ANEKA
PASAMBAHAN
SIRIAH
(
Alua Rokok Jo Siriah )
Aneka Pasambahan
Siriah ini merupakan kumpulan 15 tulisan dari berbagai sumber, sebagaimana kami
cantumkan pada setiap bagiannya, sbb.:
Bagian
I : ALUR
SIRIAH Dari : Maanta Marapulai
(Balerong Grup)
Bagian
II : PASAMBAHAN SIRIAH Dari :
ikkmduri.wordpress.com
Bagian
III : SIRIAH PINANG ( MAMBUKA NIAT DARI SI ALEK)
Dari : home-pyk.blogspot.com
Bagian
IV : ALUR ROKOK JO SIRIAH Dari : larehnanpanjang.ucoz.com
Bagian
V : Pasambahan
Siriah Dari : lachoga.blogspot.com
Bagian
VI : Pasambahan
Siriah ferdymp.blogspot.com/
Bagian
VII :
Pidato Pasambahan
( Pidato Siriah )
Dari :
baguci.blogspot.com
Bagian
VIII : PASAMBAHAN SIRIAH Dari : mukokantua.blogspot.com
Bagian
IX : Ba Sialua ( pasambahan siriah) Dari
: www.pincuranbonjo.com
Bagian
X : PASAMBAHAN SIRIAH
Bagian XI : PASAMBAHAN SIRIAH
KAMPIE (ALEK JO PANGKA)
Bagian
XII : Pidato Pasambahan Adaik Pasambahan Siriah
Labels:
Pidato
Pasambahan Adaik
Bagian
XIII : PASAMBAHAN
SIRIAH Dari
: nagarisitalang.wordpress.com
Bagian
XIV : Pidato Adaik Pasambahan
Siriah
nagarisitujuahgadang.wordpress.com
Bagian
XV :
ALUR SIRIH Di edit dari :
HIMPUNAN TAMBO MINANGKABAU DAN BUKTI SEJARAH
Lima Kaum – 1978
Bagian XVI : PIDATO ADAT PASAMBAHAN SIRIAH
Dari : www.rangtalu.net
Bagian I
ALUR SIRIAH
Dari : Maanta Marapulai ( Balerong Grup )
1. Rundiangan dari Pangka
Pangka
Sutan Parpatiah
Alek
Ambo
Pangka
Kapado sutan ambo mamohonkan sambah
Alek
Manitahlah
Pangka
Sungguahpun iyo bakeh
sutan dipuhunkan sambah jo panitahan
Nak sarapeknyolah angku
pangulu nan gadang basa batuah
Karapatan dunsanak jo
sudaro
Sarato ipa dengan bisan
ahli nan saisi rumah gadang nangko
Sakali ambo maantakan
sambah
Indakkan diatok dibilang
gala
Hanyo nan bagala paatok
pambilang pamuliakan sambah
Sapihak sambah jo
panitahan
Diparirikkan kahadapan
pangulu nan gadang basa batuah
Ujuang panitahan kabakeh
sutan parpatiah
Alek
Iyolah
Pangka
Adat kato nan kan
disambahkan
Talatak putiang dihulu
Dibawah kumpalan tali
Asa mulo kato dahulu
Tigo limbago nan tajadi
Partamo sambah manyambah
Kaduo siriah jo pinang
Katigo baso jo basi
Sambah manyambah dalam
adat
Tali batali undang-undang
Tasabuik di muluik manih
Tapakai jo baso baiak
Muluik manih calempong
kato
Baso baiak gulo dibibia
Dalam cupak nan piawai
Banamo adat sopan santun
Adat dilawuik bajuru mudi
Adat di sabuang bajuaro
Tipak di alek barajo
janang
Kok dikaji tantang si
juru mudi
Tau di angin nan baseru
Tau di ombak nan
basabuang
Tau di pasang turun naiak
Kok dikaji tantang si
juaro
Tau di tuah sisiak ayam
Tau di bulang nan
bakicuah
Pandai managak manampin
taruah
Kok dikaji tantang si
rajo janang
Tau di ereang dengan
gendeang
Tau di caka dengan kaik
Pandai manjago labiah jo
kurang
Baa sakarang iko kini
sutan
Ramo-ramo tabang malayang
Malayok ka koto tangah
Banyaknyo ampek puluah ampek
Indah carano bukan
kapalang
Talatak di tangah-tangah
Dilingkuang urang nan
rapek
Buruang si nurak buruang
nuri
Siculik ateh pamatang
Siriah galak pinang
manari
Mancaliak alek nan lah
datang
Lorong kapado caranonyo
Carano banja reno ali
Buatan tukang koto gadang
Nan rimbun bungo kalikih
Nan indah bungo kacubuang
Nan kungkun gagak ka
inggok
Nan lantiak alang bamain
Sataun di pagang bugih
Samusim dilingka cino
Usahkan ratak rangeh pun
tido
Pihak kapado songkok
carano
Dalamak urang namokan
Kain tanun banamo sinang
suto
Baukia ba bungo rampai
Baturab jo banang ameh
Balukih bak kaluak paku
Ragi nan samo baliak
balah
Baratuih camin dipinggia
Batabua kaco di tangah
Kilek gumilek cahayonyo
Sarupo bintang ateh
langik
Bintang gujarah
bakuliliang
Pihak kapado nan
siriahnyo
Siriah udang tampak ari
Tampuaknyo bak kuku balam
Gagang nan bagai aso-aso
Buah diambiak ka tinaman
Batang diambiak ka tiruan
Sataun dalam
pangguluangan
Usahkan masiak layua pun
tido
Kononlah pulo di pinang
nyo
Pinang si erak-ero manih
Tumbuahnyo di kida rumah
Tingginyo panjek-panjek
an
Randahnyo jangkau-jangkau
an
Pucuak malepai awan
putiah
Sataun tupai dek mamanjek
Larang basuo jo buahnyo
Salorong kapado di gambia
nyo
Gambia kuniang sarupo dadiah
Buatan puti sari lamak
Manihnyo tingga di lidah
Kaleknyo tingga di
rangkuangan
Daun malayok ka lautan
Tibo di pulau batebaran
Kok konon pulo di
sadahnyo
Sadah putiah ambun bajano
Dibasuah jo aia bungo
Di pati jo pati santan
Dikipeh jo ambai-ambai
Dipalik jo jari manih
Dikisa ka jari tunjuak
Mambayang ka tapak tangan
Sapalik sapuluah ameh
Sakadam sakati limo
Arago nan tidak taharagoi
Harago satimbang jo
nagari
Makanan anak rajo-rajo
Jo panenan bibia
puti-puti
Pihak kapado timbakaunyo
Timbakau aluih ambun
bajelo
Bijonyo datang dari ruhum
Pakirim si dayang di
lautan
Dibao anak sutan bentan
Didaki anak garagasi
Saeto panjang jaluanyo
Bajamua di biliak dalam
Bapantang masiak dek
paneh
Masiak dek ambun tangah
malam
Tanam siriah tanamlah
udang
Tanam karakok di halaman
Cabiak siriah gatoklah
pinang
Gilianglah rokok pamenan
tangan
Mudiakkan sawah di alai
Hiliakan sawah taruko
Kok banyak bana siriah di
balai
Sado iko dalam carano
Ayam putiah tabang batali
Di lurah mangko maraok
Batalua di rumpun sariak
Anak nyo turun salapan
Makan lah siriah pinang
kami
Bapatah mangko disingkok
Baibaraik mangko dicabiak
Capak nyo bari
bajunjuangan
Kahadapan niniak dengan mamak
Sarato alek tangah rumah
Alamaik bakeh sutan
parpatiah
Alek
Alah sampai sutan bandaro
Pangka
Dibilang alah
Alek
Ruponyo sapanjang buah
panitahan
Nan tatabua ka nan banyak
Nan talayang ka
tangah-tangah
Talimpah kapado ambo
Kalau didanga lah baiak
buni
Dipandang lah rancak rupo
Lah bunta sawah nan
sapiriang
Lah masak cando padinyo
Tapi samantang pun baitu
Dek padi bukan satangkai
Dek pipik bukan saikua
Dek padi bukan satangkai
Masak nan indak sakali
ambiak
Dek pipik bukan saikua
Tabang nan indak sakali raok
Apolah sabab dek baitu
Karano kami lai baduo jo
batigo
Dihadapan niniak jo mamak
Sarato imam dengan khatib
Cukuik jo alek nan banyak
ko
Mako ka ambo cubo
marantang panjang
Untuang taserak jalo suto
Kok untuang ikan nan
buliah
Kok indak ameh
tantangannyo
Sakironyo ambo bao bakato
baiyo, bajalan bamolah
Lai kok adat nan baitu
Lai koh pusako nan bak
kian
Bapambarian sutan tantang
itu ’ah
Pangka
Lah banamo sampai dek
sutan parpatiah’
Alek
Alah
Pangka
Tapi tantangan sambah
manyambah
Randah dianjuang tinggi
Ketek diamba gadang
Ampun jo maaf dimintak
Rundiangan dikumbalikan
kabakeh sutan
Alek
Manitahlah sutan
Pangka
Ruponyo parundiangan nan kan
dikumbalikan kabakeh sutan
Nan manjadi buah
kabanaran dek sutan maadok kabadan diri ambo
Dek karano kami lai baduo
batigo
Dihadapan ado niniak mamak
Sarato alek nan banyak ko
Nak mancubo mampaiyo
mampatido-kan satantangan kato nan kamanjawab tantang gayuang nan ka manyambuik
Lai kok adat nan baitu
Lai kok pasa nan bak kian
Kan baitu kato sutan tadi
Alek
Iyolah
Pangka
Iyo baitu nan biaso nan
bapakai
Alah digarih makan paek
Dapek surang dibulati
Dapek badua batigo dipaiyokan
Baa to nyo kini
Asa lai dapek surang lai
ka dibulati
Dapek baduo batigo ka
dipaiyokan
Alah rancak bana nyo
sutan ‘a
Alek
Lah sampai dek sutan
bandaro
Pangka
Lah sampai
Alek
Dek ambo muluik sapatah
itu bana nan ambo nanti, sutan
Rundiang sabuah nan ambo
tunggu
Baa to nyo lai kini
Umpamo lah gugua dari
tampuak
Umpamo lah sakah dari
dahan
Insyaallah ambo paiyokan
Lai jo saba sutan mananti
Pangka
Jo saba ambo nanti sutan
Alek
Nan parundiangan kito
kini ko
Pangka
Dibateh
2. MAMPALEGAKAN KATO (SAMO ALEK)
Alek
1
Mak sutan mudo
Alek
2
Lai
Alek 1
Jo sambah mamak ambo
jalang
Alek 2
Manitahlah
Alek 1
Ruponyo kiniko lah tibo
pulo sambah jo titah dari pado pihak sipangka
Apolah nan manjadi buah
parun-diangan dari baliau itu
Satantang carano nan lah katangah, nan barisi siriah jo
pinang sarato gambia jo sadahnyo
Nan kandak dari pado
pihak sipangka kiniko
Kok siriah mintak
dicabiak
Kok pinangnyo mintak
digatok
Iko nan mintak bana ambo
ka mamak Kok dari ma ka tumbuahnyo
Bapancarian mamak tantang
itu
Alek 2
Alah sampai sutan parpatiah
Alek 1
Alah sampai
Alek 2
Aratinyo sambah jo titah nan jo sutan sajo diamba gadang dianjuang tinggi
Nan manjadi buah panitahan dek sutan samaso nan cako
Karano lah tibo pulo ulak dari karajo nan bapokok silang nan bapangka
Alek 1
Iyolah
Alek 2
Nan manjadi ulak dek karajo nan bapokok silang nan bapangka
Kok pandang jauah balayangkan
Pandangan ampia batukiakkan
Lah basugiro sipokok sipangkalan Manataiang carano nan ka
tangah
Kok siriahnyo mintak dicabiak
Pinangnyo mintak digatok niniak jo mamak sarato jo guru nan pai sabondong
pulang satampuah suruik
Kan iko bana isi panitahan sutan parpatiah
Alek 1
Iyo lah
Alek 2
Isi panitahan sutan parpatiah iyolah didalam adat jo
pusako
Tapi sungguahpun lah didalam adat jo pusako, karano kito
duduak dihadapan ninian jo mamak sarato guru dan
sialek karapatan tangah rumah lai hadir duduak
Lamak siriah di lega carano
Lamak buni di lega kato
Barajo kato mupakaik
Nan bana kato baiyo
Dibao kato tu jo mupakaik untuk manjapuik an nan kabari nyo
Mananti sutan jo panitahan
Alek 1
Mananti ambo mak
3. MAMPALEGAKAN KATO SAKALI LAI (Samo Alek)
Alek 2
Inyiak datuak Rajo Ameh
Alek 3
Manitahlah
Alek 2
Panitahan batibokan bakeh inyiak
Alek 3
Manitahlah
Alek 2
Adaik barundiang jo inyiak, bari maaf ambo
dulu nyiak ’a
Alek 3
Pado Allah
Alek 2
Aratinyo sambah jo titah nan ka ambo tibokan kabakeh
inyiak, nan bak kini nangko
Karano lah tibo ulak dari karajo nan bapokok silang nan bapangka
Nan manjadi ulak dek karajo nan bapokok silang nan bapangka,
Pandang jauah balayangkan
Pandangan ampia batukiakkan
Lah basugiro sipokok sipangkalan
Manatiang carano nan ka tangah
Kok carano nan katangah
Kok siriahnyo mintak dicabiak
Pinangnyo mintak digatok niniak jo mamak sarato jo guru karapatan tangah
rumah
Taranta jo panitahan bakeh ambo lah bajawab
Nan kabarinyo kapado karajo nan bapokok silang nan bapangka, diadat kato
nan baiyo jalan bamuah,
Itu nan bajapuik an ka inyiak
Alek 3
Lah sampai buah panitahan
sutan mudo
Alek 2
Alah
Alek 3
Aratinyo sambah manyambah
kapado allah dikumbalikan
Nan manjadi panitahan dek
sutan mudo itu nan bak cako
Sapanjang buah panitahan
sutan mudo itu cako indak diulang panjang
Kok diulang bana itu juo
nan kadisabuik
Dang kato itu nan manjadi
panitahan karajo nan bapokok silang nan bapangka
Kandak kan biaso babari
pintak biaso bapalakukan
Tapi sungguahpun kandak
biaso babari pintak biaso balaku namonyo itu kini
Kok lai nan ka tukuak
tambahnyo Bana baanta sampai ka sutan mudo tu ’ah
Alek 2
Lah sampai di inyiak
Alek 3
Alah
Alek 2
Aratinyo sambah jo titah nan di inyiak sajo nan diamba gadang dianjung
tinggi
Samaso nan cako taranta dek ambo panitahan kabakeh inyiak
Baa tibonyo dek inyiak
Kok kandak sakiro-kiro babari
Lambak lampisan diateh nantun
Kok lai ka tukuak tambahnyo
Bana basarahkan ka sutan mudo
Kan iko bana isi panitahan inyiak
Alek 3
Iyolah
Alek 2
Indak lai kok baitu buah barinyo dek inyiak
Dek hujan bapuhun paneh barasa
Ambo anta an ka asa nyo nyiak
Alek 3
Indak diulang panjang
panitahan sutan mudo
Diulang itu juo nan ka
disabuik
Takato sutan mudo ka
maanta ka asanyo
Lah dalam adat rasonyo
Alek 2
Ambo anta an ka asanyo nyiak
4. MAMULANGKAN KATO KA ASA ( SAMO ALEK )
Alek 2
Datuak parpatiah
Alek 1
Sabuiklah mak
Alek 2
Aratinyo sambah jo titah nan cako sajo diamba gadang dianjuang tinggi
Samaso nan cako taranta panitahan dek sutan parpatih kabakeh ambo
Alek
1
Iyo
Alek
2
Baa tibonyo di
ambo
Alah ambo bao
bakato baiyo bajalan bamuah
Pado niniak jo mamak sarato jo guru dan sialek karapatan tangah rumah
Dapeklah kato nan saiyo
Kabulatan kato samupakaik
Sabanyak parmintaan karajo nan bapokok silang nan bapangka sakiro-kiro
babari
Lambak lampisan diateh nantun
Aratinyo bana sutan parpatih juo nan ka maanta sampai kapado karajo nan bapokok
silang nan bapangka
Sakian bana dianta sampai ka sutan parpatiah
Alek 1
Alah sampai mak sutan
mudo
Alek 2
Alah
Alek 1
Sapanjang pituah mamak
tadi
Insyaallah ambo amalkan
Akan tatapi kok iyo ka
tumbuah dari pado ambo juo
Diambo nan ka jadi pintak
jo pinto kapado mamak kiniko
Kok talatak ditapi iyo
bakatangahkan
Kok talatak ditangah
bapaliharo dek mamak kiniko tuah
Alek 2
Insyaallah
5.
MAMULANGKAN KATO KA PANGKA
Alek
Maa nyo Sutan Bandaro
Pangka
Manitahlah
Alek
Sambah tibo pado sutan
Jo kabanaran sutan ambo
jalang
Tapi sungguahpun jo
kabanaran sutan ambo jalang
Rila jo maaf dipuhunkan
Adopun antaro ambo jo
sutan cako
Panek nak jadi parantian
Patang nak jadi pamalaman
Iyo disatantang bakato
baiyo bajalan bamulah
Ulunyo lah ambo mudiak i
Muaronyo alah ambo iliri
Ditapak sapanjang alua
Taga dek patuah ka nan
tuo sutan
Nan tuo patuah ka pangulu
Ruponyo satantangan kato
ka manjawab, gayuang nan kamanyam-buik
Tatumpah juo ka diri ambo
Tapi sawajah dari pado
itu
Saketek nan marusuah nan manggamang
diambo kiniko sutan
Kalau nan sahandaknyo,
Kan iyo sabanyak tanyo
sabanyak jawab
Sabanyak gayuang sabanyak
sambuik
Baa to nyo lai kini
Kok indak taulang bak
manyapuah
Indak tabaliak bak
mamanggang
Ka baa kolah
Iko nan ambo pulangkan ka
sutan kini ko ’ah
Pangka
Lah banamo sampai dek sutan parpatih
Alek
Sakiro alah
Pangka
Ruponyo nan manjadi buah
panitahan dek sutan mahadok kaateh badan diri ambo
Iyo malah jikok baa
dihati andaknyo, di ukuran nan sampai dibilangan nan cukuik,
Iyo sabanyak gayuang
sabanyak sambuik
Sabanyak kato sabanyak
jawab
Baa to nyo kini
Kok indak taulang bak
manyapuah
Kok indak tabaliak bak
mamanggang
Ka baa ko lah
Kan baitu kato sutan
Alek
Yoo lah
Pangka
Dek ambo kaji nan marusuah nan
manggamang
Iyo kaji nan saganok itu
Gayuang kok indak
basambuik kato kok indak dijawab
Baa satantang itu
Asa kan kato lai kan
bajawab
Asa kan gayuang lai ka
basambuik
Indak kan diuji samo
merah
Indak kan dikati samo
barek
Panjang jo singkek kapado Allah
disarahkan
Alek
Alhamdulillah ka jawek
nyo sutan
Ambo sangko tadi tu
Kok ka balari samo
kancang
Kok ka baramuak samo
dalam
Indak doh lai
Di ateh kami sagalo alek
tagak nan bapusu, duduak nan baropok
Nak ambo bayiakan amanah
nan bapagang
Nak ambo lansaikan utang
tapabuek
Alah ka dalam bana tu sutan
Pangka
Taruihkan
Alek
Sairing balam jo barabah
Balam tabang barabah
mandi
Sairiang salam dengan
sambah
Salam datang sambah
kumbali
Kumbali juo ka pado sutan
Maa nyo sutan bandaro
Pangka
Taruihkan
Alek
Anak ayam pandai baranang
Dapek kakinyo dek buayo
Duduaklah sutan jo
batanang
Ambo ka mulai jo bicaro
Adopun satantang buah
panitahan cako
Taserak nak ambo piliah
Dipiliahlah lalu
dikampuangkan
Kok anyuik nak ambo sonsong
Disonsong lalu ka ulunyo
Apolah kini panitahan
sutan
Dek carano alah ka tangah
Sarek barisi kalangkapan
Mako jikok maliek diateh
rupo
Basiang diateh tumbuah
Tumbuah sarupo iko kini
Siriah sacabiak mintak
dikunyah
Pinang sagaiang mintak
digatok
Dipipia gambia dipalik
sadah
Dek kami alek nan datang
Kan iyo baitu lalu
panitahan sutan
Pangka
Yoo lah
Alek
Takilek camin di udaro
Jatuah kalauik batu karang
Hilang disemba ikan hiu
Dek bana sambah nan tibo
Lahianyo kapado ambo surang
Dibatin kapado alek jamu
Kato warih kato bajawek
Kato pusako ka batolong
Dituruik papatah jo patitih
Basuo pamenan adat
Batanun kulindan suto
Sajalan ragi jo banang
Suri dimano talataknyo
Layang malayang sambah
tibo
Timpo batimpo sambah
datang
Titah ka ambo ta antaknyo
Kato tapegang dek pangulu
Rundiang tasimpan di nan
rapek
Awa jo akia kok sapakaik
Lahi jo batin kok sasuai
Pihak jo kato ka majawab
Iyo jo gayuang ka
manyambuik
Tapek diambo tarabiknyo
Sungguah diambo
tarabiknyo
Nyato adat baateh tumbuah
Nyato pusako ba inggiran
Bacupak talago panuah
Bagantang si maharajo
lelo
Undang-undang ma isi
kandak
Karano sabab dek baitu
Kato iyo kato baturuik
Kato indak kato mati
kato antah kato tatagun
Uia kato, uhun kato
Subhat kato mambunuah
Usah basuo nan bak kian
Mako digiliangkanlah kato
jo mupakaik
Dikaka rundiang jo nan
patuik
Dapeklah kato nan bulek
Nan buleknyo indak basagi
Kinilah buliah
digolongkan
Kok picaknyo indak basuduik
Picak lah dapek
dilayangkan
Tibo kami dipabasokan
Basapu laman nan sabidang
Takuak pintu bakeh lalu
Tabantang lapiak
parmadani
Talatak siriah dicarano
Tando alamat putiah hati
Sanang lah bana dalam
hati
Baa lah bana sanang hati
Dek malin indak tabacokan
Dek tukang alun
talukihkan
Allah sajo nan ka tahu
Nan bak sakarang kini
nangko
Pihak dek kami alek sutan
Alahlah sa ujo lah
salapeh
Satanai salatakkan
Salalah takaja untuk
manarimo siriah sutan
Tapi samantang pun baitu
Adopun masak siriahko
tigo parkaro
Partamo masak di gagang
Kaduo masak di makan
Katigo masak dimupakaik
Dikatokan masak digagang
Rononyo kuniang
mangarisiak
Tampuak layua daun lah
kucuik
Dek ulek indak talamakkan
Dek samuik haram tajalani
Nyampang gugua manjalang
tanah
Jan dicinto ka junjuang
lai
Tampan ka jadi sarok sajo
Dalia nasakah siriah
masak
Tasabuik masak dimakan
Sadang tangkai lai
bagatah
Maso daun lai baminyak
Gilo dikijok pinang mudo
Dek dirayu sadah jo
gambia
Bararak lalu ka carano
Diupang manjadi satu
Dikunyah mamerah bibia
Kaleknyo tingga di
rakuangan
Sari nyo naiak ka paroman
Kok dikatokan masak di
mupakaik
Alun dicaliak lah tapandang
Lak jaleh bangun rauiknyo
Alun dikicok lah taraso
Lah nyato lamak sarinyo
Salorong siriah nan ka
tangah
Lah nyato bukan masak
digagang
Tapi indak pulo kan
dimasakkan jo bamerah bibia doh
Izin jo rila dari sutan
Siriah ka masak jo
mupakaik
Alun bakilek lah bakalam
Bulanlah sangkap tigo
puluah
Alun diliek lah dimakan
Raso lah tibo dalam tubuah
Sakian sambah dipuhunkan
Pangka
Lah sampai dek sutan
parpatiah
Alek
Sampai
Pangka
Sapanjang parundiangan
sutan tadi
Kok siriah kami alah
batarimo
Ditarimo bukan dimakan
Dimasakkan sajo jo mupakaik
Balun diliek lah tamakan
Raso lah tibo dalam
tubuah
Kan baitu kato sutan
Alek
Alah
Pangka
Urek sinyali-nyali rateh
Pucuak surian mudo-mudo
Dilangik sutan lalu
linteh
Ambo dibaliak itu pulo
Baa tu nyo nan manjadi
alasan dek sutan
Maadok kaateh badan diri
ambo
Tantu mancancang lai
balandasan
Maredeh lai bapamacik
Baa tu nyo kini
Dek sutan babaso ateh nan ado
Ko agak marusuah
manggamang dek kami ko sutan ’a
Alek
Alah sampai dek sutan
bandaro
Pangka
Alah
Alek
Satantang siriah sutan
nan alah katangah
Lah kami tarimo jo suko
hati
Tapi indak kan bamakan
bamerah bibia doh sutan
Ka bamasakkan sajo jo karelahan
Baa sabab mangko baitu
Karano kami alek sutan
nan pai sabondong pulang satampuah
Banyak tadiri dari anak
mudo matah
Nan indak tabiasokan
makan siriah
Jadi di kami nan marusuah
nan manggamang pulo pihak si alek kiniko
Nyampang siriah sutan
kami cabiak
Pinang nyo indak digatok
Tantu indak rancak
dipandang rupo
Indak lamak dimakan raso
Sabab sutan ka mamandangi
kami bak paneh dalam baluka
Derek di padang lalang
Iko nan marusuah nan
manggamang
Sakitu sambah pado sutan
Pangka
Alah sampai dek sutan
parpatiah
Alek
Alah sampai
Pangka
Kok kan dimakan siriah jo
mupakaik
Alah kok dalam adaik
sutan
Alek
Sutan bandaro
Pangka
Taruihkan sutan
Alek
Lah tibo pulo tanyo dari
sutan
Kok siriah pangka indak
kabamakan jo basirah bibia
Dimasakkan sajo jo mupakaik
Alah koh dalam adaik
Kan baitu tanyo sutan
tadi tu ’ah
Pangka
Yoo lah
Alek
Alah lah dalam adaik bana
nan baitu sutan
Karano nan dikatokan
adaik itu kato mupakaik
Nan rajo kato saiyo
Andaikato hasil kato
mupakaik nan dibarikan kapado kami
Itulah nan dikatokan adat
nan diadatkan
Jadi alah taracak di
pusako
Alah basuo dalam adaik
Sakitu sambah pado sutan
Pangka
Iyo, lah sampai dek sutan
parpatiah
Alek
Alah sampai
Pangka
Ambo bao jo kato mupakaik
dulu sutan parpatih
Alek
Mananti ambo
6.
MAMPALEGAKAN KATO SAMO PANGKA
Pangka 1
Maa nyo mak Sutan Rajo
Bunsu
Pangka 2
Manitahlah
Pangka 1
Ruponyo parundiangan
ditibokan kabakeh amak kinitu
Dek karano siriah kito
indak ka bamakan basirah bibia dek si alek jamu doh, ka bamakan jo mupakaik
Baa dek kito
Pangka 2
Lah sampai dek sutan
Pangka 1
Dibilang alah
Pangka 2
Indak kan dirantang
panjang
Diulang disinan juo ka
tibonyo
Dek arok raso ka buliah
Cameh raso kahilangan
Babao duduak kiniko jo
silang nan bapangka karakok nan bajunjuang
Jo niniak mamak nan duo batigo
Babao duduak baiyo jalan
bamuah
Mananti sutan sakutiko
Lai manurut adat nan
baitu
Pangka 1
Lah didalam adaik tu
Pangka 2
Ambo bao sutan
Pangka 1
Taruihkanlah
7. MAMPALEGAKAN KATO SAKALI LAI (SAMO PANGKA)
Pangka 2
Amak Datuak Bunsu
Pangka 3
Manitahlah
Pangka 2
Aratinyo sambah manyambah
kapado Allah kito kumbalikan
Parundiangan baantakan kabakeh inyiak
Pangka 3
Manitahlah
Pangka 2
Ruponyo lah tibo olak
olai dari silang nan bapangka karajo nan bapokok
Dek sialek nan datang
namonyo kinitu
Nan ka manjadi buah jo
bari dek baliau kinitu
Disiriah nan katangah
ruponyo kiniko
Kok masaknyo indak masak
bakunyah
Tapi dimasakkan jo
mupakaik
Ikolah duduak baiyo jalan
bamuah ambo jo angku kini
Pangka 3
Artinyo sambah jo titah
nan cako sajo diamba gadang dianjuang tinggi
Nan manjadi buah
panitahan dek sutan rajo bungsu
Dang kato lah ulak dari
niniak jo mamak saratu guru jo si alek nan karapatan tangah rumah
Pangka 2
Dst
Pangka 3
Dst
8. MAMULANGKAN KATO KA ALEK
Pangka
Maa Sutan Parpatiah
Alek
Manitahlah
Pangka
Ruponyo kandak sutan tadi
lah ambo paiyo patidokan
Lah dapek golek nan
sagolek
Tantang kandak sutan tu
Lai kami izinkan
Cuma putiah hati nan
bakaadaan
Putiah kapeh nak
kalihatan
Nak basiang bak hari nak
batarang nan bak bulan ko sutan ’a
Alek
Indak sarantak kami makan
siriah
ai barilahkan tu sutan
Pangka
Jo rilah kami
Alak
Alhamdulillah
Tapi pintak jo pinto dek kami si alek kiniko
Iyo nak sarantak makan jo pangka nyo
Pangka
Insyaallah
Bagian
II
PASAMBAHAN SIRIAH
Dari : ikkmduri.wordpress.com

