaikan kerja yang ini sudah
selesai, dan masih ada kerja yang lain, maka pertemuan ini minta diakhiri).
St.Alamsyah : " Alah sampai tu,
Sutan Mangkuto?"
St.Mangkuto : " Alah,
Sutan".
St.Alamsyah : " Ma, Sutan
Mangkuto, sungguahpun Sutan surang nan ambo sambah,
alah sarapek papeknyolah niniak jo
mamak, sarato jo tuangku nan dua tigo kadudukan, tampek ambo maantakan sambah.
Indak taatok tabilang gala jo sambah ambo muliakan. Indak doh ambo malampau
malinteh, dek ambo tabik pasambahan. Ma, St.Mangkuto. Apo nan jadi pasambahan
dek Sutan tadi iolah dek karano hari alah barembang patang, kok balayia alah
sampai kapulau, kok bajalan alah sampai kabateh, nan diama alah pacah, nan
dimukasuik alah sampai, baitu pulo dek ado karajo duo jo tigo, niniak jo mamak
sarato alek nak mintak dilapeh jo hati nan suci, jo muko nan janiah, kan iyo
sarupo itu, Sutan?"
(Versi
jawaban dari St.Alamsyah ini tidak persis sama dengan apa yang diucapkan oleh
St.Mangkuto, tetapi intinya adalah serupa. Sehingga kalau diikuti secara baik,
akan terlihat bahwa kedua orang ini mengeluarkan segala kemampuannya untuk
membuat pembicaraan sambah manyambah ini tidak menjadi kaku dan monoton).
St.Mangkuto : " Sabana-bananyo
tuh Sutan"
St.Alamsyah : " Ma St.Mangkuto.
Nan jadi buah panitahan dek sutan tadi tu iolah alah
talingka dipusako, alah pasa nan
batampuah. Namun sungguahpun baitu bak pituah urang tuo-tuo, kato surang
babuleki, kato basamo bapaiyokan, dek karano kami ado baduo batigo disiko, kok
ambo elo jo mupakaik, mananti Sutan sakutiko, laikoh didalam adaik?"
St.Mangkuto :" Ma St.Alamsyah,
iyo di Sutan, bapakaikan bana pituah utrang tuo, kok
baitu bialah ambo nanti, asa pintak
lai ka balaku, kandak lai ka buliah".
(St.Alamsyah
membawa pembicaraannya itu kedalam kelompok si pangka. Biasanya salah seorang
si pangka akan mengatakan minta maaflah dulu kalau ada pelayanan si pangka yang
kurang. Pembicaraan ini tidak dilakukan dalam bentuk sambah manyambah).
St.Alamsyah : " Ma St.Mangkuto.
Dihari nan tadi minta wakatu ambo sasaat sakutiko
untuk mampaiyo mampatidokan nan jadi
buah panitahan Sutan. Saiyo puloh kakasan lai kababari nyo. Namun ado pulo nan
takana dek silang nan bapangka karajo nan bapokok, iyolah tantangan duduak jo
makan. Kok jujua panjuik, luhak lambang, nan tuo ta katangahkan, nan mudo ta
katapikan, iyolah mintak maaf kami silang nan bapangka karajo nan bapokok.
Baitu juo tantangan makan jo minum, kok kurang asam garamnyo iyolah sabana
minta direlakan jo dimaafkan. Sakian sambah bakeh Sutan."
(Pelayanan
yang kurang tentu tidak mengenakkan bagi alek yang datang. Untuk itu si pangka
mintak maaf kalau ada orang tua yang didudukkan ditengah-tengah dan yang muda
didudukkan dipinggir. Maksudnya adalah seharusnya yang tua duduk dipinggir
ruangan supaya bisa bersandar ke dinding dan yang muda masih kuat untuk duduk ditengah
tanpa harus bersandar. Bagitu juga sambal/gulai yang dimakan biasanya adalah
masakan dapur rumah itu, kalau kurang enak tentu yang harus minta maaf atas
kekurangan ini adalah si pangka).