Kaguno bajawek tangan,
Assalamualaikum warrah matullahi wabarakatuh.
Jan salam salam disambah, Samo mandoa kapado Allah
Samo salawat kapado Nabi, Junjungan sagalo Alam
Manyurek di ateh pintu, Mangarang di tapak tangan
Malompek nak basitumpu, Mancancang nak balandasan
Di Sutan tibonyo sambah.
Manolah Sutan janyo hambo, Sakali hambo mahimbau,
Sapatah rundiang nan lalu, Walaupun Sutan saurang nan tahimbau,
Batin dek adat kasadonyo.

ujuiknyo sambah ka nan banyak, Sambah sujuik salam tasimpuah.
Saarek bungka nan piawai, Naraco luruih main dau,
Indak basibak

Sambah tajelo ka nan rapek, Kapado sagalo nan taduduak ateh majelih.
Ninik mamak panghulu Pamangku Adat, Nan Gadang basa Batuah
Ibarat kayu baringin di tangah koto, Ureknyo limbago matan
Babatang sandi andiko, Badahan cupak jo gantang
Barantiang


Badaun rimbun dek adat, Babuah kato nan bana
Inggiran silang jo salisiah, Daun rinbum tampek balinduang
Tampek balinduang kapanasan,

Alim ulama suluah bendang, Suluah nan tarang di nagari
Nan tahu di halal dengan haram, Tahu di syah dengan batal
Nan pandai balapa ba maana, Tahu di syariat jo hakikat
Bakeh batanyo lahia jo batin, Nan tahu di hadis dengan dalil.
Cadiak pandai pagaran kokoh, Nan tahu di runciang ka mancucuak
Sarato anak ka manyangkuik, Tahu di anging nan basuruik
Sarato ombak nan basabuang, Tahu di alamat kato sampai
Tahu di raso jo pareso,

Bulan lah sangkok tigo puluah, Balun dilihek lah dimakan,
Raso lah tibo dalam tubuah, Takilek ikan dalam ayie,
Ikan takilek jalo tibo, Lah tantu jantan batinonyo,
Itulah kilek dengan bayang.
Nan mudo pambimbiang dunia, Nan capek kaki ringan tangan
Capek kaki indak panaruang, Ringan tangan bukan pamacah

Ayam nan tangkeh di galanggang, Ancang-ancang dalam nagari.
Kapado sagolo Bundo Kanduang,

Umbun paruak pegangan kunci, Umbun puruak saluang bunian
Hiasan anjuang nan tinggi, Sumarak kampuang jo halaman
Sumarak kato jo nagari, Sumangek rumah jo tanggo
Kok hiduik tampek banasa, Kok mati tampek baniat,
Ka unduang-unduang ka Madinah, Ka payuang panji ka sarugo,
Sambah di Sutan di sambahkan
Unjuik sambah nan taunjuak, Nyato tawalak ka ukuran
Tabayang barih jo balabeh, Nyato bak andai kato bidal
Dek curiang barih dahulu, Dek adai pusako lamo
Kalau basiang dinan tumbuah, Jikok manimbang dinan

Tumbuah sarupo iko kini
Manuruik papatah cupak gantang, Dek banyak ragu kok tibo
Dek lamo lupo kok datang, Manusia basifat khilaf
Agak kok ragu juaronyo, Nan tinggi kok kurang anjuang
Nan gadang kok kurang ambah, Sabab dek sasak dengan sampik
Aluran di ateh kok di bawah, Patuik di tangah kok di tapi
Kok kurang sanang sajahtaro, Kok kurang aman jo santoso
Disusun jari nan sapuluah, Ditukuak kapalo nan satu
Maaf diminta banyak-banyak, Izin jo rela dari sutan.
Limbak nan daripado itu,
Adat nan duo salanggano, Cancang nan duo salandasan,
Puntiang talantak ka hulu, Dibawah kiliran taji,
Asa rundinag kato dahulu, Tigo limbago nan tajadi,
Partamo sambah manyambah, Kaduo baso jo basi, Katigo sirieh dengan pinang
Sambah manyambah dalam adat, Tali batali undang-undang
Tasabuik bamuluik

Muluik manih pangarang baso, Budi baiak tali pikatan
Iyo carano rang namokan, Kiasan Alam Minangkabau
Ramo-ramo tabang malayang, Malayang ka Koto Tangah
Banyak nan ampek puluah ampek, Indah carano bukan kapalang
Talatak di tangah-tangah, Dilingkuang

Itu carano pulang

Dari pangka lalu ka ujuang, Talayok ka ruang tangah
Talayang ka ruang tapi, Sampai tabujua di lintangi
Nyato taunjuak bakeh Datuk, Tibo di muko nan basamo.
Carano banamo Carano Basa, Datang nan dari tanah Banja
Buatan tukang Reno Ali, Buatan tukan Sungai Pua
Elok carano bukan kapalang, Carano bak tiuang ka tabang
Baukia bamego-mego, Batata bapucuak rabuang
Panuah barisi kalangkapan, Limo bak bilangan jari
Kaganti baso jo basi, Iyolah ajaran Adat basandi Syarak
Apolah jinih kalangkapan, Partamo sadah kaduo sirieh
Katigo pinang kaampek Gambia, Kalimo timbakau
Larang kapado nan sadahnyo, Sadahnyo langkitang gadang
Dibasuah jo ayie ambun, Babasuah jo pati santan
Dihambuih jo lingka Cino, Dikipeh jo ambi-ambi
Putiah nan bak banak dalam, Dipalik jo jari manih
Bakisa ka jari tangah, Mambayang ka tapak tangan
Usah ka usak makin panuah, Itulah kato bakiasan
Tanamo urang Minangkabau, Manyambah Tuhan nan Aso
Sumbayang limo wakatu, Adat basandi syarak
Syarak basandi Kitabullah, Syarak mangato adat mamakai.
Lorong kapado nan siriehnyo, Kiasan takanduang di dalamnyo
Adat bagaua dalam hiduik, Mamakai budi nan baiak
Siriehnya udang tampak hari, Sirieh timbalan kuku balam
Gagangnyo bapantang putuih, Buahnyo diambiak ka tinaman
Daun diambiak ka kusuak mandi, Usah ka ratak rintiah tido
Usah ka layua makin hiduik, Itulah budi dengan malu
Nan tuo di hormati, Nan

Samo gadang bawok bakawan, Nan gadang jan malendo
Nan panjang jan

Lorong kapado nan pinangnyo, Pinang batuntuk jo baruntun
Bak bawang dibalah duo, Bak dusun dibalah ampek
Kiasan takanduang di dalamnyo, Salamo hiduik di dunia
Barek samo dipikua, Ringan samo dijinjiang
Saciok umpamo ayam, Sadanciang ibarat basi
Sakato lahia jo batin, Sasuai muluik jo hati
Iyo sakabek nan bak lidih, Nyato sarumpun nan bak sarai
Iyo salubang nan bak tabu, Elok saikek nan bak sirieh.
Lorong kapado nan gambianyo,

Buatan Puti Sarilamak, Sapipiah jatuah ka sirieh
Mambayang sampai ka muko, Sirahnyo tampak di bibia
Lamaknyo tingga di rangkuangan, Parisonyo maruang tubuah
Sehat anggota katujuahnyo
Kato bakieh baibarat, Kiasan takanduang di dalamnyo
Duduak sorang basampik-sampik, Duduak basamo-samo balapang-lapang
Kato

Dibulekkan ayie ka pambuluah, Dibulekkan kato ka mupakat
Bulek baru di golekkan, Pipiah baru dilayangkan
Bulek jan basuduik,

Data bak lantai papan, Licin bak dindiang

Tapauik makanan

Lorong kapado nan santonyo, Huluih sayiknyo dek maracik
Banamo timbakau Jawo, Racik tukang dari Piobang
Saheto panjang jaluanyo, Harum satahun pajalanan
Kiasan takanduang di dalamnyo, Adat hiduik di Minangkabau
Jauah


Kok rusuah iyo bapujuak, Tagamang nyato bajawek
Hanyuik patuik dipintesi, Tarapuang nyato bakaik
Kok condong iyo batungkek,
Lamah makanan tueh, Nan panjang makanan

Nan singkek makanan uleh, Nan ado samo dimakan
Nan indak samo dicari, Mandapek samo balabo, Kahilangan samo marugi.
Hati gajah samo

Kok kurang


Malangkah di ujuang karih, Basilek di pangka padang
Kato adat salalu baumpamo, Rundiang salalu bakiasan
Didalam adat nyato basuo, Papatah patitih mangatokan
Pituah kato pusako, Pusako ninik mayang nan dahulu
Gulamo mudiak ka hulu, Mati disemba ikan tilan
Kanailah anak


Kini manjadi undang-undang.
Manolah Sutan janyo hambo
Dek

Ibarat saluang pauleh

Dari ninik dengan mamak, Sipokok alek namonyo kato
Nan sakarang kini

Ujuik paham nan nyo jaleh, Sadang kutiko bungo kambang
Sirieh sahalai nan bacabiak, Pinang sabuah nak bagatok
Gambia sabuah nan bapipia, Sadah di cupu nan bapalik
Rokok sabatang iyo baisok, Sirieh sakapua rang namokan
Tanam sirieh tanamlah pinang, Tanam karakok di halaman


Itulah jinih sambah kami, Sambah

Kato bana sungguah di bari, Harapan kami nan basamo
Marabah sadundun dengan balam,

Sambah sadundun dengan salam, Kato dimintak babunisi
Sakian sambah pado nan banyak.
Bagian
III
SIRIAH PINANG
(
MAMBUKA NIAT DARI SI ALEK)
Dari : home-pyk.blogspot.com
Datuak
Marajo :
Assalamualaikum ww.
Ma nyo datuak Marajo...
Sungguahpun datuak surang jo baduo nan taimbau
ujuik nyo sambah ka nan basamo.
Assalamualaikum ww.
Ma nyo datuak Marajo...
Sungguahpun datuak surang jo baduo nan taimbau
ujuik nyo sambah ka nan basamo.
Niniak mamak jo panghulu,
nan gadang basa batuah,
andiko jo hulu balang,
cadiak pandai alim ulamo,
nan mudo arif budiman,
bundo kanduang samo di dalam,
dalam pasambahan ambo juo.
nan gadang basa batuah,
andiko jo hulu balang,
cadiak pandai alim ulamo,
nan mudo arif budiman,
bundo kanduang samo di dalam,
dalam pasambahan ambo juo.
Adopun sambah nan ka
dipasambahkan taradok ka badan diri datuak nan basamo,
dek lah sudah minum jo makan,
kok bakato sasudah makan,
kok barundiang sasudah minum,
pintak jo pinto ka dilaluan kapado datuak.
dek lah sudah minum jo makan,
kok bakato sasudah makan,
kok barundiang sasudah minum,
pintak jo pinto ka dilaluan kapado datuak.
Ka
di bukak niat dihati,
ka dikombang nasar didado,
nan taragak dihati kami,
olah kok luruih bona ka kami sabuik,
kok olah kok olunnyo io minta pituah dari datuak,
sakian sombah nan ka dipasombahkan pado datuak,
diharok bunyi hendak kumbali, sakiannyo tuak.
ka dikombang nasar didado,
nan taragak dihati kami,
olah kok luruih bona ka kami sabuik,
kok olah kok olunnyo io minta pituah dari datuak,
sakian sombah nan ka dipasombahkan pado datuak,
diharok bunyi hendak kumbali, sakiannyo tuak.
Datuak Naro Sati : Lah sampai dek datuak.
Datuak Marajo : Sampai tuak.
Datuak Naro Sati ;
Nan sapanjang parundiangan datuak nan mandatang kapado kami,
pado wakatu iko kini.
Indak ka ditikam jajak,
ditikam jajak kok cupua,
diulang kato kok batimbang,
ujuangnyo sajo kami ambiak,
diambiak sakiro ka baguno.
Nan bak andai kato datuak cako,
dek lah sudah minum jo makan,
kok bakato sasudah makan,
kok barundiang sasudah minum,
pintak jo pinto ka dilaluan kapado datuak,
kan baitu bona ujuang parundiangan datuak ?
Datuak Marajo : Yo bona baitu tuak.
Datuak Naro Sati :
Dek kami nan jadi sauik jo saponyo,
tumbuah sarupo iko kini.
kok lai putiak nan ba kuncuang,
nan didalam bungo kambang,
nak osah jadi buah,
elok lah datuak laiakan katiko bak kini.
Katiko duduak di nan rapek,
di muko kito nan basamo,
nak osah siang bak hari,
nak nyato torang bak bulan,
elok datuak bapambori,
kami utang nan manarimo,
sakian sajo dari kami tuak,
maklum datuak tontang itu.
Datuak Marajo : Lah sampai dek datuak
Datuak Naro Sati : Sakiro alah tuak.
Datuak Marajo : Kami palalu lai tuak !
Datuak Naro Sati ; Palalu lah tuak.
Datauk Marajo :
Dibukak niat dihati,
dikombang nasar didado,
nan taragak dihati kami,
kok io lah luruih kak kami sabuik.
Nan bak kato undang jo bida juo tuak,
talotak puntiang dihulu,
dibawah kiliran taji,
asa mulo kato dahulu,
tigo limbago nan tajadi.
Partamo sambah manyambah,
manganduang puji-pujian,
kaduo baso jo basi,
maniliak ereang jo gendeng,
katigo siriah jo pinang,
baisi pinta jo pinto.
Sambah manyambah di dalam adat,
tali batali undang2,
tasobuik ba muluik manih ,
tapakai babaso baik.
Muluik manih talempong kato,
baso baik gulo dibibia,
kondak adaik jo pusako tuak,
talayang siriah jo pinang,
lah taunjuak ka muko datuak.
Siriah saolai mintak dikunyah tuak,
pinang sadidih minta digotok,
cabiak siriah gotoklah pinang tuak,
baitu jinih buah pasambahan ,
diharok kato hendak kumbali,
sakian sajo dari kami tuak.
Datuak Naro Sati : Lah sampai dek datuak.
Datuak Marajo : Sakiro alah tuak.
Datauk Naro Sati :
Adopun sombah nan mandatang kapado kami ,
pado wakatu iko kini,
dek akmi nan ka jadi sauik josaponyo,
satontangan siriah pinang datuak nan tibo dimuko kami.
Siriah saolai ka kami cabiak tuak,
pinang sadidih ka kami gotok,
utang dek kami man palalu,
olah ka sonang hati datuak,
kami palalu lai tuak.
Datuak Marajo ; Palalu lah tuak.
Sasudah
makan sirih
Datuak Naro Sati ; Ma nyo datuak Marajo .
Datuak Marajo : Ambo Tuak.
Datuak Naro Sati :
Siriah lah sudah kami kunyah tuak,
pinang lah sudah kami gotok,
lah taraso lomak jo manihnyo,
sorinyo lah marasuak ka dalam tubuah,
sehat anggota kasadonyo,
sakitu dek kami nan ka jadi jawabnyo,
olah ka sonang hati datuak.
Datuak Naro Sati ; Ma nyo datuak Marajo .
Datuak Marajo : Ambo Tuak.
Datuak Naro Sati :
Siriah lah sudah kami kunyah tuak,
pinang lah sudah kami gotok,
lah taraso lomak jo manihnyo,
sorinyo lah marasuak ka dalam tubuah,
sehat anggota kasadonyo,
sakitu dek kami nan ka jadi jawabnyo,
olah ka sonang hati datuak.
Bagian
IV
ALUR ROKOK JO SIRIAH
Dari : larehnanpanjang.ucoz.com
Sipangka : Datuak Bandaro
Sialek
: Datuak Sampono
Sialek :
Datuak Bandaro,…..Pasambahan tibo
bakeh datuak.
Sipangka :
Sambah di Allah, manitah lah Datuak
Sialek : Sambah nan di
tibokan
titah nan di antakan,nak
sarapek nyolah niniak jo mamak,
sifat tarhalia di ateh rumah nangko,
usah ka dibilang di atap gala,
artinyo bana sambah sajo di
muliakan.
Sambah nan di tibokan
titah nan di antakan,
ma agak hari kapatang siriah ka bacabiak, pinang bagatok,
dihadapan karib jo kabiah,
ipa jo bisan, korong jo kampuang,
sakarang alah bahadiri.
Baapo dihari nan sahari nangko,
janjang batingkek bandua batapuak,
duduak sahamparan tagak saedaran,
manimbang sapanjang adat
mangaji sapanjang alua,
ciek jo duo,duo jo tigo,
alah banamo basalasai,
kato sajo nan di pakatokan.
Picak nan salayang ulek nan sagolong
adat nan sapakai,
karib jo kabiah alah batamu,
anak jo bapak alah basuo,
duduak bahadapan tagak batantangan
maisok santo jo daun,
duduak nak baiyo tagak nak ba muah,
sakian sambah di antakan ka bakeh Datuak
Sipangka:Sampai datuak Sampono..?
Maagak i rundingan Datuak nan katangah, sunat kato dek ba
ulang
pasa jalan dek batampuah,
buah panitahan datuak nan ka ambo ulang.
Sambah manyambah di pulang kapado Allah,
kato sajo dipakatokan.
Apolah nan manjadi buah kato Datuak cako,
ma agak dihari nan dahulu,
siriah nan bacabiak
pinang nan bagatok,
dihadapan karib jo kabiah,
ipa jo bisan,korong jo kampuang
nan mahadiri pakarangan nangko.
Baapo dihari nan sahari nangko,
janjang batingkek bandua batapuak,
duduak sahamparan tagak saedaran,
manimbang sapanjang adat
mangaji sapanjang alua,
ciek joduo,duo jo tigo,
alah banamo basalasai,
kato sajo nan di pakatokan.
Tumbuah nan bak banyiah
tabik nan bak padi,
tabik di siriah nan bacabiak
pinang nan bagatok,
karib jo kabiah alah batamu
anak jo bapak alah basuo,
duduak bahadapan tagak saedaran,
maisok santo jo daun,
duduak nak baiyo tagak nak ba muah,
kan baitu bana buah panitahan Datuak.?..
Sialek : Iyo Bana..
Sipangka: Yo ma nyo Datuak Sampono,..
sapanjang buah panitahan Datuak nan ka tangah,
lamak bak raso santan
manih bak raso tangguli,
tapi sungguahpun baitu,
elok kato dek mufakaik
lamak kato dipakatokan,
ambo bao kato jo mufakaik,
saba Datuak jo panitahan,
lai koh dalam adat nan bapakai,
dalam cupak nan baisi.
Sialek : Sampai Datuak Bandaro.?
sapanjang buah panitahan Datuak nan ka tangah,
kok di danga lah babunyi
dipandang lah barupo,
ka ateh samo ba pucuak
ka bawah samo baurek,
limbak nan daripado itu,
duduak nan samo sahamparan,
tagak nan samo saedaran,
ambo bao kato jo mufakaik,
khan baitu buah panitahan,Datuak ..?
Sipangka : Iyo Bana..
Sialek :
Tibonyolah dalam adat nan bapakai
dalam cupak nan baisi,
kato di bao jo mufakaik Datuak…
Sipangka:
Kok baitu saba mananti ,Datuak..
Sialek :
sakiro-kiro…..
(Sipangka (Datuak Bandaro) mencari mufakat dengan ninik mamak,alim ulama,cerdik
pandai,serta yang hadir dalam pertemuan tersebut. Setelah di temui kata sepakat
maka rundingan di kembalikan ke pada Si Alek)
Sipangka:
Datuak Sampono,..pasambahan tibo ka bakeh Datuak…
Hambo mambao kato jo mufakat
jo nan duduak sahamparan tagak saedaran,
picak nan salayang bulek nan sagolong
adat nan sapakai.
Sabuah kato lah dipakatokan,
labiah bak maisok santo jo daun,
itu bana nan ambo antakan ka bakeh Datuak…
Sialek :
Sampai Datuak Bandaro.?...
Dihari nan cako hambo saba jo panitahan,
Datuak marenjeang kato jo mufakat
jo nan duduak sahamparan tagak saedaran,
picak nan salayang bulek nan sagolong
adat nan sapakai,
sabuah kato lah dipakatokan,
labiah bak maisok santo jo daun,
khan baitu bana buah panitahan Datuak…
Sipangka:
Ka ateh alah samo sapucuak ka bawah
lah samo baurek,nan kito ba apo nyo lai Datuak….
Sialek :Nan
Kito babateh,..
Sipangka:
Yoo..Ma nyo datuak Sampono,…
Dahulu kato basitinah kamudian kato basicapek,
iyo capek tibonyo bakeh datuak,
Maagak i rundiangan kito cako,
alah ciek jo duo,duojo tigo,
alah banamo salasai.
Sungguahpun bak raso basalasai,
Tumbuak nan bak banyiah tabik nan bak padi,
siriah naiak carano katangoh,
siriah kami nak minta Datuak kunyah,
itu bana nan di antakan ka hadapan
datuak,…
Sialek :Sampai
datuak Bandaro…?
Sunat kato dek baulang,
pasa jalan dek batampuah,
buah panitahan datuak ka hambo ulang.
Apo nan jadi buah panitahan Datuakcako,
kok didanga lah babunyi dipandang lah barupo,
lamak bak raso santan manih bakraso tangguli,
nan tumbuah nan bak banyiah tabik nan bak padi.
Pihak di silang nan bapangka karakok nan bajunjuang,
pakarajaan nanbapangka,
siriah naik carano ka tangah,
sirian nan mintak di kunyah,
khan baitu buah panitahan Datuak tadi…
Sipangka: Yoo lah…
Sialek :Yo
ma datuak Bandaro….
Rundiangan Datuak nan ka tangah,
bulek lah buliah digolekan
picak lah buliah dilayangkan,
tapi sungguahpun baitu
lamak siriah lega carano,
lamak kato lega bunyi,
lamak lauak dek pamasak ,
elok kato jo maufakat,
saba Datuak jo panitahan,
lai koh dalam adat lamo pusako usang,yo baitu Datuak…
Sipangka: Kok itu yolah bana…
Datuak Sampono (Si alek) membawa kata rundiang mencari
mufakat.Bagaimana cara mencari mufakat dapat di lihat pada”alur kato mufakat”
Sialek :Yo
ma datuak Bandaro….
Dihari nan cako Datuak saba jo panitahan,
hambo mambao kato jo mufakat
jo nan duduak sahamparan tagak saedaran,
sapanjang parmintaan Datuak nan ka tangah,
pintak buliah kandak balaku,
sabuah kato lah dipakatokan,
labiah bak mangunyah siriah jopinang,
itulah bana nan di antakan ka bakeh Datuak…
Sipangka: Sampai Datuak…
Kok hilia lah sarangkuah dayuang mudiak lah satimbang
galah,nan kito baapo lainyo Datuak…
Sialek :Nan
kito rancak babateh….
(Sumber : Sumarak Nagari, Alur Pasambahan dan Pidato Adat
Minangkabau)
Bagian
V
Pasambahan Siriah
Dari : lachoga.blogspot.com
Kaganti
rokok
nan
sabatang, Tukaran sirih nan sakapua,
Kaguno bajawek tangan,
Assalamualaikum warrah matullahi wabarakatuh.
Jan salam salam disambah,

Kaguno bajawek tangan,
Assalamualaikum warrah matullahi wabarakatuh.
Jan salam salam disambah,
Samo
mandoa kapado Allah
Samo salawat kapado Nabi, Junjungan sagalo Alam
Manyurek di ateh pintu, Mangarang di tapak tangan
Malompek nak basitumpu, Mancancang nak balandasan
Di Sutan tibonyo sambah.
Manolah Sutan janyo hambo, Sakali hambo mahimbau,
Sapatah rundiang nan lalu, Walaupun Sutan saurang nan tahimbau,
Batin dek adat kasadonyo.
Samo salawat kapado Nabi, Junjungan sagalo Alam
Manyurek di ateh pintu, Mangarang di tapak tangan
Malompek nak basitumpu, Mancancang nak balandasan
Di Sutan tibonyo sambah.
Manolah Sutan janyo hambo, Sakali hambo mahimbau,
Sapatah rundiang nan lalu, Walaupun Sutan saurang nan tahimbau,
Batin dek adat kasadonyo.

pangana
batin ka nan rapek,
ujuiknyo sambah ka nan banyak, Sambah sujuik salam tasimpuah.
Saarek bungka nan piawai,
ujuiknyo sambah ka nan banyak, Sambah sujuik salam tasimpuah.
Saarek bungka nan piawai,
Naraco
luruih main dau,
Indak basibak
jo
basisiah
Indak basibak

Bukan
bahinggo jo babateh,
Sambah tajelo ka nan rapek, Kapado sagalo nan taduduak ateh majelih.
Ninik mamak panghulu Pamangku Adat, Nan Gadang basa Batuah
Ibarat kayu baringin di tangah koto, Ureknyo limbago matan
Babatang sandi andiko, Badahan cupak jo gantang
Barantiang
barih
balabeh,
Sambah tajelo ka nan rapek, Kapado sagalo nan taduduak ateh majelih.
Ninik mamak panghulu Pamangku Adat, Nan Gadang basa Batuah
Ibarat kayu baringin di tangah koto, Ureknyo limbago matan
Babatang sandi andiko, Badahan cupak jo gantang
Barantiang


Babungo
mungkin jo patuik
Badaun rimbun dek adat,
Badaun rimbun dek adat,
Babuah
kato nan bana
Inggiran silang jo salisiah,
Inggiran silang jo salisiah,
Daun
rinbum tampek balinduang
Tampek balinduang kapanasan,
bakeh
bataduah kahujanan.
Alim ulama suluah bendang, Suluah nan tarang di nagari
Nan tahu di halal dengan haram, Tahu di syah dengan batal
Nan pandai balapa ba maana,
Tampek balinduang kapanasan,

Alim ulama suluah bendang, Suluah nan tarang di nagari
Nan tahu di halal dengan haram, Tahu di syah dengan batal
Nan pandai balapa ba maana,
Tahu
di syariat jo hakikat
Bakeh batanyo lahia jo batin,
Bakeh batanyo lahia jo batin,
Nan
tahu di hadis dengan dalil.
Cadiak pandai pagaran kokoh,
Cadiak pandai pagaran kokoh,
Nan
tahu di runciang ka mancucuak
Sarato anak ka manyangkuik,
Sarato anak ka manyangkuik,
Tahu
di angin nan basuruik
Sarato ombak nan basabuang,
Sarato ombak nan basabuang,
Tahu
di alamat kato sampai
Tahu di raso jo pareso,
Tahu di raso jo pareso,

alun
bakilek lah bakalam
Bulan lah sangkok tigo puluah, Balun dilihek lah dimakan,
Raso lah tibo dalam tubuah, Takilek ikan dalam ayie,
Ikan takilek jalo tibo,
Bulan lah sangkok tigo puluah, Balun dilihek lah dimakan,
Raso lah tibo dalam tubuah, Takilek ikan dalam ayie,
Ikan takilek jalo tibo,
Lah
tantu jantan batinonyo,
Itulah kilek dengan bayang.
Nan mudo pambimbiang dunia, Nan capek kaki ringan tangan
Capek kaki indak panaruang, Ringan tangan bukan pamacah
aso
tarantang duo susah,
Itulah kilek dengan bayang.
Nan mudo pambimbiang dunia, Nan capek kaki ringan tangan
Capek kaki indak panaruang, Ringan tangan bukan pamacah

Nan
bahati suci bamuko janiah
Ayam nan tangkeh di galanggang, Ancang-ancang dalam nagari.
Kapado sagolo Bundo Kanduang,
limpapeh
rumah nan gadang
Umbun paruak pegangan kunci, Umbun puruak saluang bunian
Hiasan anjuang nan tinggi, Sumarak kampuang jo halaman
Sumarak kato jo nagari,
Ayam nan tangkeh di galanggang, Ancang-ancang dalam nagari.
Kapado sagolo Bundo Kanduang,

Umbun paruak pegangan kunci, Umbun puruak saluang bunian
Hiasan anjuang nan tinggi, Sumarak kampuang jo halaman
Sumarak kato jo nagari,
Sumangek
rumah jo tanggo
Kok hiduik tampek banasa,
Kok hiduik tampek banasa,
Kok
mati tampek baniat,
Ka unduang-unduang ka Madinah, Ka payuang panji ka sarugo,
Sambah di Sutan di sambahkan
Ka unduang-unduang ka Madinah, Ka payuang panji ka sarugo,
Sambah di Sutan di sambahkan
Unjuik
sambah nan taunjuak, Nyato tawalak ka ukuran
Tabayang barih jo balabeh,
Tabayang barih jo balabeh,
Nyato
bak andai kato bidal
Dek
curiang barih dahulu,
Dek
adai pusako lamo
Kalau basiang dinan tumbuah, Jikok manimbang dinan
ado,
Tumbuah sarupo iko kini
Manuruik papatah cupak gantang, Dek banyak ragu kok tibo
Dek lamo lupo kok datang,
Kalau basiang dinan tumbuah, Jikok manimbang dinan

Tumbuah sarupo iko kini
Manuruik papatah cupak gantang, Dek banyak ragu kok tibo
Dek lamo lupo kok datang,
Manusia
basifat khilaf
Agak kok ragu juaronyo,
Agak kok ragu juaronyo,
Nan
tinggi kok kurang anjuang
Nan gadang kok kurang ambah, Sabab dek sasak dengan sampik
Aluran di ateh kok di bawah, Patuik di tangah kok di tapi
Kok kurang sanang sajahtaro,
Nan gadang kok kurang ambah, Sabab dek sasak dengan sampik
Aluran di ateh kok di bawah, Patuik di tangah kok di tapi
Kok kurang sanang sajahtaro,
Kok
kurang aman jo santoso
Disusun jari nan sapuluah, Ditukuak kapalo nan satu
Maaf diminta banyak-banyak,
Disusun jari nan sapuluah, Ditukuak kapalo nan satu
Maaf diminta banyak-banyak,
Izin
jo rela dari sutan.
Limbak nan daripado itu,
Adat nan duo salanggano,
Limbak nan daripado itu,
Adat nan duo salanggano,
Cancang
nan duo salandasan,
Puntiang talantak ka hulu, Dibawah kiliran taji,
Asa rundinag kato dahulu, Tigo limbago nan tajadi,
Puntiang talantak ka hulu, Dibawah kiliran taji,
Asa rundinag kato dahulu, Tigo limbago nan tajadi,
Partamo
sambah manyambah, Kaduo baso jo basi,
Katigo
sirieh dengan pinang
Sambah
manyambah dalam adat, Tali batali undang-undang
Tasabuik bamuluik
manih,
Tasabuik bamuluik