St.Mangkuto : " Alah sampai tu,
Sutan?"
St.Alamsyah : " Alah.,
Sutan"
St.Mangkuto : " Dihari nan tadi
Sutan minta wakatu sasaat sakutiko untuk mampaiyo
mampatidokan parmintaan dari kami
nan sabalah kamari ko. Saiyo pulo alah dapek kato nan sapakaik, kakasan lai
kababari. Disampiang itu baparmintaan pulo dari silang nan bapangka karajo nan
bapokok, tantangan duduak, kok lai nan indak ditampaiknyo, nan diateh ta
kabawahkan, nan ditangah ta katapikan, baitu juo tantangan makan, kok lai nan
kurang asam garamnyo, nan malimbak dek panuah, nan badakuak dek kurang, mintak
dibari maaf. Kan iyo sarupo itu Sutan?"
St.Alamsyah : " Sabana-bana nyo
tu, Sutan."
St.Mangkuto : " Ma St.Alamsyah.
Sapanjang panitahan Sutan tadi iyolah ambo jawab.
Tapi kok nan parmintaan Sutan ko,
kok ambo bao jo mupakaik, jo niniak mamak nan sabalah kamari lai koh dalam
adaik Sutan?"
St.Alamsyah : " Ma St.Mangkuto.
Iyolah bapakaikan bana dek Sutan adaik nan
diadaikkan, Pailah Sutan jo
parundiangan, ambo tagak jo panantian."
(St.Mangkuto
membawa pula pembicaraannya tadi dalam kelompok si alek. Sesudah dapat kata
putus bahwa semuanya sudah sesuai dan sudah pada tempatnya maka disampaikanlah
oleh St.Mangkuto ke St.Alamsyah.)
St.Mangkuto : " Ma St.Alamsyah.
Dihari nan tadi mintak wakatu ambo sasaat sakutiko,
iyolah alah dapek kato nan sapakaik
rundiang nan saukua. Kok tantangan duduak iyolah alah ditampeknyo. Nan tuo alah
katapi, nan mudo alah katangah.Bak kecek urang gaek, alah di rasuak manjariau,
alah dilae lakek atok. Baitu juo kok juadah nan katangah iyolah alah saasam
sagaramnyo. Nasi nan sasuok iyo alah kaubek litak, aia saraguak iyo alah paubek
hauih. Nan piriang tadinyo tasusun rapi, kini alah centang parenang. Sadonyo
alah sarasi. Alah koh sanang hati Sutan? Subaliak daripado itu iyo parmintaan
kami tadi juolah nak kami ulang."
St.Alamsyah : " Ma St.Mangkuto.
Iyo di Sutan, alah baelo kato jo mupakaik, babao jo
rundiangan. Alah dapek pulo kato nan
saiyo, kok nasi sasuok iyo alah kaubek litak, kok aia saraguak alah paubek
hauih. Baitu pulo kok duduak iyo alah ditampeknyo. Kan baitu, Sutan?"
St.Mangkuto : " Saiyo-iyo,
Sutan"
St.Alamsyah : " Ma St.Mangkuto,
tantangan nan katangah dek Sutan tadi iyolah dalam
adaik nan bapakai, alah barih nan
bapahek. Sungguahpun baitu, bak kecek urang tuo-tuo, padi indak sakali masak,
buruang indak sakali inggok, ado pulo nan takana dikami silang nan bapangka
karajo nan bapokok, iyolah tantangan marapulai, nan baantakan. Kok ketek iyolah
banamo, kok gadang iyolah bagala, siapo koh namo marapulai dan siapokoh gala
baliau. Sakian sambah bakeh Sutan?"
(Untuk
mengatakan bahwa si pangka kelupaan, si pangka menyampaikan melalui
petatah-petitih yang memberikan kesan bahwa lupa itu adalah hal yang alamiah.
Padi disawah tidak serentak masaknya, burung yang berombongan terbangnya tidak
serentak hinggap, selalu ada yang tertinggal. Bagitu juga ingatan si pangka).
St.Mangkuto : " Alah sampai,
Sutan?"