Tapakai
baso jo basi,
Sarato
hereng dengan gendeang
Muluik manih pangarang baso, Budi baiak tali pikatan
Iyo carano rang namokan,
Muluik manih pangarang baso, Budi baiak tali pikatan
Iyo carano rang namokan,
Kiasan
Alam Minangkabau
Ramo-ramo
tabang malayang, Malayang ka Koto Tangah
Banyak nan ampek puluah ampek, Indah carano bukan kapalang
Talatak di tangah-tangah, Dilingkuang
urang
nan rapek
Banyak nan ampek puluah ampek, Indah carano bukan kapalang
Talatak di tangah-tangah, Dilingkuang

Itu
carano pulang
pai,

Dari
sipakok ka panggilan
Dari pangka lalu ka ujuang, Talayok ka ruang tangah
Talayang ka ruang tapi,
Dari pangka lalu ka ujuang, Talayok ka ruang tangah
Talayang ka ruang tapi,
Sampai
tabujua di lintangi
Nyato taunjuak bakeh Datuk,
Nyato taunjuak bakeh Datuk,
Tibo
di muko nan basamo.
Carano banamo Carano Basa, Datang nan dari tanah Banja
Buatan tukang Reno Ali,
Carano banamo Carano Basa, Datang nan dari tanah Banja
Buatan tukang Reno Ali,
Buatan
tukang Sungai Pua
Elok carano bukan kapalang, Carano bak tiuang ka tabang
Baukia bamego-mego,
Batata
bapucuak rabuang
Panuah barisi kalangkapan,
Panuah barisi kalangkapan,
Limo
bak bilangan jari
Kaganti baso jo basi,
Kaganti baso jo basi,
Iyolah
ajaran Adat basandi Syarak
Apolah
jinih kalangkapan,
Partamo
sadah kaduo sirieh
Katigo pinang kaampek Gambia, Kalimo timbakau
Katigo pinang kaampek Gambia, Kalimo timbakau
Larang
kapado nan sadahnyo, Sadahnyo langkitang gadang
Dibasuah jo ayie ambun,
Dibasuah jo ayie ambun,
Babasuah
jo pati santan
Dihambuih jo lingka Cino,
Dihambuih jo lingka Cino,
Dikipeh
jo ambi-ambi
Putiah nan bak banak dalam, Dipalik jo jari manih
Bakisa ka jari tangah,
Putiah nan bak banak dalam, Dipalik jo jari manih
Bakisa ka jari tangah,
Mambayang
ka tapak tangan
Usah ka usak makin panuah,
Usah ka usak makin panuah,
Itulah
kato bakiasan
Tanamo urang Minangkabau, Manyambah Tuhan nan Aso
Sumbayang limo wakatu,
Tanamo urang Minangkabau, Manyambah Tuhan nan Aso
Sumbayang limo wakatu,
Adat
basandi syarak
Syarak basandi Kitabullah,
Syarak basandi Kitabullah,
Syarak
mangato adat mamakai.
Lorong kapado nan siriehnyo, Kiasan takanduang di dalamnyo
Adat bagaua dalam hiduik, Mamakai budi nan baiak
Siriehnya udang tampak hari, Sirieh timbalan kuku balam
Gagangnyo bapantang putuih, Buahnyo diambiak ka tinaman
Daun diambiak ka kusuak mandi, Usah ka ratak rintiah tido
Usah ka layua makin hiduik,
Lorong kapado nan siriehnyo, Kiasan takanduang di dalamnyo
Adat bagaua dalam hiduik, Mamakai budi nan baiak
Siriehnya udang tampak hari, Sirieh timbalan kuku balam
Gagangnyo bapantang putuih, Buahnyo diambiak ka tinaman
Daun diambiak ka kusuak mandi, Usah ka ratak rintiah tido
Usah ka layua makin hiduik,
Itulah
budi dengan malu
Nan tuo di hormati,
Nan tuo di hormati,
Nan
ketek
dikasihi
Samo gadang bawok bakawan,

Samo gadang bawok bakawan,
Nan
gadang jan malendo
Nan panjang jan
malindih.
Lorong kapado nan pinangnyo, Pinang batuntuk jo baruntun
Bak bawang dibalah duo,
Nan panjang jan

Lorong kapado nan pinangnyo, Pinang batuntuk jo baruntun
Bak bawang dibalah duo,
Bak
dusun dibalah ampek
Kiasan takanduang di dalamnyo, Salamo hiduik di dunia
Barek samo dipikua,
Kiasan takanduang di dalamnyo, Salamo hiduik di dunia
Barek samo dipikua,
Ringan
samo dijinjiang
Saciok umpamo ayam,
Saciok umpamo ayam,
Sadanciang
ibarat basi
Sakato lahia jo batin,
Sakato lahia jo batin,
Sasuai
muluik jo hati
Iyo sakabek nan bak lidih,
Iyo sakabek nan bak lidih,
Nyato
sarumpun nan bak sarai
Iyo salubang nan bak tabu,
Iyo salubang nan bak tabu,
Elok
saikek nan bak sirieh.
Lorong kapado nan gambianyo,
kaba
barito kami danga
Buatan Puti Sarilamak,
Lorong kapado nan gambianyo,

Buatan Puti Sarilamak,
Sapipiah
jatuah ka sirieh
Mambayang sampai ka muko, Sirahnyo tampak di bibia
Lamaknyo tingga di rangkuangan, Parisonyo maruang tubuah
Sehat anggota katujuahnyo
Kato bakieh baibarat,
Mambayang sampai ka muko, Sirahnyo tampak di bibia
Lamaknyo tingga di rangkuangan, Parisonyo maruang tubuah
Sehat anggota katujuahnyo
Kato bakieh baibarat,
Kiasan
takanduang di dalamnyo
Duduak sorang basampik-sampik, Duduak basamo-samo balapang-lapang
Kato
surang
dibulati,
Duduak sorang basampik-sampik, Duduak basamo-samo balapang-lapang
Kato

Kato
basamo dipaiyokan
Dibulekkan ayie ka pambuluah, Dibulekkan kato ka mupakat
Bulek baru di golekkan,
Dibulekkan ayie ka pambuluah, Dibulekkan kato ka mupakat
Bulek baru di golekkan,
Pipiah
baru dilayangkan
Bulek jan basuduik,
Bulek jan basuduik,

Data bak lantai papan,
Licin
bak dindiang
camin
Tapauik makanan
lantak,
Takuruang makanan kunci.
Lorong kapado nan santonyo, Huluih saiknyo dek maracik
Banamo timbakau Jawo,

Tapauik makanan

Lorong kapado nan santonyo, Huluih saiknyo dek maracik
Banamo timbakau Jawo,
Racik
tukang dari Piobang
Saheto panjang jaluanyo,
Saheto panjang jaluanyo,
Harum
satahun pajalanan
Kiasan takanduang di dalamnyo, Adat hiduik di Minangkabau
Jauah
jalang
manjalang,
Kiasan takanduang di dalamnyo, Adat hiduik di Minangkabau
Jauah


Dakek
cinto mancinto
Kok
rusuah iyo bapujuak, Tagamang nyato bajawek
Hanyuik patuik dipintesi, Tarapuang nyato bakaik
Kok condong iyo batungkek,
Lamah makanan tueh,
Hanyuik patuik dipintesi, Tarapuang nyato bakaik
Kok condong iyo batungkek,
Lamah makanan tueh,
Nan
panjang makanan
Karek,
Nan singkek makanan uleh,

Nan singkek makanan uleh,
Nan
ado samo dimakan
Nan indak samo dicari,
Nan indak samo dicari,
Mandapek
samo balabo, Kahilangan samo marugi.
Hati gajah samo
dilapah,
Hati gajah samo

Hati
tungau samo dilapeh
Kok kurang
tukuak
manukuak, Senteng bilai
mambilai
Malangkah di ujuang karih,
Kok kurang


Malangkah di ujuang karih,
Basilek
di pangka padang
Kato adat salalu baumpamo, Rundiang salalu bakiasan
Didalam adat nyato basuo, Papatah patitih mangatokan
Pituah kato pusako,
Kato adat salalu baumpamo, Rundiang salalu bakiasan
Didalam adat nyato basuo, Papatah patitih mangatokan
Pituah kato pusako,
Pusako
ninik mayang nan dahulu
Gulamo mudiak ka hulu, Mati disemba ikan tilan
Kanailah anak
bada
balang,
Gulamo mudiak ka hulu, Mati disemba ikan tilan
Kanailah anak


Pusako
ninik mamak nan dahulu
Kini manjadi undang-undang.
Manolah Sutan janyo hambo
Dek
alua
manantang bana,
Kini manjadi undang-undang.
Manolah Sutan janyo hambo
Dek

Dek
luruih tujuan kato
Ibarat saluang pauleh
angok,
Titian ayie polongan asok
Dari ninik dengan mamak,
Ibarat saluang pauleh

Dari ninik dengan mamak,
Sipokok
alek namonyo kato
Nan sakarang kini
nangko,
Nan sakarang kini

Nak
sampai niat jo mukasuik
Ujuik
paham nan nyo jaleh,
Sadang
kutiko bungo kambang
Sirieh sahalai nak bacabiak,
Sirieh sahalai nak bacabiak,
Pinang
sabuah nak bagatok
Gambia sabuah nak bapipia,
Gambia sabuah nak bapipia,
Sadah
di cupu nan bapalik
Rokok sabatang iyo baisok,
Rokok sabatang iyo baisok,
Sirieh
sakapua rang namokan
Tanam
sirieh tanamlah pinang, Tanam karakok di halaman
cabiak
sirieh gatoklah pinang, Giliang rokok
pamenan
tangan


Itulah
jinih sambah kami,
Sambah
alah
salam lah tibo
Kato bana sungguah di bari, Harapan kami nan basamo

Kato bana sungguah di bari, Harapan kami nan basamo
Barabah
sadundun dengan balam,
Sikok
barulang pai mandi
Sambah sadundun dengan salam, Kato dimintak babunisi

Sambah sadundun dengan salam, Kato dimintak babunisi
Sakian
sambah pado nan banyak.
by.(ikkmduri)
Bagian
VI
Pasambahan Siriah
ferdymp.blogspot.com/
Imbau :
Sungguah surang jo baduo ambo imbau
sifaiknyo sagalo dunsanak nan datang tadi, manuruik pasa nan
biaso kato biaso di banakan rundiang biaso di puhunkan yo puhun parundiangan
dakek sutan/sidi.
Jawab :
Dakek ambo, insyaallah.
Imbau :
Karano ado bana nan taraso andak manampuah jalan luruih
manyabuik kato nan bana, akan tetapi sabalun kato di sabuik rundiangan di
anta sampai, karano barundiang diateh
medan manyilih didapan angku niniak mamak imam katik sanak jo sudaro sifaiknyo
sagalo dunsanak nan datang tadi
Manuruik sandaknyo iyo tabaoan taratik jo manyilih lelo jo
korenah ta angkek an tangan nan duo basusun jari nan sapuluah di unjaman lutuik
nan duo di takuan kapalo nan satu sambah dinamoan, sabah lalu kato di baco iyo
baitu kato nan sarancaknyo. Baa dek ambo kok marabuik pantangan nan kacaba
bakandak pantangan nan ka buliah, indak sarato tujuan nan baangkek jari nan
basusun malahan kato nan bana ka dibaco jalan nan luruih kaditampuah sambah nan
tuo samo kito pamulio sakian rundiangan dianta sampai.
Jawab :
Kato lah tibo rundingan di bagindo dakek ambo sungguah dakek
ambo sifaiknyo sagalo kami dunsanak nan datang tadi, baa nan dek ambo manuruik
pasan nan biaso tuga taasak baarah tibo kato di lapeh di sauik i, kato surang
dapek bulek dek kami ado surang baduo jo batigo janji jo istirahat nan bapintak
mufakaik ambo dulu mananti bagindo jo panitahan.
Imbau :
Baa kato sutan tadi, mancari kato jo mufakaik ambo mananti
jo panitahan, elok bunyi gandang batingkah, samanih kato ditarik jo mufakaik
baa pulo ndak kabuliah baluangan tantang tu
Jawab:
Iyo lah talambek ambo ateh manjawab kato mangumbalikan
parundingan bagindo tadi karano ambo mancari kato jo mufakaik manggiliang kato
jo paramuan, lah bulek lah buliah di golongan picak lah buliah dilayangkan,
tapi diateh kato kato nan lah putuih dek kami bulek aia kapambuluah padu kato
jo mufakaik.
Ateh kamanjawab kato mangumbalikan parundingan kito tadi.
Iyo tapulang kadakek ambo, baa kolah lai lah tajadi?
Imbau :
Iyolah talambek sutan ateh jawab kato mangumbalikan
parundingan ambo tadi dek karano sutan mancari kato jo mufakaik manggiliang
kato jo paramuan baa kini lah dapek kato nan samofakaik sutan juo nan ka
mangumbalikan parundingan ambo kan iyo baitu sutan ? ndak dek ambo pucuak
dicinto ulampun tibo sumua dikali aia tabik lah pamatang gadang nan balambak e
lah sarancak e bana tu nyo
Jawab :
Alah nan manjadi parundiangan gindo tadi karano ado bana nan
taraso manampuah jalan nan luruih manyabuik kato nan bana tabik adaik bakarilahan,
ratak pusako karano pabuatan, kok ado kato nan bana kadibaco jalan lurui
kaditampuah baluangan jalan bakek lalu, bakanak an janjang bakek naik, bacolah
bia kami danga an.
Imbau :
Alah jadi isi rundingan silang bapangka karajo nan bapokok
arak jo jariah nan lah lapeh paluah didado nan lah suruik rokok sabatang nan
lah anguih, kecek mangecek alah pulo, arak lapeh kiro-kiro tumbuah arak lapeh
dek sagalo dunsanak nan datang, kiro-kiro tumbuah dek silang bapangka karajo
nan bapokok, ko kaganti siriah kagagangnyo, ko pinang katampuaknyo lalu disusun
diatakan ka dalam carano dilingka jo arai pinang ditadah jo pinggan putiah di
saok jo aleh lamak, siriah dilengkapi jo saalaiknyo carano di tangah di
katapian di pinjek lalu di tatiang diatakan ka tangah-tangah di hadapan angku
niniak mamak imam katib, sifaiknyo sarato dunsanak kami nan datang tadi. Itulah
kami andak malaluan parmintaan, siriah di cabiak pinang di gatok sadah di palik
santo di jujuik lalu di makan samasak e sakian rundiangan di anta sampai
Jawab :
Dek karano abih-abih baangkuik rimbun batutuah, lah baasak
ladang baaliah baniah tadi tantangan sifaik parundingang kato alah bajawab
parundiangan alah bakumbalian, baa kni lah siriah pulu nan gindo kabaan, baa
nan dek ambo kok baiyo ndak sadang sakali kok bajalan ndak sadang salangkah kok
mangabek ndak sakali arek mamancuang ndak sakali putuih kok kandak ka dibari
pintak kadipalakuan, kato ambo tariak jo mufakaik mananti gindo sakatiko
Imbau :
Baa nan kato sutan tadi baasak ladang baaliah baniah kok
tadi sifaik parundiangan kato bajawab rundiangan lah bakumbalian kandak lah
babari. Baa kini siriah nan kami idangan baa ruponyo dek sutan kok kandak ka
dibari pintak kadipalakuan , kato di elo jo mufakaik iyo baitu? Baluanga
tantang tu, bakarantian awak dulu
Jawab :
Tempo diawa tadi parundiangan gindo balatakan dalam sitinah
………… dalam siraik karano ambo mancari kato jo mufakaik manggiliang jo paramuan,
dek gindo lah mananti baa dek ambo lah bapa iyo an, sapanjang paiyoan ambo tadi
bulek aia kapambuluah padu kato jo mufakaik babelok-belok kabau di kandang
suruiknyo ka balero juo kok acok bana
kato dari surang kanan surang limpahannyo kabadan diri ambo juo, panjawek kato
pangumbalikan parundiangan tadi kabaa kolah lai lah kajadi.
Imbau :
Baa kato sutan tadi rundiangan ambo ba atakan dalam sitinah
karano sutan mancari kato jo mufakaik manggiliang kato jo paramuan, baa kini
ateh manjawab kato mangumbalikan parundiangan ambo tadi kan iyo baitu? Kandak
lai kababari pintak lai kabalakuan siriah ambo lai kamasak barang tabik nan bak
padi barang tumbuah nan bak bijo di ma tarabik e batarimo sajo
Jawab :
Sabalun kato bajawab rundiangan bakumbalian cameh ambo
tantangan nan ka anyuik, tagamang tantangan nan kajatuah, setia manjalani
untuang manyudahi, satantang rundiangan nan gindo anta sampai tadi, elok
ririknyo nan bak jaguang elok susunnyo nan bak piriang, elok sikeknyo nan bak
pisang, baa nan dek ambo kok indak tatitih nan bak batang tatikam nan bak
jajak, nan tingga rila jo maaf nan di pintak
Imbau :
Aa lah nan marusuah mangaya dek sutan kini, tantangan
rundiangan nan ambo anta sampai tadi. Kok indak tatitih bak batang tatikam
jajak dek sutan, indak doh dek ambo kini bago saketek lai sadang malah lai
cukuik sabilangan baa pulo ndak ka jadi.
Jawab :
Aa lah nan manjadi rundiangan gindo tadi, tantangan siriah
kelangan kandak di silang nan bapangka, siriah dicabiak pinang di gatok gambia
di pipiu sadah di palik santo di jujuik dimakan samasak-masak nyo kan yo baitu.
Imbau :
Kok kandak lai raso kadibari pintak lai dipalakuan adapun
siriah masak duo, partamo masak dimakan nan kadou masak jo mufakaik kok salah
satu tabokan dek kami baa ko dek pangka.
Jawab :
Adapun masak siriah duo maralah, partamo masak dimakan kadou
masak jo mufakaik kan iyo baitu. Ndak doh dek kami kandak lai kababari siriah
kami lai kamasak batarimo suko istirahat sakatiko
Lah baegangan kiri jo kanan ilia jo mudiak dapek kato nan
sasuai, kok nama nan baradaik makan siriah manjambo ka carano nama nan indak jo
mufakaik lah masak siriah gindo
Imbau :
Kandak alah babari pintak lah balaku siriah kami lah masak,
sanang dalam hati sajuak kiro-kiro bakarantian kito dulu.
Bagian
VII
Pidato Pasambahan
( Pidato Siriah )
Dari : baguci.blogspot.com
Ujuang : Maa baliau, datuak, ....
Pangka : Sampaikan lah Datuak, ...
Ujuang :
Ikomah sambah nan ka dipulangkan ka bakeh Datuak, adek bajalan babuah batih, adek malenggang babuah tangan.
Pangka : Sampaikan lah Datuak, ...
Ujuang :
Ikomah sambah nan ka dipulangkan ka bakeh Datuak, adek bajalan babuah batih, adek malenggang babuah tangan.
Dek lai tasuo nan bak kian, mamintak
kami ka bakeh silang nan bapangka, karajo baiek nan bapokok, naikkan janang ka
tangah, mah Datuak ..
Pangka :
Lah ukue sampai, Datuak ....
Ujuang :
Bilang sakiro itu lah, Datuak
Pangka :
Lah ukue sampai, Datuak ....
Ujuang :
Bilang sakiro itu lah, Datuak
Pangka :
Jikok baitu pintak jo pinto, pintak bulieh, kandak balaku. Namun samantang pun baitu, basaba juo Datuak samantaro, tarago janang marenjek saruang, mah Datuak ...
Ujuang :
Basaba kami mananti, mah Datuak.....
.... janang tagak manjapuik carano dari ujuang, kemudian dilatakkan di muko ninik mamak rang sipangka...
Ujuang :
Maa baliau, Datuak, ....
Pangka :
Sampaikan lah Datuak, ...
Ujuang :
Ikomah sambah nan ka dipulangkan ka bakeh Datuak,
pitaruah indak baunyian,
pasan indak baturuti.
Satantang pakiriman kami nan
talayang,
lah sampai kolah ka haribaan Datuak,
mah Datuak ....
Pangka :
Sabarih pakiriman Datuak nan talayang, lah mawujuik lah barupo, mah Datuak ...
Ujuang :
Maa baliau, Datuak, ....
Pangka :
Manitah lah Datuak, ...
Ujuang :
Itumah sambah nan ka dipulangkan ka bakeh Datuak, sungguh pun Datuak surang nan dihadang dengan sambah, tagah dek adaik jo limbago, dek aluran datuak kasamonyo, ambo ka mandatangkan sambah.
Pangka :
Sabarih pakiriman Datuak nan talayang, lah mawujuik lah barupo, mah Datuak ...
Ujuang :
Maa baliau, Datuak, ....
Pangka :
Manitah lah Datuak, ...
Ujuang :
Itumah sambah nan ka dipulangkan ka bakeh Datuak, sungguh pun Datuak surang nan dihadang dengan sambah, tagah dek adaik jo limbago, dek aluran datuak kasamonyo, ambo ka mandatangkan sambah.
Apolah ruponyo jinih pasambahan nan
ka ambo pulangkan ka bakeh Datuak, dek curiang barih dahulu, dek andai pusako
lamo, jikok basiang di nan tumbueh, jikok batimbang di nan ado, tumbuah sarupo
iko kini. Dek lamo lupo kok datang, dek banyak ragu kok tibo, nan tinggi kok
kurang anjuang, nan gadang kok kurang amba, Allah nan basipaik Qodim, manusia
basipaik khilaf. rila jo maaf ambo puhunkan. Limbak nan dari pado itu, adaik
kan duo salanggano, cancang nan duo salandasan.
Putiang talatak di hulu
Di bawah kumpalan tali
Asa mulo rundiang dahulu
Tigo limbago nan tajadi
Partamo sambah manyambah, kaduo baso jo basi, katigo sirieh jo pinang.
Putiang talatak di hulu
Di bawah kumpalan tali
Asa mulo rundiang dahulu
Tigo limbago nan tajadi
Partamo sambah manyambah, kaduo baso jo basi, katigo sirieh jo pinang.
Sambah manyambah dalam adaik, tali
batali undang undang. Tasabuik bamuluik manih, takato baso jo basi, muluik
manih pangarang baso, budi baiek tali pikatan, pahubuang silaturrahmi, banamo
adaik sopan santun. Rajo alam di Minangkabau, pamuncak di limo puluah, iyo
carano rang namokan.
Ramo-ramo tabang malayang
Malayok ka koto tangah
Banyaknyo ampek pulueh ampek
Endah carano bukan kapalang
Talatak di tangah-tangah
Di lingkuang urang nan rapek
Carano banamo carano basa, baukie bamego-mego, batatah bak pucuak rabuang, buatan Sariak Sungaipua. Batirai ba antiang-antiang, ba aleh kusap kain ramin, panuah barisi kalangkapan, kaganti baso jo basi.
Ramo-ramo tabang malayang
Malayok ka koto tangah
Banyaknyo ampek pulueh ampek
Endah carano bukan kapalang
Talatak di tangah-tangah
Di lingkuang urang nan rapek
Carano banamo carano basa, baukie bamego-mego, batatah bak pucuak rabuang, buatan Sariak Sungaipua. Batirai ba antiang-antiang, ba aleh kusap kain ramin, panuah barisi kalangkapan, kaganti baso jo basi.
Loroang kapado siriahnyo, siriah nan kuniang
merah janggi. siriah tajali tampuak udang, dimakan sahalai manih, buahnyo
jarang basuo, batang diambiek ka tinaman, satahun dalam gulungan, usah ka
busuak layuapun tido.
Limbak kapado pinangnyo, pinang
baruntuak jo baruntun. Bak dasun dibalah duo, bak bawang dibalah ampek.
Batangnyo tinggi linggayuran, satahun tupai mamanjek. balun lai sampai ka
puncaknyo. Tingginyo jambo-jamboan, buahnyo jangkau-jangkauan, jatuah ka bawah
jadi ambun, banamo si Ambun Suri.
Loroang kapado gambianyo, kaba
barito kami danga, buatan puti sari lamak, sapipia jatuah ka siriah, mambayang
sampai ka muko, lamaknyo tingga di rangkungan, sarinyo naiak ka paroman,
sirahnyo nampak di bibia.
Sadahnyo langkitang gadang, di
basuah jo aie ambun, bacampua jo pati santan, diambuih jo lingka cino, dikipeh
jo ambi-ambi, putiah nan bagai banak balam. Dipalik jo jari manih, bakisa ka
jari tangah, mambayang ka tapak tangan. Timbakaunyo aluih bak randau batang
padi, diracik nak rang Piobang. Di Ranah Luak Limo Puluah, bapantang masiek di
paneh, masiak satangkai aie bungo.
Ramo-ramo di tangah koto
Lipek batindieh bungo nango
Pitalah rami lah pakan
Patah subang patahlah saluik
Datuak sarato nan bak tuo di siko
Liek lah sirieh dalam carano
Dayang panginang mahasiekan
Antah nyo kurang antah lai cukuik
Pituah juo ambo ka dibari barang sapatah, mah Datuak ....
Pangka :
Bana pulo tumah sapanjang panitahan Datuak nan ka tangah,
Rajo indaruang nak ka bayang
Nak lalu ka indropuro
Kudo balang kaniangnyo putieh
Tapawik cando di halaman
Langkok kakang jo palanonyo
Satatang pangiriman dayang panginang
Lah ambo liek dalam carano
Sirieh kuniang pinangnyo putih
Gambie nan elok kapamenan
Sadonyo lah cukuik asie balako, mah Datuak .....
Ujuang :
Lah ukue sampai Datuak .....
Pangka :
Bilang sakiro itu lah Datuak ....
Ujuang :
Dang dikatokan lah cukuik asie balako, disinan kan takana pulo ambo dek pitua urang tuo kito, apolah nan manjadi pitua dek urang tuo kito
Ayam putieh tabang batali
Di lurah mangko maraok
Batalue di rumpun sariek
Anaknyo turun salapan
Makan lah sirieh pinang kami
Bapitua mangko basingkok
Baibarek mangko dicabiek
Batangnyo ambiek ka tinaman
Tanam sirieh tanam lah pinang
Tanam karakok di halaman
Makan sirieh gatok lah pinang
Baitu pitua sapangkalan,
mak Datuak .....
Pangka :
Lah ukue sampai, Datuak....
Ujuang :
Bilang sakiro itulah, Datuak....
Pangka :
Bana pulo tumah panitahan tuan nan ka tangah, jikok didanga lah elok bunyi, jikok dipandang lah rancak rupo. Satantang pintak jo pinto Datuak tadi, pintak buliah kandak balaku.
Gadang lah aie muaropaneh
Bapenong lalu ka muaro
Ka pakan mambali sadah
Dibawo anak urang kampuang Dilam
Lah mandanguang carano ameh
Lah mandanciang palapah nan pusako
galak tasengeang kapuran sadah
Tandonyo siriah lah kami makan
alah kasanang hati Datuak, mah Datuak .
Ujuang :
Iyo lah baiek manyanang hati kami, mah Datuak....
Bersambung ...
Note :
Pidato pasambahan Manjapuik marapulai, disusun oleh kawan-kawan di "Kacimpuang pamenan Mandi" di bawah arahan Halvi Hamid Mangkoto Sati, yang anggotanyo terdiri dari anak Nagari Muaropaneh Kabupaten Solok nan ado di Jakarta dan sekitarnyo.
Naskah ini telah beberapa kali dikaoan (dipraktekkan) dalam acara manjapuik marapaulai manjalang baralek di gedung atau di aula. Diharapkan naskah ini dapat membantu memberikan arah dalam acara pidato pasambahan.
Semoga bermanfaat.
Ramo-ramo di tangah koto
Lipek batindieh bungo nango
Pitalah rami lah pakan
Patah subang patahlah saluik
Datuak sarato nan bak tuo di siko
Liek lah sirieh dalam carano
Dayang panginang mahasiekan
Antah nyo kurang antah lai cukuik
Pituah juo ambo ka dibari barang sapatah, mah Datuak ....
Pangka :
Bana pulo tumah sapanjang panitahan Datuak nan ka tangah,
Rajo indaruang nak ka bayang
Nak lalu ka indropuro
Kudo balang kaniangnyo putieh
Tapawik cando di halaman
Langkok kakang jo palanonyo
Satatang pangiriman dayang panginang
Lah ambo liek dalam carano
Sirieh kuniang pinangnyo putih
Gambie nan elok kapamenan
Sadonyo lah cukuik asie balako, mah Datuak .....
Ujuang :
Lah ukue sampai Datuak .....
Pangka :
Bilang sakiro itu lah Datuak ....
Ujuang :
Dang dikatokan lah cukuik asie balako, disinan kan takana pulo ambo dek pitua urang tuo kito, apolah nan manjadi pitua dek urang tuo kito
Ayam putieh tabang batali
Di lurah mangko maraok
Batalue di rumpun sariek
Anaknyo turun salapan
Makan lah sirieh pinang kami
Bapitua mangko basingkok
Baibarek mangko dicabiek
Batangnyo ambiek ka tinaman
Tanam sirieh tanam lah pinang
Tanam karakok di halaman
Makan sirieh gatok lah pinang
Baitu pitua sapangkalan,
mak Datuak .....
Pangka :
Lah ukue sampai, Datuak....
Ujuang :
Bilang sakiro itulah, Datuak....
Pangka :
Bana pulo tumah panitahan tuan nan ka tangah, jikok didanga lah elok bunyi, jikok dipandang lah rancak rupo. Satantang pintak jo pinto Datuak tadi, pintak buliah kandak balaku.
Gadang lah aie muaropaneh
Bapenong lalu ka muaro
Ka pakan mambali sadah
Dibawo anak urang kampuang Dilam
Lah mandanguang carano ameh
Lah mandanciang palapah nan pusako
galak tasengeang kapuran sadah
Tandonyo siriah lah kami makan
alah kasanang hati Datuak, mah Datuak .
Ujuang :
Iyo lah baiek manyanang hati kami, mah Datuak....
Bersambung ...
Note :
Pidato pasambahan Manjapuik marapulai, disusun oleh kawan-kawan di "Kacimpuang pamenan Mandi" di bawah arahan Halvi Hamid Mangkoto Sati, yang anggotanyo terdiri dari anak Nagari Muaropaneh Kabupaten Solok nan ado di Jakarta dan sekitarnyo.
Naskah ini telah beberapa kali dikaoan (dipraktekkan) dalam acara manjapuik marapaulai manjalang baralek di gedung atau di aula. Diharapkan naskah ini dapat membantu memberikan arah dalam acara pidato pasambahan.
Semoga bermanfaat.
sumber:http://www.cimbuak.net
Bagian
VIII
PASAMBAHAN SIRIAH
Dari : mukokantua.blogspot.com
AMPUN AMPUN, ampun ampun, ampun baribu kali ampun.
Ampun kapado niniek mamak nan gadang basa batuah, iyolah urang nan ampek jinih di nagari, pangulu nan saandiko, manti nan sasipek, malin nan sakitek, dubalang nan sadorek, sarato urang tuo-tuo, alim ulamo jo cadiek pandai, suluah bendang dalam nagari.
Sungguahpun nan bak itu, sambah nan indak balupokan, kapado nan duduak sahamparan, nan baselo bajabektan, nan salangkah didaulukan, nan sarantiang ditinggikan.
Lalu pulo ka nan basamo, nan langkok papek kasadonyo, kok gadang indak kadisabuik gala, kok kaciek indak kadisabuik namo, aluran mande sayo pamande, aluran bapak sayo pabapak, aluran kakak sayo pakakak, nan kaciek sayo paradiek, samo gadang lawan baiyo, rila jo mooh sayo pinto.
Adopun sambah nan kan sayo pasambahkan,
Ampun kapado niniek mamak nan gadang basa batuah, iyolah urang nan ampek jinih di nagari, pangulu nan saandiko, manti nan sasipek, malin nan sakitek, dubalang nan sadorek, sarato urang tuo-tuo, alim ulamo jo cadiek pandai, suluah bendang dalam nagari.