St.Alamsyah : " Alah,
Sutan."
St.Mangkuto : " Ma St.Alamsyah.
Sambah manyambah kapado Allah sajo kito
pulangkan. Baitu juo panitahan Angku
tadi, kok dirantang namuah panjang, kok dipunta namuah singkek. Daulu kato
basitinah kudian kato basicapek,capek sajo ambo manjawab kaharibaan Angku. Ado
pulo nan taraso-raso dihati nan takalang-kalang dimato dek silang nan bapangka
karajo nan bapokok, iolah tantangan marapulai. Kok ketek banamo gadang bagala.
Sia koh namo ketek jo gala marapulai. Kan baitu, Sutan?"
St.Alamsyah : " Sabananyo tu,
Sutan"
St.Mangkuto : " Ma st.Alamsyah.
Tantangan itu nan Sutan tanyokan, iyolah dek karano
marapulaiko, baniniak jo bamamak,
ambo tanyokan kabaliau tu sabanta, mananti Sutan sakutiko, lai dalam adaik tu
Sutan?"
St.Alamsyah : " Basugirolah lah
Sutan."
(St.Mangkuto
menanyakan gelar dari marapulai, ke salah seorang keluarga yang terdekat dari
marapulai. Biasanya gelar itu sudah disediakan dan tinggal menyampaikan secara
resmi di acara ini).
St.Mangkuto : " Ma St.Alamsyah.
Dihari nan tadi minta wakatu ambo sasaat sakutiko
untuk mananyokan gala marapulai.
Alah dapek pambarinyo, iyolah marapulai ko banamo ……………….(disebutkanlah nama
marapulai), kini bagala Sutan ………………. (disebutkan pula gelar yang
diberikan oleh mamak marapulai). Disubaliak daripado itu baparmintaan pula
niniak jo mamak marapulai, minta gala baliau ko disorakkan ditapian nan
langang, dilabuah nan rami. Baitu juo, kok iyo nan marapulaiko umua baru sataun
jaguang, darah baru satampuak pinang, kok kabukik samo dibao mandaki, kalurah
samo dibao manurun, Sakian sambah, Sutan."
(St.Mangkuto
mewakili keluarga marapulai, menitipkan marapulai kekeluarga anak daro, supaya
dibawa sama-sama sehilir semudik dalam kehidupan kekeluargaan ini.)
St.Alamsyah : " Ma St.Mangkuto.
Iyolah dek pambari , tantangan namo marapulai yaitu
…………………….(nama marapulai) nan kini
bagala Sutan ………………(gala marapulai). Kok baitu, iyolah kok sorak lah
kalampauan, bisiak lah samo kadangaran, bialah nak kami imbaukan dilabuah nan
gorong di tapian nan rami. Saiyo pulo nan marapulaiko, iolah nak kami bao
saayun salangkah, kok tatilantang samo minum aia, kok tatungkuik samo makan
tanah, Kok utang sapambayaran, piutang satarimo. Baitu bana dikami tu, Sutan,
Alah koh sanang hati Sutan?"
(St.Alamsyah
mewakili keluarga anak daro menyampaikan pula bahwa marapulai ini akan
diperlakukan lebih dari yang diharapkan oleh keluarga marapulai. Bukan hanya
dibawa kebukit dan kelembah saja, sampai-sampai hutang pun sama-sama dibayar).
St.Mangkuto : " Ma St.Alamsyah.
Kok itu nan Sutan sabuik iyolah sabana sajuak dalam
hati, lah sanang kiro-kiro
mandangakannyo. Nan kok baitu, namonyo lah sampai kito kaujuang mah, Sutan.
Baliak pulolah kapangka, parmintaan kami tadi nak dilapeh jo hati nan suci jo
muko nan janiah tadi juolah panuahi. Sakian, Sutan."
St.Alamsyah : " Ma St.Mangkuto,
bak kecek urang gaek, ditarah indak tatarah, ditabeh
juo jadinyo. Ditagah indak tatagah,
dilapeh juo jadinyo. Baapo lai Sutan, kok iyo baitu pintak Sutan, kami lapeh
malah jo hati nan suci, jo muko nan janiah. Baparantian malah kito."