Sungguahpun nan bak itu, sambah nan indak balupokan, kapado nan duduak sahamparan, nan baselo bajabektan, nan salangkah didaulukan, nan sarantiang ditinggikan.
Lalu pulo ka nan basamo, nan langkok papek kasadonyo, kok gadang indak kadisabuik gala, kok kaciek indak kadisabuik namo, aluran mande sayo pamande, aluran bapak sayo pabapak, aluran kakak sayo pakakak, nan kaciek sayo paradiek, samo gadang lawan baiyo, rila jo mooh sayo pinto.
Adopun sambah nan kan sayo pasambahkan,
bak pitua datuak-datuak juo :
Carano bari batagak banamo patah sambilan
Kaba Pusako sayo bukak,
Carano bari batagak banamo patah sambilan
Kaba Pusako sayo bukak,
rila jo maoh dipintokan.
Sayo malompek nak basitumpu,
mamancang nak basangkalan,
manyaik nak bapamagangan.
Usahlah sayo bak mamungkang balam dalam rambun,
pauah tumbuah di lambah,
buli-buli sangkuiktan puan
sayo datang manyampaikan sambah
di bawah duli mangkuto tuan.
Dibao anak puto-puto, dibao anak sutan-sutan, dibao anak rajo-rajo,
di dalam nagari nan ampek suku.
Dilegakan carano nan ampek, nan duo lalu pado tuan nan ciek latak di tangah
nan ciek tingga dek kami, itulah nan ka untuak niniek muyang.
Adopun carano nantun, lai batirai baantiang-antiang, lai batatah paramato, buektan Singkarak jo Sulik Aie.
Adopun carano nantun, lai barisi salangkoknyo, sirieh udang tampa hari, tampuaknyo manguku balam, buahnyo jarang basuo, batang diambiek ka tinaman,
sabulan dalam pangguluangan, usahkan busuak batambah iduik.
Kok dietong pado pinangnyo, batutuik pinang batutuah, bak dasun dibalah duo, bak bawang dibalah ampek, tumbuah di lereang pasagian.
Urek nan lalu ka sarugo, jelo bajelo di tapian, tingginyo jangkau-jangkauan,
sataun tupai mamanjek, tigo bulan salodang jatuah, baanyo kito mamanjeknyo.
Lai bapanggie ungko jo siamang, mintak izin ka ureknyo, paambiek sado nan paguno, paguno dek kito nan basamo.
Kok dietong pado gambienyo, gambie nan dari Sarilamak, buektan anak Indojati, tuangan ameh jo timbago.
Kok dietong pado sadahnyo, sadah putieh langkitang lawik, dikisa jo pati santan, dituhuak jo aie bungo, sakadam sakati limo.
Kok pandai mamalik sadah, dipalik jo ujuang tunjuak, dikisa jo jari manih, kok tak pandai mamalik sadah, tapalik sakadamnyo.
Durian Siulak baliek,
buahnyo jatuah babelok,
sahariko danak nan baiek,
samalamko kutiko nan elok.
Sirieh baikek jo janji, janji baikek jo buektan.
Tipak nan dari pado itu, saparati sirieh nan sacabiek, pinang nan sagatok, sadah nan sapalik, dek awa kato nan sapatah, tagak dek imbau nan sabuah,
sambah tajelo pek nan rapek , tatabua di tangah-tangah.
Sambah nan kan sayo sambahkan, tumbuah sarupo iko kini,
utang dek diri sipangkalan, iyo dek badan diri sayo,
taniek di dalam hati, tangiang-ngiang dipikiran, siang manjadi angan-angan,
malam manjadi buah mimpi.
Adopun nan dipasambahkan, tanun batanam aka budi, sulam sari Minangkabau,
kaba pusako muyang kito, iyolah Kaba Tareh nan disambahkan.
Adopun Kaba Tareh, Kaba Pusako Minangkabau, ado ampek parakaro :
Nan partamo Tareh Batang
nan kaduo Tareh Daulu
nan katigo Tareh Kudian
nan kaampek Tareh Runuik.
Adopun nan dikatokan Tareh Batang
partamo Kaba Datuak Dingalau
kaduo Kaba Sariputi
katigo Kaba Ruhun Jani
kaampek Kaba Datuak Cati.
Tipak kapado Tareh Daulu
partamo Kaba Parapatieh
kaduo Kaba Indojali
katigo Kaba Talago Undang
kaampek Kaba Taruih Mato.
Sauak kapado Tareh Kudian,
partamo Kaba Bukik Siguntang-guntang
kaduo Kaba Ameh Urai
katigo Kaba Batang Hari
kaampek Kaba Indang Bumi.
Nan disabuik Tareh Runuik,
partamo Kaba Cindua Mato
kaduo Kaba Sibaribuik
katigo Kaba Anggun Nan Tungga
kaampek Kaba Gombang Patuanan.
Tipak di danak sahariko, iyo kutiko di malamko,
kaba tareh dilewakan, iyo kapado nan basamo,
bak kato urang tuo-tuo, adaik limbago di galanggang, pakai janang jo juaro.
Namun samantangpun bak itu, tipak ka badan diri sayo, silang nan bapangka, karakok nan bajunjuang, karajo nan bapokok, umua baru sataun jaguang, darah baru satampuak pinang, pandapek alun sabarapo,
maoh jo ampun sayo pinto.
Kok basuo jalan basimpang, caliek tampuah kasadonyo bulieh tau bateh inggannyo.
Bak pitua datuak datuak datuak juo, kok sasek di ujuang jalan, capek kumbali ka pangka jalan, kok sasek di rimbo gadang, capek panjek kayu nan tenggi, tapi kok sasek di gurun nana, takuakan badan sakutiko, kana diri kanalah badan, siapo badan diri nangko.
Jikok ado siapo madokan, jikok duduak siapo manduduakkan, jikok tagak siapo managakkan, alam tardiri Tuhan mambari, dunsanak nan capek maranuangkan, ka langik sanak gantuang tinggi, ka bumi sanak kalikan dalam.
Jikok alah nan bak kian, manyarah kito pado Allah, tagaklah capek basugiro, turuik kamano ampu kaki, kok lai untuang takadie Allah,
kito basuo jo batehnyo.
EMRAL DJAMAL DT. RAJO MUDO
+6281266014270
Sayo malompek nak basitumpu,
mamancang nak basangkalan,
manyaik nak bapamagangan.
Usahlah sayo bak mamungkang balam dalam rambun,
pauah tumbuah di lambah,
buli-buli sangkuiktan puan
sayo datang manyampaikan sambah
di bawah duli mangkuto tuan.
Dibao anak puto-puto, dibao anak sutan-sutan, dibao anak rajo-rajo,
di dalam nagari nan ampek suku.
Dilegakan carano nan ampek, nan duo lalu pado tuan nan ciek latak di tangah
nan ciek tingga dek kami, itulah nan ka untuak niniek muyang.
Adopun carano nantun, lai batirai baantiang-antiang, lai batatah paramato, buektan Singkarak jo Sulik Aie.
Adopun carano nantun, lai barisi salangkoknyo, sirieh udang tampa hari, tampuaknyo manguku balam, buahnyo jarang basuo, batang diambiek ka tinaman,
sabulan dalam pangguluangan, usahkan busuak batambah iduik.
Kok dietong pado pinangnyo, batutuik pinang batutuah, bak dasun dibalah duo, bak bawang dibalah ampek, tumbuah di lereang pasagian.
Urek nan lalu ka sarugo, jelo bajelo di tapian, tingginyo jangkau-jangkauan,
sataun tupai mamanjek, tigo bulan salodang jatuah, baanyo kito mamanjeknyo.
Lai bapanggie ungko jo siamang, mintak izin ka ureknyo, paambiek sado nan paguno, paguno dek kito nan basamo.
Kok dietong pado gambienyo, gambie nan dari Sarilamak, buektan anak Indojati, tuangan ameh jo timbago.
Kok dietong pado sadahnyo, sadah putieh langkitang lawik, dikisa jo pati santan, dituhuak jo aie bungo, sakadam sakati limo.
Kok pandai mamalik sadah, dipalik jo ujuang tunjuak, dikisa jo jari manih, kok tak pandai mamalik sadah, tapalik sakadamnyo.
Durian Siulak baliek,
buahnyo jatuah babelok,
sahariko danak nan baiek,
samalamko kutiko nan elok.
Sirieh baikek jo janji, janji baikek jo buektan.
Tipak nan dari pado itu, saparati sirieh nan sacabiek, pinang nan sagatok, sadah nan sapalik, dek awa kato nan sapatah, tagak dek imbau nan sabuah,
sambah tajelo pek nan rapek , tatabua di tangah-tangah.
Sambah nan kan sayo sambahkan, tumbuah sarupo iko kini,
utang dek diri sipangkalan, iyo dek badan diri sayo,
taniek di dalam hati, tangiang-ngiang dipikiran, siang manjadi angan-angan,
malam manjadi buah mimpi.
Adopun nan dipasambahkan, tanun batanam aka budi, sulam sari Minangkabau,
kaba pusako muyang kito, iyolah Kaba Tareh nan disambahkan.
Adopun Kaba Tareh, Kaba Pusako Minangkabau, ado ampek parakaro :
Nan partamo Tareh Batang
nan kaduo Tareh Daulu
nan katigo Tareh Kudian
nan kaampek Tareh Runuik.
Adopun nan dikatokan Tareh Batang
partamo Kaba Datuak Dingalau
kaduo Kaba Sariputi
katigo Kaba Ruhun Jani
kaampek Kaba Datuak Cati.
Tipak kapado Tareh Daulu
partamo Kaba Parapatieh
kaduo Kaba Indojali
katigo Kaba Talago Undang
kaampek Kaba Taruih Mato.
Sauak kapado Tareh Kudian,
partamo Kaba Bukik Siguntang-guntang
kaduo Kaba Ameh Urai
katigo Kaba Batang Hari
kaampek Kaba Indang Bumi.
Nan disabuik Tareh Runuik,
partamo Kaba Cindua Mato
kaduo Kaba Sibaribuik
katigo Kaba Anggun Nan Tungga
kaampek Kaba Gombang Patuanan.
Tipak di danak sahariko, iyo kutiko di malamko,
kaba tareh dilewakan, iyo kapado nan basamo,
bak kato urang tuo-tuo, adaik limbago di galanggang, pakai janang jo juaro.
Namun samantangpun bak itu, tipak ka badan diri sayo, silang nan bapangka, karakok nan bajunjuang, karajo nan bapokok, umua baru sataun jaguang, darah baru satampuak pinang, pandapek alun sabarapo,
maoh jo ampun sayo pinto.
Kok basuo jalan basimpang, caliek tampuah kasadonyo bulieh tau bateh inggannyo.
Bak pitua datuak datuak datuak juo, kok sasek di ujuang jalan, capek kumbali ka pangka jalan, kok sasek di rimbo gadang, capek panjek kayu nan tenggi, tapi kok sasek di gurun nana, takuakan badan sakutiko, kana diri kanalah badan, siapo badan diri nangko.
Jikok ado siapo madokan, jikok duduak siapo manduduakkan, jikok tagak siapo managakkan, alam tardiri Tuhan mambari, dunsanak nan capek maranuangkan, ka langik sanak gantuang tinggi, ka bumi sanak kalikan dalam.
Jikok alah nan bak kian, manyarah kito pado Allah, tagaklah capek basugiro, turuik kamano ampu kaki, kok lai untuang takadie Allah,
kito basuo jo batehnyo.
EMRAL DJAMAL DT. RAJO MUDO
+6281266014270
Bagian
IX
Ba
Sialua ( pasambahan siriah)
Dari
: www.pincuranbonjo.com
On October - 11 - 2010
Ma lah Datuak
Sungguahpun Datuak duo tigo nan taimbau, ambo kan mandatangkan sambah.
Adopun sambah nan ka ditunggang pado Datuak, pihak dimalam iko kini dek
sariat jo hakikat niniak jo mamak sarato ibu jo bapo sarato pucuak bulek
urek tungga tunggang sarato ka ampek suku tinggi nan dianjuang gadang nan
diamba ambo kan mandatangkan sambah.
Kali lawa dipulau rimbang anak ruso mati di tadabiah, kok gawa buliah
ditimbang kok salah mamintak maaf ambo na labiah pado Datuak karapatan.
Karakok ditanah data siriah di gunuang marapi diambiak anak rang
pariaman, ambo kan mandatangkan sambah dari tangah masuak ka tapi lalu ka
jorong ka halaman
kapuak iyo kapuran iyo patah dimano tatimponyo. Datuak iyo mamakpun iyo
sambah dimano katibonyo
alah dek adat jo pusako dek barih cupak jo gantang dialua Datuak
kasamonyo. Sambah baririk dinan rami salam tatunggang dinan banyak salingkuang
adat jo pusako, tinggi katian tampuak naraco Pucuak undang dalam nagari. Tinggi
cupak dalam kampuang, andiko dalam adat. Mukasuik indak bainggo salam nan indak
babateh, kapado Datuak karapatan. Nan mudo palawan dunie nan cadiak palawan
andai, hulubalang pagawai adat. Adat tuo panahan ragam, panghulu janang tatap,
mulonyo rundiang kadi sabuk samo picayo pado Allah, samo bangantuang pado Nabi,
Allah ta’ala kayo sungguah. nabi Muhammad rasulnyo tuhan panghulu kito sakalian
alam. Iyo warih nan indak buliah hilang alua nan indak buliah putuh. Satitiak
bapantang ilang sabarih bapantang lupo dek umanat nan bapacik dek kalipah nan
baganggam nan kato iyo baitu dek cupak talago panuah, dek gantang simarajo lelo
nyato pusako kito juo dilingkuang adat nan salapan alah dek buek kato daulu.
Takalo maso daulu samusim maso saisuak nan tasabuk-sabuk juo asa mulo rajo daulu banamo Zulkarnaini nan turun dari awang gumawang. Limpahan anak nan batigo partamo simarajo Alif nan turun ka banua ruhum, Kaduo simarajo depang man turun ka banua cino nan katigo simarajo dirajo nan turun ka pulau ameh nanko, hilang dilawik timbua didarek ado pitatah maso itu,
dimano titiak palito dibaliak telong nan batali, dimano turun niniak
kito, eten dipuncak gunuang marapi.
Basentak turun kabawah tibo diampang guguak dilinggundi nan baselo dibuek
balabuhan balimbago diam dikampuang Pariangan Padang Panjang lalu karanah
minang kabau banamo dusun tuo balimo kaum disanan nan batabek basawah tangah,
buatan niniak kito Datuak. Tantejo burhan nik kulah namo induak beok bapaknyo,
kok maatok sambia duduak, kok manurang sambia tagak,
sawah gadang satampang baniah makanan urang tigo luhak itu warih nan
dijawek, itu tutua nan didanga nan tasabuik-sabuik juo ujuang labuah tanjuang
sungaiyang duo baleh kaum disanan babasa ba ampek balai nan barajo badaulat
baru alam gunuang pasisia nan sainggo pintu rajo, hilia badatuak mudiak batuan,
tuan kadi dipadang gantiang andomo disuruaso titah disungai tarab, rajo basa di
Pagaruyuang itulah rang nan mamarentah kadalam luak nan tigo, ka lareh nan duo,
partamo luak tanah data, nan kaduo luak lubuk agam nan saingo lado sulah
mudiak, sainggo dusun tungga ilia, sampai kinali ka manggopoh, aianyo karuah
ikannyo lia, salilik gunuang marapi, salingkuang gunuang singgalang jatuah ka
luak lubuak agam. Nan ka tigo luak limo puluah, ainyo janiah ikannyo jinak,
sainggo sipisak pisau anyuik, sialang balantak basi sahinggo silukah pinang
tungga, jatuah kaluak limo puluah. Luak dibagi tigo, partamo luak, kaduo lareh,
katigo ranah. Nan dikatokan luak suayan sungai balantiak, sarik laweh tambun
ijuak, koto tangah batu hampa, daruian gadang, babai, koto tinggi, ai tabik,
sungai kamuyang, situjuah banda dalam, limbubakan, padang karambia, aua kuniang
jo sicincin tiaka jo payobasuang, mungo jo andaleh taram jo bukik limbuku, batu
balang jo koto nan gadang, itulah nan masuak luak. Nan dikatokan lareh; gunung
babai koto tinggi baliang pitopan, surau, labuah gunuang, sitanang muaro lakin,
gaduk tabiang tinggi, halaban jo ampalu. Nan dikatokan ranah; gantiang koto
laweh, suliki jo sungai rimbang, tiaka balain mansiro, talago balai talang jo
balai kubang, taeh simalanggang, piobang sungai baringin, gurun, lubuak
batingkok, tarantang, sarilamak, arau jo solok, taruh ka padang laweh. Nan
dikatokan lareh nan panjang, taram hilirnyo, pauh tinggi mudiak sampai taram.
Nan dikatokan lareh nan bunta sahinggo simalanggang hilia, taram mudiaknyo
sampai ka simalanggang, nan dikatokan lareh batang sinama; sahinggo
simalanggang mudiak ka tabiang tinggi ka mungkaa hilia.
Dihulu tungku nan tigo ditangah kampar sambilan, diulak koto nan anam nan dinamokan tungku nan tigo; limbanang koto laweh koto tangah, koto tinggi, sungai dadok, sungai naniang. Nan dinamokan kampa sambilan; tanjuang, muaro takus, gunung malelo pongkai, koto bangun, sialang daruyan tinggi, kapuak lubuak alai. Diulak koto nan anam, koto baru, koto alam, tanjuang pauah, tanjuang balik, manggilang, gunuang malintang. Nan dikatokan kampar kiri anam nagarinyo, ujuang bukik, ludai, gunuang sailan, lipek kain, kuntu jo songgan. Urek digauik tabiang tinggi, pangka dipangkalan pucuak malepai ka gunuang sailan, mandaga ka pulau ruhum, ta cewang ka pulau paco, tagarumun gunuang bonsu, tagak alih gunuang sago, atok tungku gunuang singgalang badirilah alam minang kabau. Luak jo lareh jadi sasi, lah ta antak puntiang ka ulu ka tangga raso tak mungkin antah ko Allah manggarakkan, cupak jo gantang nan bataraju, nan kato iyo baitu kito pulangkan pado Allah.
Lai nan ta kilan nan takolang pado hati nan tarigi pado mato nan bak kuku diujuang jari nan taraso-raso juo pihak dimalam iko kini kok alek lah limbago jamu lah tibo, kok alek lah sapanuah rumah, kok jamu lah sapanuah kampuang lah panuah runggo hati Datuak lah santoso ibu jo bapo lah sanang bana hati kami. Tandonyo tuah japuk lah tabao tuah anta lah sampai, lah naiak tango nan limo lah bapijak ditapakan gadiangl ah tagantuang ditupang pintu, lah lalu ka labuah kudo lah baririk diruang tapi, lah basusun diruang tangah. Limbak nan dari pado itu alah tantangan di duduak Datuak nan ba banja di tagak nan babandiang kok tidak tibo ditampeknyo nan diujuang kok ka pangka, coreng dilua kok ka dalam kok baliku di nan kalam kok talinduang pek nan banyak ampun jo maaf ambo mintak izin jo rela dari Datuak habih cupak palilisan habih adat dek karelaan cupak panuah gantang bubuang nan kato nyo baitu lah talantak puntiang ka ulu dibawah kiliran taji asamulo kato daulu tigo limbago nan tajoli, partamo sambah manyambah kaduo baso jo basi, katigo siriah jo pinang. Sambah manyambah dalam adat tali batali undang-undang tasabuk dek undang bida kito. Muluik manih calempong kato baso baiak gulo dibibia. Didalam cupak nan piawai dek janji kato mufakat dek luruih tak dapek tidak, namun adat ba pakai juo bamain ereng jo gendeang batimbang baso jo basi di dalam adat nan ba pakai banamo adat sopan santun. Panuruk alua nan tigo tu taga dek alek basipangkalan. Talayang carano ka tangah nan ta unjuak kamuko datuak kasamonyo. Carano banamo carano basah congkak bak tiuang ka tabang elok ba anggang ka inggok buatan puti sari andam baukia bapucuak rabuang, batatak ba bego-bego ba aleh jo kasua rumin, barisi siriah jo pinang siriah datang menghadap pinang datang manyambah, manuntuk adat jo pusako siriah sacabiak nak bakunyah pinang sadidiah nak bagatok rokok sabatang nak bageleng. Itunyo sambah nan dilalukan diharap kato nak batarimo aso panjang duo singkek harapan kato nak kembali sakian sajo pasambahannyo.
Jawaban
Siriah Pinang
Lah
sampai dek datuak
Jalannyo nan sapanjang kato datuak nan mandatang, nan talimpah pado kami baiak buni lah didanga, elok rupo lah diliek, luruh gayuang patuk disambuk, elok kato bana dijawab. Warih nan indak buliah ilang, pusako nan dari niniak moyang, sajak daulu sampai kini eten diranah pariangan padang panjang nan babalai saruang nan batunggak tareh jibatang nan baporan aka lundang nan batabuah puluk-puluk, nan baragang jangek tumo itulah balai na usali sajak dulu sampai kjni, namun ba atolah tukini kato bona manahan sudi hukum adil manahan bandiang, dan kato iyo baitu kato dibawo baukua bana dicari sampai dapek, baiko buliah nan baitu, adokoh adat pisakonyo nak buni juo dari datuak.
Ma
lah datuak tadi
Jalannyo
nan sapanjang kato datuak nan talimpah pado kami iyolah kato nan sabananyo, nak
rintiak ragi lah tibo nak licin kilek lah datang, kato dibawo baukuran rundiang
dilatak kalimbago, lah tapakai lalai jo lambek ampun jo maaf, ambo mamintak
izin jo rela dari datuak. Dan kato iyo baitu, warih nan indak buliah ilang
pisako nan dari niniak moyang bapakai juo sampai kini. Takalo maso daulu,
samusim maso saisuak, nan tasabuik-sabuik juo asa mulo Rajo daulu banamo
Zulkarnaini nan turun dari awang gumawang, limpahan anak nan batigo, partamo