St.Mangkuto : " Dek pintak alah
balaku kandak alah buliah, Alhamdulillah panyudahi,
Sutan. Samo-samo mambaruikkan tangan
kamuko sajo awak Sutan.
Pasambahan selesai dan dilanjutkan
dengan makan basamo sebelum pulang..
Bagian IV
Pasambahan
Mintak Pulang
Dari : www.mail-archive.com/rantau
--------------------
( sasudah dibao jo mupakat kpd
silang nan bapangka)
--------------------
Maano Pakieh Sutan,
dikumbalikan parsambahan kapado
sutan.
Tapi iyo bak undang bak kato cako,
adat dahulu nan baistinah kamudian
kato basicapek,
capek sajo parsambahan dikumbalikan
kapado sutan.
Kok diateh hari nan cako, alah ambo bao kato sutan jo mupakat,
dijapuikkan bana nan sado itu,
kapado silang nan bapangka
karajo nan bapokok, niniak mamak
pangatuo simabua, sarato
nan punyo rumah sado nan
mangandalikan pakarjaan.
Dapeklah kato nan saiyo paham nan
saukua, jatuahlah kato kabulatan,
ka ilia lah sarangkuah dayuang,
kamudiak lah sarantak galah.
Sapanjang buah parmintaan sialek nan
satampuah lalu sabondong
suruik, nak minta dilapeh pulang ka
tampaik masiang-masiang.
Dicalaik kapado hari, hari nan lah
patang bajawek dengan malam,
hari kalam bulan kok kabua. Ambun jo
rinai kok manjadi hujan.
Kok sio-sio kami malapeh.
Jauah nan tidak bahampiran, kito
nangko jarang batamu.
disikolah bamalam samalam nangko.
Itulah nan jadi pintak kami.
Sambah kumbali kapado sutan
~AB~
~~~~~
Damrus Lukman wrote:
> Pakieh Sutan, Bekasi (Muaro
Paneh, Solok)
>
> Manolah Sutan Bandaro,
> Lahie-nyo sambah ka Sutan
surang, batin ka bakeh sagalo nan hadir.
> Niniek-mamak panatuo rang
Simabua, nan gadang basa batuah.
> Diamba gadang dianjuang tinggi,
nan baurek sabana tunggang, bapucuak sabana
> bulek.
> Alim ulama jo tuangku, cadiak
pandai pagaran kokoh, dubalang jo ampanglimo.
> Langkok jo manti pagawai adaik,
nan mudo arih budiman, bundo kanduang samo
> di dalam.
> Manyurek di ateh pintu,
mangarang di tapak tangan, malompek nak basitumpu.
> Mancancang nak balandasan, di
Sutan tibonyo sambah.
>
> Sutan Bandaro ja-nyo Ambo,
>
> Alah datang pulo sambah dari
Sutan, ka bakeh alek nan satampuah lalu
> sabondoang suruik.
> Aa nan manjadi buah pasambahan
Sutan, indak ka diulang bak manyikek.
> Indak ka dibaliek bak
mamanggang, sakadar manjapuik ujuang pasambahan Sutan.
> Satatangan pintak jo pinto dek
si alek, nak maurak selo baliak ka tampek
> masiang-masiang.
> Satitiek ruponyo lah Sutan
lawik-kan, sakapa lah Sutan gunuang-kan.
> Tasabuik niaik di hati Sutan,
nak mambao kato jo mufakaik, mancari ujuik nan
> sabuah.
> Lah dalam adaik bana tumah,
Sutan.
> Lah di barih lakek paek, di
rasuak manjariau.
> Jalan pasa nan Sutan tampuah,
basifaik mananti kami tantang itu.
> Sakitu sambah bakeh Sutan.
Bagian V
PASAMBAHAN BAKARILAAN
(Alek Jo Pangka )
ALEK :
Pak Datuak nan ambo imbau !
Kini baitu Pak Datuak !, nan kato ambo kamambaco undiangan,
tumbuah nan baknangko kito baundiang dalam alek, lapiak putiah lah takambang,
agi lah tagendeang, tirai lah tagantuang, siriah carano lah talatak dihadan
kito, tumbuah handak e kan tabaoan rukun jo saraik e, a bana lah rukun jo
saraik e tu, bataratik jo manjilih, balelo jo kurenah, sambah dipakai, tangan
diinjiang, sambah manyambah rang namokan, mangko undiangan dibaco, sabuliah
buliah pintak ambo,tantang taratik jo manjilih samo kito baoan, lelo jo kurenah
samo kito pakai, nan ambo pintak bana tantang sambah jo injiang tangan, baa
ruponyo dek ambo lakek sapatah pituah tuo, pamenan kami rang mudo matah, kambie
sabatang ditapi lereang, babuah satandan limo, dipanjek anak rang taratak,
pihak tantang pado sambah didalam adaik dipamulie, tangan nan indak ambo injek,
sahinggo undiangan sajo ambo baco, disinan siriah ambo siriahkan, sakian bana
PANGKA :
Lah sampai Palo Mudo !
Kini baitu Palo Mudo, didalam barih nan balabek, didalam
cupak nan bagantang, sapanjang pasa nan biaso, kato palo mudo dijawab capek,
undiangan dipulangan lakeh, kan baitu ? disabuik juo mangaji batarikaik, putuih
ilimu banasakah, adih diagiah badalie, kato diagiah bamisa, dimisakan urang
turun kasawah, rancak sawah dek pamatang, rato sawah dek basikek, luruih
batanam dek bapandang, a banal ah aratinyo, supayo manyawuak tantang nan
janiah, mamnjujuik tantang nan salasai, bajalan nan baiyo ambo dahulu, mananti
Palo mudo sabanta, sakian bana
ALEK :
Lah sampai Pak Datuak !
Kini baitu Pak Datuak, ateh bana lilahinyo, kato ambo
dijawab capek, undiangan dipulangan lakeh, kan baitu ? baa ruponyo dek ambo,
dijawablah kato Pak Datuak agak sapatah, apolah kato kajawab e. didalam luhak
tanah data dalam kampuang bungo satangkai, disinan tabuah puluik-puluik, iyo
bagudang saliguri, lapiak banamo siilalang banamo lapiak kasifirang jadi
kabasaran dinagari, supayo handak manyawuak dinan janiah, manjujuik dinan salasai,
capek indak dapek dek baguluik, lambek indak dapek dihinggoi, bajalan baiyo
bakato bamolah Pak Datuak dahulu, nan ambo sifaik mananti, kan baitu ?
dek ambo Pak Datuak, asa undiangan ambo lai bapulangan, insyaallah ambo nanti,
sakian bana
PANGKA mampaiyokan undiangan kabakeh Urang sumando, lihat : Mampaiyoakn bakarilaan
PANGKA :
Palo Mudo !
Baa nan kato mandatangan undiangan Palo Mudo kabakeh ambo,
baa nan undiangan nantun ibaraik gayuang alun basambuik, kato nan baru bajawab,
undiangan alun bapulangan, a nyo nan lai janji nan batiboan kabakeh Palo Mudo,
dek Palo Mudo lah mananti dek ambo alah pulo bapaiyoan, dapek sapakaik kami nan
disiko, kok bulek lah buliah digolekan, pikak lah buliah dilayangkan, lah saiyo
kaji tantang nantun, tantang gayuang kamanyambuik, kato nan kamanjawab,
undiangan nan kamamulangan kabakeh Palo Mudo, iyo diambo pulo tarabik e komah,
kabaa pulo tu, sakian bana
ALEK :
Lah sampai Pak Datuak?