simarajo alif, kaduo simarajo depang, katigo simarajo dirajo nan turun kapulau
ameh nanko, kapa lilito daulunyo, panjang nan tangah tigo dapo lauik sajo
daulunyo, kini manjadi pulau paco, pulau paco daulunyo, kini manjadi alam
minangkabau.
Ilang dilauik timbua didarek, ado pitatah maso itu, dima disalai palito dibaliak talang nan baduri, dimano turun niniak kito, eten dipuncak gunuang marapi. Basentak turun kabawah, tibo diampang guguak dilinggundi nan baselo dibuek labuan satimbago disirangkak itam kuku dibuayo putiah daguak diam dikampuang pariangan padang panjang ilia ka indra giri singgah samalam ka ladang panjang, mulo adat kabadiri diparingan padang panjang. Pisang sikalek-kalek utan, pisang tambatu nan bagatah, Bodi caniago imyo bukan . Koto pilang nyo antah. Tajadi lareh nan duo disasikan luhak na tigo, 1. Luhak tanah data, 2. Luhak agam, 3. Luhak 50. Aiknyo janiah sayaknyo landai, ikannyo jinak sainggo. Sisawik sungai rimbang, sainggo sipisak pisau anyuik, sainggo silukah pinang tungga sainggo durian ditakuak rajo saingo sialang balantak basi banamo luhak 50. Kok sudah sampai kaulu balumlai sacukuknyo, dek kalah niniak nan daulu, tadiri kunci nan limo.
Ilang dilauik timbua didarek, ado pitatah maso itu, dima disalai palito dibaliak talang nan baduri, dimano turun niniak kito, eten dipuncak gunuang marapi. Basentak turun kabawah, tibo diampang guguak dilinggundi nan baselo dibuek labuan satimbago disirangkak itam kuku dibuayo putiah daguak diam dikampuang pariangan padang panjang ilia ka indra giri singgah samalam ka ladang panjang, mulo adat kabadiri diparingan padang panjang. Pisang sikalek-kalek utan, pisang tambatu nan bagatah, Bodi caniago imyo bukan . Koto pilang nyo antah. Tajadi lareh nan duo disasikan luhak na tigo, 1. Luhak tanah data, 2. Luhak agam, 3. Luhak 50. Aiknyo janiah sayaknyo landai, ikannyo jinak sainggo. Sisawik sungai rimbang, sainggo sipisak pisau anyuik, sainggo silukah pinang tungga sainggo durian ditakuak rajo saingo sialang balantak basi banamo luhak 50. Kok sudah sampai kaulu balumlai sacukuknyo, dek kalah niniak nan daulu, tadiri kunci nan limo.
1. Disitanang Muaro lakin diujuang aua tanah bamungguak banamo dindiang
tambago, kok anyuk sarok dari ulu rando kok bajalan surang kok, lalu dagang
dari hilia kok tagampa anak limo puluah.
2. Kunci loyang ditarantang sari lamak kapanahan upeh racun datuak Marangka
Panjang jangguik nan diam di Kampar kanan, datuak marangkah panjang gigi nan
diam di kampar kiri anaknyo nan salah-salah laku nan buruak angkuah bakamainan
upeh racun, nak jan lalu ka luak limo puluah, nak jan binaso luak kito.
3. Didirikan kungkung parangkok dikoto laweh kapanahan anak piluru nan
sambilan nan lia-lia jangek, urang Nan taba-taba kulik bakaimanan ka ateh kato
nak jan lalu ka luhak kito.
4. Didirikan pasak hulu disarik laweh batu ampa, panahan tingkah jo laku,
tapung jo tepok anak agam, padang tarok nan inggan ladosulah mudiak nan inggan
pinang mancua hilia urang dubalang kasadonyo nak jan lalu ka luhak kito.
5. Didirikan pasak jalujua disitujuah, kok datang adat jo pusako atau lukis
jo limbago dari 4 balai, kok tibo sudi jo siasek atau usua pareso dari daulat
dipertuan tagak nak jan tasundak, malenggang nak jan ta pampeh nak jan binaso
luhak 50 itulah dindiang pagarannyo dalam luhak 50.
Dek
peti nyatolah bosi talatak dianjuang rang dalimo lah dibuek pasak jo kunci,
tadiri rajo nan balimo
1.
Rajo di Luhak Dt. Indomamangun dari tanjuang surau
mudiak dari kaki gunuang hilia
2.
Rajo di Lareh Dt. P. Simarajo di Sitanang muaro
lakin, digaduik tabiang tinggi sampai ka aua tanah bamungguak
3.
Rajo di hulu Dt. Simagayua nan mangiang disitujuah
banda dalam, nan bajanjang ka ladang laweh, nan bapintu kasungai patai.
Tak adok kabaso ampek balai
4.
Rajo di sandi Dt. Parmato Alam nan putiah, muaro
mudiak disikabau hilia
5.
Rajo di Ranah Dt. Bandaro Itam, Koto Tuo jo Mungka
jopang manganti, Taeh jo Simalanggang, Piobang jo Sungai Baringin, Gurun jo
Lubuak Batingkok, Tarantang jo Sarilamak, Solok jo Padang Laweh, Salilik Batang
Sinama Salelok Batang Lampasi itulah kakuan Dt. Bandaro Itam. Tatagak tiang nan
tigo 1. Galanggang sijambi, 2. Balai Kubang, 3. Balai Jariang
Anjalai daunnyo 7, dibaliak batang giriang-giriang,
dek balai pintu nyo 7, enten diranah aia tabik digalanggang balai
jariang, tabukak pintu nan 7, tarantang labuah nan 7, balimo rang
gadang-gadangnyo,
= Mungo jo Koto Kaciak baranak ka silaih
= Andaleh jo tanjuang kubu, baranak ka banda tunggang
= Sungai Kamuyang nan tungga nan ingan sawah tangah, mudiak nan inggan kaki gunuang hilia
= Aua Kuniang jo tanjuang Pati baranak ka gadih angik
= Limbukan jo Padang Karambia baranak ka Limau Kapeh
Itulah anak jajatan Babapak ka limo suku
Latak kok indak sajahatan Baitu riwayat rang daulu
Dan kato jo baitu, basiang dinan tumbuah, manimbang dinan ado. Tumbuah sarupo iko kini cupak panuah gantang babubuang, abih cupak dek palilisan, abiah adat dek bakarelaan, Samo kito sarahkan sajo pado Allah, nak jan tarancah dinan asiang, nak jan takato dinan bukan nan lia jadi angan-angan, nan jinak kan kami cakau kami mangambiak ujuang pangabisan kato datuak tadi, nan jadi ujuang pangabisanyo talayang siriah kamuko kami nan basamo, siriah sacabiak nak bakunyah, pinang sadidiah nak bagatok kan baitu kato datuak. Tumbuah sarupo iko kini sawajah adat nan mandatang kapado pisako nan mananti
Didalam cupak nan duo, dikaji kato nan ampek, didalam tambo kato basuo disanan pareso dapek dilahia samo dipakaikan dibatin samo diamakan baitu panjawabnyo dari kami.
= Mungo jo Koto Kaciak baranak ka silaih
= Andaleh jo tanjuang kubu, baranak ka banda tunggang
= Sungai Kamuyang nan tungga nan ingan sawah tangah, mudiak nan inggan kaki gunuang hilia
= Aua Kuniang jo tanjuang Pati baranak ka gadih angik
= Limbukan jo Padang Karambia baranak ka Limau Kapeh
Itulah anak jajatan Babapak ka limo suku
Latak kok indak sajahatan Baitu riwayat rang daulu
Dan kato jo baitu, basiang dinan tumbuah, manimbang dinan ado. Tumbuah sarupo iko kini cupak panuah gantang babubuang, abih cupak dek palilisan, abiah adat dek bakarelaan, Samo kito sarahkan sajo pado Allah, nak jan tarancah dinan asiang, nak jan takato dinan bukan nan lia jadi angan-angan, nan jinak kan kami cakau kami mangambiak ujuang pangabisan kato datuak tadi, nan jadi ujuang pangabisanyo talayang siriah kamuko kami nan basamo, siriah sacabiak nak bakunyah, pinang sadidiah nak bagatok kan baitu kato datuak. Tumbuah sarupo iko kini sawajah adat nan mandatang kapado pisako nan mananti
Didalam cupak nan duo, dikaji kato nan ampek, didalam tambo kato basuo disanan pareso dapek dilahia samo dipakaikan dibatin samo diamakan baitu panjawabnyo dari kami.
Bagian X
PASAMBAHAN SIRIAH
Alek :
Dt.... Pasambahan tibo bakeh Dt.!
Sambah nan di tibokan titah nan di
antakan, nak sarapeknyolah niniak jo mamak, sifat tahalia di ateh rumah nangko,
Usah kadibilang di atok gala aratinyo sambah sajo di muliakan.
Sambah nan di tibokan titah nan di
antakan, ma agak ii hari nan kapatang , siriah nan bacabiak jo bisan, korong jo
kampuang, kini alah bapinang bagatok, kahadapan karib jo kabiah, ipa jo
hadirin.
Ba - apo dihari nan sahari nangko,
janjang batingkek, bandua batapuak, duduak sahamparan, tagak saedaran,
manimbang sapanjang adat, magaji sapanjang alua, ciek jo duo, duo jo tigo, alah
banamo salasai.
Picak nan satapiak, bulek nan
sagiliang adat nan bapakai, karib jo kabiah nan batamu, aak jo bapak lah basuo,
duduak bahadapan, tagak batantangan.
Maisok Santo jo daun, duduak nak
baiyo,tagak bamuah, sakian sambah di antakan kahadapan datuak...
Si Pangka :
Sampai Dt
Ma- agak ii rundiangan datuak nan katangah,
sunat kato dek baulang, pasa jalan dek batampuah, buah panitahan Dt nan ka ambo
ulang. sambah manyambah di pulangkan pado Allah, kto sajo di pakatokan, apolah
nan jadi buah kato dari datuak cako, ma agak ii hari nan dahulu, siriah nan
bacabiak, pinang nan bagatok, kahadapan karib jo kabiah, ipa jo bisan nan
mangadiri pakarajoaan nangko.
Baa Apo di hari nan sahari nagko
janjang batingkek, bandua batapuak duduak bahamparan tagak saedaran
manimbang sapanjang adat, mangaji
sapanjang alua, alah ciek jo duo duo jo tigo,alah banamo basalasai, tumbuah nan
bak banyiah, tabik nan bak padi, tabik di sriah nan bacabiak lah batamu, anak
jo bapak lah basuo, duduak bahadapan tagak batantangan maisok santo jo daun,
duduak nak baiyo, tagak nak bamurah kan baitu bana panitahan datuak ?
Si Alek : Iyo Bana
Si Pangka :
Sapanjang buah panitahan datuak nan
katangah lamak bak raso santan, manih bak raso tangguli, tapi sungguahpun baitu
elok kato jo mupakat, lamak kato di pakatokan, ambo baok kato jo mupakat saba datuak
jo Panitahan...Laii kok dalam adat nan bapakai, dalam cupak nan baisi nan baitu
datuak ?
Si Alek :
Sampai Datuak ?
Sapanjang buah panitaha datuak nan
katangah, kok di danga lah babunyi, di pandang lah barupo, kateh samo bapucuak
kabawah samo baurek, Limbak nan dari pado itu, duduak nan samo sahamparan,
tagak nan samo saedaran, hambo baok kato jo mufakat, kan baitu bana buah
panitahan datuak?
Sipangka : Iyo Bana !
Si Alek : tibonyo lah dalam adat
nan bapakai, dalam cupak nan baisi, kato katibaok jo mufakat dt.
Sipangka : Kalo baitu saba mananti
datuak ?
Si Alek : Sa-Kiro kiro
: Dt Mambaok kato mufakat jo niniak mamak, alim ulama, cadiak pandai,
dan nan patuik patuik dan hadia dalam acara upacara baralek dan sudah tu
mambaliakkan rundiangan ka si pangka.
Sipangka
di hari cako datuak saba jo
panitahan, hambo mambaok kato jo mufakat, jo nan duduak sahamparan, tagak
saedaran, picak nan satapiak, bulek nan sagiliang adat nan bapakai, sabuah
kato lah bapakatokan, labiah bak maisok santo jo daun, tu bana nan
ambo hantakan bakeh datuak.
Si Alek : Sampai datuak ?
di hari cako ambo saba jo
panitahan, datuak marenjeang kato jo mufakat, jo nan duduak sahamparan bulek
dan sagiliang adat nan sapakai , sabuah kato lah bapakatokan, labiah bak maisok
santo jo daun kan baitu bana buah panitahan datuak ?
Sipangka :
kateh lah samo sapucuak kabawah lah
samo saurek nan kito ba-apo dt ?
Si alek ; nan kito babateh.
Sipangka : Yo ma Datuak !
Dahulu kato basitinah, kamudian
kato basicapek, iyolah capek tibo bakeh datuak.
Kacapek an tibo bakeh datuak, ma
agak ii rundiangan kito cako, alah ciek jo duo, duo jo tigo, alah banamo
basalasi . Sungguahpun bak raso basalasai tumbuah nan bak banyiah, tabik nan
bak padi Siriah naiak carano katangah, siriah kami nak mintak di kunyah, Itu
bana di anta kahadapan datuak .
Si Alek : Sampai datuak !
Sunat kato dek baulang, pasa jalan
dek batampuah, buah panitahan datuak nan ka ambo ulang, apolah nan jadi buah
panithan datuak cako, kok di danga lah babunyi, di pandang lah barupo, kateh ,
ta ambun jantan, kabawah takasiak bulan, lamak baraso santan, manih baraso
tangguli nan tumbuh bak banyiah, nn tabik bak padi, pihak disilang nan bapangka
, karakok nan bajunjuang karajo nan papokok, siriah naiak, carano katangah,
siriah kami nak mintak di kunyah, kan baitu jinih buah panitahan datuak ?
Sipangka : iyo bana !
Si Alek :
Rundiangan datuak nan katangah ,
bulek lah buliah di golekkan picak lah buliah di layangkan tapi sungguahpun
baitu , lmak siriah lega carano, lamak kato lega bunyi, lamak lauak dek pamasak
, elok kato jo mufakat, saba datuak jo panitahan. laii kok dalam adat lamo
pusako usang nan baitu ?
Sipangka : kok itulah bana .
Si Alek : Yo ma datuak .
di hari nan cako datuak saba
jo panitahan, hambo mambaok kato jo mufakat, jo nan duduak sahamparantagak sa
edaran, sapanjang parmintak an dt nan katangah , pintak buliah kandak balaku
Sabuah kato di pakaokan, labiah dek mangunyah siriah jo Pinang itulah bana di
antakan kepado datuak.
Sipangka : Sampai datuak.
Kok hilia lah sarangkuah dayuang,
mudiak lah satimbang galah nan kito ba - apo datuak .
Si Alek : Babateh
Bagian XI
PASAMBAHAN SIRIAH KAMPIE
(ALEK JO PANGKA)
ALEK :
Pak Datuak juo nan ambo imbau !
Sungguahpun Pak Datuak surang nan
taimbau dek ambo, aratinyo bana sugalo silang sapangka karajo nan bajunjuang,
ambo datang dari ilie lai bajalan babuah batih, malenggang babuah tangan, a
bana lah buah tangan ambo iyo lah siriah nan jo kampie baisi sacukuiknyo, nan
ambo mintak bakek silang sapangka karajo nan bajunjuang , liek lah siriah ambo,
ambiak, makan ateh namo sakapue surang, sakian bana
PANGKA :
Lah sampai Palo Mudo ?
Sapanjang kabanaran Palo Mudo tadi
handak - handaknyo munuruik adaik ibaraik gayuang capek tasambuik, kato capek
tajawek, siriah capek taliek!, baa kini dek tasabuik dek Palo Mudo kami nan
baduo batigo silang sapangka karajo nan bajunjuang, yo bajalan ambo handak
baiyo, bakato nak bamolah, mananti Palo Mudo sabanta, baiyo ambo dulu
ALEK:
Lah sampai Pak Datuak ?
insyaallah ambo nanti
PANGKA :
MAMPAIYOKAN. Lihat: MAMPAIYOKAN
MALIEK SIRIAH
PANGKA :
Palo Mudo !
Baa nan kato mandatangan siriah Palo
mudo kabakeh ambo,Baa nan siriah nantun ibararaik gayuang alun basambuik, kato
nan baru bajawab, siriah alun baliek, a nyo nan lai janji nan batiboan, dek
Palo Mudo lah mananti, dek ambo alah pulo bapaiyoan, tantang paiyoan ambo
nantun, lah dapek kato sapakaik, kok bulek lah buliah digolek an, picak lah
buliah dilayangkan, lah saiyo kaji tantang nantun, tantang gayuang
kamanyambuik, kato kamanjawab, kamaliek siriah pun sakali, iyo diambo pulo
tarabik e komah, kabaa pulo kolah, sakian bana
ALEK :
Lah sampai Pak Datuak?
Baa nan kato Pak Datuak tadi gayuang
kamanyambuik, kato kamanjawab, kamaliek siriah pun sakali iyo dibadan diri Pak
Datuak bana Tarabik e komah, kan baitu, baa dek ambo PakDatuak, dek karano kito
juo dari tadi nan bajawek daun bajumbai aka, dinan lain lai ambo nanti, kini
lah di Pak Datuak bana tarabik e, insyaalah, ambo tarimo suko, sakian bana
PANGKA :
Baa iyo ambo liek ?
ALEK :
Insyaallah Pak Datuak
PANGKA :
Alah, Lah ambo liek Palo Mudo
ALEK :
Dek ambo handak e, siriah ambo
diliek, diambiak, dimakan sakapue surang, labiah sakapue elok bana
PANGKA :
Lah sairiang tungkek jo tuga mah
Palo Mudo, alah baliek, alah pulo baambiak
ALEK :
Alah baliek, alah baambiak, alah
pulo bamakan Pak Datuak?
PANGKA :
ooo tantang pado bamakan nan Palo
Mudo tanyokan ?
Baitu Palo Mudo, tantang pado
bamakan, putuih kaji batarikaik, putuih ilimu banasakah,dinasakahan
pakiah mangaji di surau,mangaji zat jo sifaik,aratinyo bana , indak bana dimaka
sifaik e alah bamakan, akan tatapi ateh sakato jo Palo Mudo
ALEK :
Ateh sakato jo ambo, alah bamakan
siriah ambo namo e tu Pak Datuak ?
PANGKA :
Alah
ALEK :
Kini baitu Pak Datuak, Baa nan kato
mandatangan siriah ambo kabakeh Pak Datuak, baa nan siriah ambo tu, ukeu diliek
alah baliek, ukue baambiak alah baambiak, ukue dimakan alah pulo basifaik an,
baa kiniko lamo satariak sakutiko, lamo sabanta antaroe, takana pulo dek ambo
nak maasak jo maansue, siriah salabiah PakDatuak ambiak nan talatak dalam
kampie, jo kampie- kampie pun sakali, alah kabana ambo ansue Pak Datuak?
PANGKA :
Sampai Palo Mudo ?
Baitu Palo Mudo, ambo iyo bajalan
nak baiyo, bakato nak bamolah, mananti Palo Mudo sabanta, baiyo ambo dahulu
ALEK :
Insyaallah Pak Datuak
PANGKA :
(MAMPAIYOKAN. lihat: MAMPAIYOAN
MAASAK JO MAANSUE SIRIAH
PANGKA :
Palo Mudo !
Kini baitu palo mudo, baa nan kato
mandatangan siriah Palo Mudo kabakeh ambo, baa nan siriah nantun ukeu baliek
alah baliek, ukeu baambiak alah baambiak, ukue bamakan alah pulo baaifaik an,
baa kini lamo satariak sakutiko, lamo sabanta antaroe, takano pulo dek Palo
Mudo handak maasak jo maansue, Siriah salabiah ambo ambiak nan talatak dalam
kampie, jo kampie-kampie pun sakali, alah kabana ambo ansue kan baitu?
baa dek ambo Palo Mudo,iyo rumik
kajawek e mah, baa bana lah rumik e, rumik bedo bakalang labu, angguang gayo
jalan basimpang, ilie antah mudiak pun ragu, disinan hati mangko bimbang, a
bana lah aratie tu, jauah mambao siriah Palo Mudo, ampie manyiriahan Palo mudo
pulo, pulang maklun kabakeh Palo Mudo jo lah tu, sakian bana
ALEK :
Pulang maklun kabakeh ambo jo Pak
Datuak?
PANGKA :
Tantang pado maasak jo maansue, iyo
!
ALEK :
Ambo iyo nak maasak jo mansue
PANGKA :
Ati ambo lah badatak jo mah.
Insyaallah, ansue lah
Bagian XII
Pidato
Pasambahan Adaik Pasambahan Siriah
Labels: Pidato
Pasambahan Adaik
Alek
: Taantak
puntiang ka
hulu –
di bawah kiliran taji – asamulo kato dahulu – tigo limbago nan tajali.
Partamo sambah manyambah –
kaduo baso jo basi –
katigo siriah
jo pinang. Sambah-manyambah
dalam adaik – tali batali undang-undang. Nan
tasabuik
di muluik manih –
nan tapakai di baso baiak.
Muluik manih talempong kato –
baso baiak
gulo di bibia.
Baatunyo kini, sikaduduak badaun mudo – kudo bagolek di jarami -
datuak duduak
bungkusan tibo –
iyo nak mintak
diparesoi. Nak
tantu isi di dalam –
urang balimo badunsanak – lah
kok cukuik kasadonyo. Sakian Angku.
Sipangka :
Sapanjang pituah Angku nan tu – dari ujuang sampai ka pangka – sapantun
bana jo urang baalang-alang;
dirawik dikarang bingkai –badan
ditimpo jo karateh – bari babanang bataraju, diukia babego-bego,
ukia sudah ragam ndak jadi – kok jadi banyak sansaronyo. Baa
sabab mangkok baitu, jikok dilapeh
kutiko bak kini –
iyo ka angin nan
basiru – naiak ka awan nan manjuju – bakumpa-kumpa jo kabuik, sadang di ruang-ruang mato – badan jauah babuni ampiang, dek kareh ribuik jo topan – banang putuih tarajupun lapeh – mato lah putiah mamandangi,
samintaro tangan
ka taraju –
mananti banang ka kumparan. Sabalah Angku sakutiko.
Alek
: Iyo, basaba kami Angku.
Sipangka :
Tantangan pituah tadi, iyo bungkusan nan ka tangah; Lai barisi siriah jo pinang – langkok jo sadah sarato gambia, timbakau samo di dalam.
Manuruik kandak Angku –