Baa nan kato Pak Datuak Tadi, dek karano mandatangan
undiangan ambo kabakeh Pak Datuak, baa nan undiangan nantun, ibaraik gayuang
alun basambuik, Kato nan baru bajawab, undiangan alun bapulangan, a nyo nan
lai, janji nan batiboan kabakeh ambo, lah dapek sapakaik Pak datuak disinan,
tantang gayuang kamanyambuik, kato nan kamanjawab, undiangan nan kamamulangan
kabakeh ambo, di Pak Datuak bana tarabik e, kan baitu ?, ba jokok diambo, asa
tumbuah lai kaboneh, asa bijo lai katumbuah, manitiak ambo tampuang, mailie
ambo palik, dinan lain lai ambo nanti, kok kunun di Pak Datuak bana ,
insyaallah, sakian bana
PANGKA :
Lah sampai Palo Mudo ?
Ambo sabuik bana kato nan tadi dibaliak kato nan kini, kok
indak disabuik kato nan tadi dimalah kato kadapek e, Baa nan kato Palo Mudo
kamambaco undiangan, tumbuah nan baknangko kito baundiang dalam alek, lapiak
putiah lah takambang, agi lah tadendeang, tirai lah tagantuang, siriah carano
lah talatak dihadan kito, tumbuah handak e kan tabaoan rukun jo saraik e, a
bana lah rukun jo saraik e tu, bataratik jo manjilih, balelo jo kurenah,
sambah dipakai, tangan diinjiang, sambah manyambah rang namokan, mangko
undiangan dibaco, sabuliah buliah pintak Palo Mudo, tantang taratik jo manjilih
samo kito baoan, lelo jo kurenah samo kito pakai, nan Palo Mudo pintak bana
tantang sambah jo injiang tangan, baa ruponyo dek ambo lakek sapatah pituah
tuo, pamenan kami rang mudo matah, kambie sabatang ditapi lereang, babuah
satandan limo, dipanjek anak rang taratak, pihak tantang pado sambah didalam
adaik dipamulie, tangan nan indak ambo injek, sahinggo undiangan sajo Palo Mudo
baco, disinan siriah Palo Mudo siriahkan,
Baa jokok diambo, kalau lah kito pabacoan, sipaik alah
bapakai, sakian bana
ALEK :
Baa Pak Datuak, iyo ambo baco
PANGKA :
INSYAALLAH
Bagian VI
PASILAKAN KATURUN
Sialek:
( NB. : Baca batang alua terlebih dahulu! )
Minum jo makan lah samparono, pintak lah bari mambari,
kandak lah samo mampalakuan, aratinyo nan diamukasuaik lah sampai nan diama lah
pacah. Baa dek dimukasuik lah sampai nan diama lah pacah, buhua lah bana
kadiurak, kabek lah mintak ka diungkai, duduak nak maurak selo, tagak nank
maayun langkah, pulang katampek masiang-masiang, nak mintak dilapeh disilang
nan bapangka jo muluik nan janiah hati nan suci.
Sipangka:
Kok mintak mungkin kababari, kandak lai raso kapalakan, tapi
samantangpun baitu tantangan juadah nan katangah, kok kurang saasam sagaramno,
panuah kok malimbak, kurang kok badakuak, nak dimintakkan rila jo mauh pado
baliau nan duduak sahamparan.
Sialek;
Satantangan di jamba nan batap dikumbuak nan baatua, rasono
lah saasam sagaramno, panuah indak malimbak, kurang indak badakuak, lah
ditangah tulang pungguang.
Sialek minta maaf pula ke sipangka
Sialek:
Dikami nan satampuah lalu sabondong suruik, iyo juo manuruik
undang dialang nan bajawek, tabang nan batimbalan. Daun dihirun alah cabiak,
bukik runtuah lurah lah kariang, cangkia basusun alah perai, tika takambang
alah basah, nak dimintakkan pulo rila jo mauh kapado sipangkalan.
Sipangka:
Iyo juo kato undang urang panda pai manyasah kaluak urang
koto kaciak Nampak nan dari kabun sarai, tika takambang alah basah daun dihirun
alah cabiak cangkia basusun alah perai bukik runtuah lurah lah kariang, disinan
makasuik mako kasampai.
Apo ko smo smbah mnayambak ko tiok nagari ???...
BalasHapus