yo nak mintak dipareso, kok
rupo alah kami caliak – roman alah kami pandang. Tapi
saketek nan marusuah;
Karakok tumbuah di batu –
nan mudo daunnyo lareh – mangakok
kami nan ragu – namo jo gala nan ndak jaleh. Sakian Angku...
Alek
: Manuruik pituah Angku
tadi, dek kami nan sagalo alek;
sahari ado sahari banamo –
sahari lahia sahari bagala,
tantangan namo jo
galanyo;
bia kami uraikan ciek-ciek;
Siriah
si Alai nak rang Kamang, siriahnyo
udang tampak ari –
tampuaknyo bagai kuku balam – babuah
intan jo podi –
babungo sakali balum – satahun
dalam panggulungan –
usahkan litak letoi tido, usahkan layua lisuik indak. Makanan anak rajo-rajo – makanan anak sutan-sutan – pamenan niniek jo mamak – di dalam luhak nan tigo – banamo alam Minangkabau.
Tantangan pinang nantu; pinang si bulek koto tinggi – pinang koto dibalah ampek,
tingginyo
jangkau-jangkauan –
baurek taguah ka bumi –
bacewang sampai ka langik, tinggi
nan indak tinggi bana –
satahun tupai mamanjek –
samusim si lodang jatuah – jatuah
ka bumi manjadi ambun –
banamo Ambun suri/ jantan itu
namonyo pinang kami. Tantangan sadah kok dikaji; asa nan dari kulik lokan – dipanggang di lereang bukik,
samusim dipanggang
cino –
satahun dipanggang bugih, bakipeh
barambai-rambai – putiah nan bukan alang kapalang,
dijalik jo jari
manih –
bakisa ka jari tangah –
tabayang nan punyo rumah –
buatan puti dari maninjau. Tantangan gambia kok dibilang; untuang buruak
nan nyo tapati –
baikek bakabek pulo – dirabuih
dalam kuali –
mati jo baji pambunuhan –
buatan puti Sari lamak. Tantangan timbakau kok dikanang; di dalam luhak Limo puluah, bukik
banamo bukik Guntuang; saeto
panjang julainyo –
pisau jo jangko manyudahi, masiak barambun tangah malam – baun nan sampai ka udaro – buatan sutan Amirullah.
Baatunyo kini, nak salamaik
samparono, bawuakanlah dalam pakapuran – kalek nak tingga di
karongkongan –
merah nak tingga pado bibia.
Sakian Angku.
disusun oleh kawan-kawan di "Kacimpuang pamenan Mandi"
di bawah arahan Halvi Hamid Mangkoto Sati, yang anggotanyo terdiri dari anak
Nagari Muaropaneh Kabupaten Solok nan ado di Jakarta dan sekitarnyo
Bagian XIII
PASAMBAHAN SIRIAH
Dari :
nagarisitalang.wordpress.com
Ditulis
Kembali Oleh : I. St. Sinaro
PANGKA
Iyo kabakeh Sutan juo sambah dipohonkan.-
Iyo kabakeh Sutan juo sambah dipohonkan.-
ALEK
Manitahlah….
Manitahlah….
PANGKA
Sungguahpun iyo kabakeh Sutan dipohonkan sambah jo panitahan, nak sarapeknyolah Angku Pangulu nan gadang basa-batuah, karapatan dunsanak jo sudaro, ipa dengan bisan, ahli nan saisi rumah-gadang nangko.—-
Sakali ambo mandatangkan sambah, indak kadiatok dibilang gala, hanyo kapa-tok pambilang gala, jo ma’af sajo dimuliakan …. Sapihak sambah jo panitahan diparirikkan kahadapan silang nan bapangka karajo nan bapokok, ujuang panitahan kahadapan Sutan.-
Sungguahpun iyo kabakeh Sutan dipohonkan sambah jo panitahan, nak sarapeknyolah Angku Pangulu nan gadang basa-batuah, karapatan dunsanak jo sudaro, ipa dengan bisan, ahli nan saisi rumah-gadang nangko.—-
Sakali ambo mandatangkan sambah, indak kadiatok dibilang gala, hanyo kapa-tok pambilang gala, jo ma’af sajo dimuliakan …. Sapihak sambah jo panitahan diparirikkan kahadapan silang nan bapangka karajo nan bapokok, ujuang panitahan kahadapan Sutan.-
ALEK
Yoooooolah ….
Yoooooolah ….
PANGKA
Adat kato nan kadipasambahkan: Talatak putiang diulu, dibawah kumpalan tali, samulo kato nan dahulu, tigo limbago nan tajadi.- Manolah tigo nan tajadi, partamu sambah manyambah, kaduo baso jo basi. Katigo siriah jo pinang.- Sambah manyambah dalam adat, tali batali undang-undang, tasabuik jo muluik manih, tapakai jo baso baiak. – Muluik manih calempong kato, baso baiak gulo dibibia, didalam cupak nan piawai, banamo adat sopan santun.—
Adat dilawik bajuru-mudi, adat disabuang bajuaro, adat dialek barajo janang.- Kok dikaji tantang juru mudi, tau di angin nan basiru, tau diombak nan basabuang, tau dipasang turun naiak. – Kok dikaji tantang si-juaro, tau dituah sisiak ayam, tau dibulang nan bakicuah, pandai managah manampin taruah.- Kok dikaji tantang sirajo janang, tau diereng dengan gendeng, tau dicakak dengan baik, manjago labiah dengan kurang. —- Ba-a sakarang iko kini :
Adat kato nan kadipasambahkan: Talatak putiang diulu, dibawah kumpalan tali, samulo kato nan dahulu, tigo limbago nan tajadi.- Manolah tigo nan tajadi, partamu sambah manyambah, kaduo baso jo basi. Katigo siriah jo pinang.- Sambah manyambah dalam adat, tali batali undang-undang, tasabuik jo muluik manih, tapakai jo baso baiak. – Muluik manih calempong kato, baso baiak gulo dibibia, didalam cupak nan piawai, banamo adat sopan santun.—
Adat dilawik bajuru-mudi, adat disabuang bajuaro, adat dialek barajo janang.- Kok dikaji tantang juru mudi, tau di angin nan basiru, tau diombak nan basabuang, tau dipasang turun naiak. – Kok dikaji tantang si-juaro, tau dituah sisiak ayam, tau dibulang nan bakicuah, pandai managah manampin taruah.- Kok dikaji tantang sirajo janang, tau diereng dengan gendeng, tau dicakak dengan baik, manjago labiah dengan kurang. —- Ba-a sakarang iko kini :
Ramo-ramo tabang malayang
Malayok kakoto tangah
Banyaknyo ampek puluah ampek
Endah carano bukan kapalang
Talatak ditangah tangah
Dilingkungan urang nan rapek
Buruang sinurak buruang nuri
Siculiak ateh pamatang
Siriah galak pinang maanari
Mancaliak alek nan lah datang
Malayok kakoto tangah
Banyaknyo ampek puluah ampek
Endah carano bukan kapalang
Talatak ditangah tangah
Dilingkungan urang nan rapek
Buruang sinurak buruang nuri
Siculiak ateh pamatang
Siriah galak pinang maanari
Mancaliak alek nan lah datang
Lorong kapado caranonyo, carano
Banja Renoali, buatan tukan Kotogadang.- Nan rimbun bungo kalikih, nan ranggah
bungo kacubuang, nan kungkun gagak kainggok, nan lantiak alang bamain.- Sataun
dipanggang Bugih, samumsim dilingka Cino, usahkan ratak, rangehpun tido.—
Pihak kapado songkok carano; dalamak urang namokan : Tanun banamo silang suto, baukia bubungo rampai, baturap jo banang ameh, balukih bak kaluak paku, ragi nan samo baliak –balah. – Baratuih camin dipinggia, batabua kaco ditangah, kileek kumilek cahanyonyo, sarupo bintang ateh langik, bintang kujarah bakuliliang.—-
Pihak kapado sisiriahnyo, siriah udang tampa hari; tampuaknyobak buku balam, gagangnyo bagai suaso, buah diambiak katinaman, batang diambika katiruan, sataun dalam guluangan, usahkan masiak layua tido, malah batambah mudo juo, –konon pulo pinangnyo, pinang sierak-ero manih, tumbuahnyo dikida rumah, tingginyo panjek-panjekan, randahnyo jangkau-jangkauan, pucuak malepai awan putiah, sataun tupai dek mamanjek, jarang basuo jo buahnyo.—
Salorong kapado digambianyo, gambia kuniang sarupo dadiah, buatan puti Sarilamak, manihnyo tingga dilidah, kaleknyo tingga dirankuangan, daun malayok kalautan, tibo dipulau batebaran. —- Kok kunun pulo disadahnyo, sadah putiah ambun bajano, dibasuah jo aiya bungo, dipati jo pati santan, dikipeh jo ambai-ambai. – Dipalik jo jari manih, bakisa kajari tunjuak, mambayang katapak tangan, sapalik sapuluah ameh, sakadam sakati limo. – Harago nan tidak taragoi, harago satimbang jo nagari, makanan anak rajo-rajo, pamenan bibia puti-puti. —- Pihak kapado timbakaunyo, timbakau aluih ambun bajelo, bijonyo datang dari Ruhum, pakirin dayang dilautan, diabo anak Sutan Bantan, diracik anak garagasi.- Saheto panjang jaluanyo, bajamua dibiliak dalam, bapantang masiak dek paneh, masiak dek ambun tangah malam.
Pihak kapado songkok carano; dalamak urang namokan : Tanun banamo silang suto, baukia bubungo rampai, baturap jo banang ameh, balukih bak kaluak paku, ragi nan samo baliak –balah. – Baratuih camin dipinggia, batabua kaco ditangah, kileek kumilek cahanyonyo, sarupo bintang ateh langik, bintang kujarah bakuliliang.—-
Pihak kapado sisiriahnyo, siriah udang tampa hari; tampuaknyobak buku balam, gagangnyo bagai suaso, buah diambiak katinaman, batang diambika katiruan, sataun dalam guluangan, usahkan masiak layua tido, malah batambah mudo juo, –konon pulo pinangnyo, pinang sierak-ero manih, tumbuahnyo dikida rumah, tingginyo panjek-panjekan, randahnyo jangkau-jangkauan, pucuak malepai awan putiah, sataun tupai dek mamanjek, jarang basuo jo buahnyo.—
Salorong kapado digambianyo, gambia kuniang sarupo dadiah, buatan puti Sarilamak, manihnyo tingga dilidah, kaleknyo tingga dirankuangan, daun malayok kalautan, tibo dipulau batebaran. —- Kok kunun pulo disadahnyo, sadah putiah ambun bajano, dibasuah jo aiya bungo, dipati jo pati santan, dikipeh jo ambai-ambai. – Dipalik jo jari manih, bakisa kajari tunjuak, mambayang katapak tangan, sapalik sapuluah ameh, sakadam sakati limo. – Harago nan tidak taragoi, harago satimbang jo nagari, makanan anak rajo-rajo, pamenan bibia puti-puti. —- Pihak kapado timbakaunyo, timbakau aluih ambun bajelo, bijonyo datang dari Ruhum, pakirin dayang dilautan, diabo anak Sutan Bantan, diracik anak garagasi.- Saheto panjang jaluanyo, bajamua dibiliak dalam, bapantang masiak dek paneh, masiak dek ambun tangah malam.
Tanam siriah tanamlah udang
Tanam karakok dihalaman
Cabiak siriah gatoklah pinang
Guuluanglah rokok pamenan tangan
Mudiakkan sawah dialai
Hiliakan sawah taruko
Kok banyak siriah dibalai
Sado iko dalam carano
Tanam karakok dihalaman
Cabiak siriah gatoklah pinang
Guuluanglah rokok pamenan tangan
Mudiakkan sawah dialai
Hiliakan sawah taruko
Kok banyak siriah dibalai
Sado iko dalam carano
Ayam putiah tabang batali
Dilurah mangko maraok
Batalua dirumpun sariak
Anaknyo turun salapan
Makanlah siriah pinang kami
Bapapatah mangko disingkok
Baibarat mangko dicabiak
Sapahnyo bari bajunjuangan
Dilurah mangko maraok
Batalua dirumpun sariak
Anaknyo turun salapan
Makanlah siriah pinang kami
Bapapatah mangko disingkok
Baibarat mangko dicabiak
Sapahnyo bari bajunjuangan
Sakianlah sambah ditibokan,
kahadapan Niniak dengan Mamak, sarato alek tangah rumah, alamat titah ka St.
Parpatiah.—
ALEK
Alah sampai dek St. Sinaro ?.-
Alah sampai dek St. Sinaro ?.-
PANGKA
Dibilang alah ….
Dibilang alah ….
ALEK
Ruponyo sapanjang buah panitahan Sutan, nan tatabua kenan banyak, nan talayang katangah-tangah, tatumpah kapado ambo;
Kalau didangalah baiak Bunyi, dipandang lah rancak rupo.- lah bunta sawah nan sapiriang, lah masak sando padinyo.-
Tapi samantangpun baitu, dek padi bukan satangkai, dek pipik bukan saiku.- Dek padi bukan satangkai, masak indak sakali ambiak, dek pipik bukan saikua, tabang indak sakali inggok, apolah sabab dek baitu : karano kami lai baduo batigo dihadapan niniak jo mamak, sarato imam dengan khatib, cukuik jo alek nan banyaakko.- Mako ka-ambo cubo marantang panjang, untuang taserak jalo suto; kok untuang ikan nan kabuliah, kok indak am eh tantangannyo…. Sakironyo ambo bao bakato baiyo bajalan bamulah, laikoh adat nan baitu, laikoh pusako nan bak kian, nak bapambarian St. tantang itu….
Ruponyo sapanjang buah panitahan Sutan, nan tatabua kenan banyak, nan talayang katangah-tangah, tatumpah kapado ambo;
Kalau didangalah baiak Bunyi, dipandang lah rancak rupo.- lah bunta sawah nan sapiriang, lah masak sando padinyo.-
Tapi samantangpun baitu, dek padi bukan satangkai, dek pipik bukan saiku.- Dek padi bukan satangkai, masak indak sakali ambiak, dek pipik bukan saikua, tabang indak sakali inggok, apolah sabab dek baitu : karano kami lai baduo batigo dihadapan niniak jo mamak, sarato imam dengan khatib, cukuik jo alek nan banyaakko.- Mako ka-ambo cubo marantang panjang, untuang taserak jalo suto; kok untuang ikan nan kabuliah, kok indak am eh tantangannyo…. Sakironyo ambo bao bakato baiyo bajalan bamulah, laikoh adat nan baitu, laikoh pusako nan bak kian, nak bapambarian St. tantang itu….
PANGKA
Lah banamo sampai dek St. Maruhun?.-
Lah banamo sampai dek St. Maruhun?.-
ALEK
Sakiro alah ….
Sakiro alah ….
PANGKA
Tapi tantangan sambah-manyambah, randah nan dianjuang tinggi, ketek nan diamba gadang, jo maaf dimintak parundingan dikumbalikan kapado Sutan?…
Tapi tantangan sambah-manyambah, randah nan dianjuang tinggi, ketek nan diamba gadang, jo maaf dimintak parundingan dikumbalikan kapado Sutan?…
ALEK
Manitah Sutan ….
Manitah Sutan ….
PANGKA
Ruponyo parundingan nan kadikumbalikan kabakeh Sutan; nan manjadi kabanaran dek sutan madok kabadan diri ambo: Dek karano kami lai baduo jo batigo, dihadapan ado Niniak Mamak, sarato alek nan banyakko, nank cubo mampaiyo-patidokan, ditantangan kato nan kamanjawab, ditantangan gayuang nan kamanyambuik, lai koh adat nan baitu, lai koh pasa nan bak kian, kan baitu kato Sutan tadi ???….
Ruponyo parundingan nan kadikumbalikan kabakeh Sutan; nan manjadi kabanaran dek sutan madok kabadan diri ambo: Dek karano kami lai baduo jo batigo, dihadapan ado Niniak Mamak, sarato alek nan banyakko, nank cubo mampaiyo-patidokan, ditantangan kato nan kamanjawab, ditantangan gayuang nan kamanyambuik, lai koh adat nan baitu, lai koh pasa nan bak kian, kan baitu kato Sutan tadi ???….
ALEK
Iyo bana….
Iyo bana….
PANGKA
Yo baitu biaso nan bapakai, alah digarih makan paek.-
Dapek surang dibuleti, dapek baduo-batigo dipaiyokan.- Baa-tonyo lai kini, asa dapek surang dibuleti, dapek baduo batigo dipaiyokan, lah rancak bana nan baitu Sutan.-
Yo baitu biaso nan bapakai, alah digarih makan paek.-
Dapek surang dibuleti, dapek baduo-batigo dipaiyokan.- Baa-tonyo lai kini, asa dapek surang dibuleti, dapek baduo batigo dipaiyokan, lah rancak bana nan baitu Sutan.-
ALEK
Sampai dek St. Sinaro ?.
Sampai dek St. Sinaro ?.
PANGKA
Sampai ….
Sampai ….
ALEK
Dek ambo muluik sapatah itu bana nan ambo nanti Stan, rundiang sabuah-tu nan ambo tunggu.— Baa-tu nyo lai : Uumpamolah gugua dari tampuak, umpamolah sakah dari dahan, Insya Allah ambo paiyokan, lai kasaba Sutan Mananti ?.-
Dek ambo muluik sapatah itu bana nan ambo nanti Stan, rundiang sabuah-tu nan ambo tunggu.— Baa-tu nyo lai : Uumpamolah gugua dari tampuak, umpamolah sakah dari dahan, Insya Allah ambo paiyokan, lai kasaba Sutan Mananti ?.-
PANGKA
Jo saba hati Sutan ….
Jo saba hati Sutan ….
ALEK
Nan parundiangan kito kini ?.-
Nan parundiangan kito kini ?.-
PANGKA
Dibateh ….
Dibateh ….
ST. MARUHUN
Imam Sinaro ?.-
Imam Sinaro ?.-
Imam Sinaro
Manitahlaah…
Manitahlaah…
ST. MARUHUN
Dek awa kato nan sapatah, salam tajelo ka nan rapek, kato tatabua dinan banyak, jo parsambahan Mamak ambo jalang.- Ujuiknyo sambah nan tatimpo pada mamak, nyato tawalak di ukuran, tabayang barih dibalabeh, bana bak andai kato bida :
Dek awa kato nan sapatah, salam tajelo ka nan rapek, kato tatabua dinan banyak, jo parsambahan Mamak ambo jalang.- Ujuiknyo sambah nan tatimpo pada mamak, nyato tawalak di ukuran, tabayang barih dibalabeh, bana bak andai kato bida :
Dek curiang barih dahulu
Diawa kato nan sapatah
Sambah tibo dialek jamu
Nan datang dari pihak sipangka.-
Diawa kato nan sapatah
Sambah tibo dialek jamu
Nan datang dari pihak sipangka.-
Ba-a tu nyo lai kini : Karano sasuai
juo bak undang kato Mamak: Babiduak kan iyo banangkodoh, kok bajalan banantuo.-
Mako taradok sambah jo titah dari sapangka kpd alek ambo tatiangkan kanan tuo,
kato bajawab, gayuang manyambuik kadari Mamak tarabiknyo…. Sakitu sambah Mak
?…..
ALEK
A-yo maa-nyo St.Sinaro ?…. Sambah tibo pado Su tan.-
A-yo maa-nyo St.Sinaro ?…. Sambah tibo pado Su tan.-
PANGKA
Mani tahlah….
Mani tahlah….
PANGKA
Jo kabanaran Sutan ambo jalang, tapi sungguahh jo kabanaran, rila
Rila jo maaf dipohonkan. —- Adopun antaro ambo jo Sutan cako, panek nak jadi parantian, patang nak jadi pamalaman, iyo disatantang bakato baiyo, bamulah. —- ulunyo lah ambo mudiak-I, muaronyo lah ambo iliri, ditapak sapanjang alua. Tagah dek patuah kanan tuo sutan, nan tuo patuah ka Pangulu, ruponyo satantangan kato kabajawab, gayuang, kamanyambuik, tatumpah juo kadiri ambo.—-
Tapi sawajah dari pado itu, saketek nan marusuah nan manggamang diambo kiniko sutan.- Kalao nan sa-andaknyo, kan iyo sabanyak tanyo sabanyak jawab, sabanyak gayuang sebanyak sambuik.- Baa tu nyo kini, kok indak taulang bak manyapuah ndak tabaliak bak mamanggang, kaba-a ko lah???-A-iko ambo pulangkan ka Sutan.-
Jo kabanaran Sutan ambo jalang, tapi sungguahh jo kabanaran, rila
Rila jo maaf dipohonkan. —- Adopun antaro ambo jo Sutan cako, panek nak jadi parantian, patang nak jadi pamalaman, iyo disatantang bakato baiyo, bamulah. —- ulunyo lah ambo mudiak-I, muaronyo lah ambo iliri, ditapak sapanjang alua. Tagah dek patuah kanan tuo sutan, nan tuo patuah ka Pangulu, ruponyo satantangan kato kabajawab, gayuang, kamanyambuik, tatumpah juo kadiri ambo.—-
Tapi sawajah dari pado itu, saketek nan marusuah nan manggamang diambo kiniko sutan.- Kalao nan sa-andaknyo, kan iyo sabanyak tanyo sabanyak jawab, sabanyak gayuang sebanyak sambuik.- Baa tu nyo kini, kok indak taulang bak manyapuah ndak tabaliak bak mamanggang, kaba-a ko lah???-A-iko ambo pulangkan ka Sutan.-
PANGKA
Lah banamo sampai dek St. Maruhun?.-
Lah banamo sampai dek St. Maruhun?.-
ALEK
Sakiro alah ….
Sakiro alah ….
PANGKA
Ruponyo nan manjadi buah panitahan dek Sutan mahadok kaateh badan diri ambo, iyo malah jikok bak diateh andaknyo, diukuran nan sampai, dibilangan nan cukuik, iyo sabanyak gayuang sabanyak sambuik, sabanyak kato sabanyak jawab.- Baa-tu-nyo kini, kok indak taulang bak manyapuah, kok indak tabaliak bak mamanggang, kabaa-kolah, kan baitu Sutan?
Ruponyo nan manjadi buah panitahan dek Sutan mahadok kaateh badan diri ambo, iyo malah jikok bak diateh andaknyo, diukuran nan sampai, dibilangan nan cukuik, iyo sabanyak gayuang sabanyak sambuik, sabanyak kato sabanyak jawab.- Baa-tu-nyo kini, kok indak taulang bak manyapuah, kok indak tabaliak bak mamanggang, kabaa-kolah, kan baitu Sutan?
ALEK
Yooooolah ….
Yooooolah ….
PANGKA
Diambo kaji nan marusuah nan manggamang, iyo kaji nan saganok itu; gauyuang kok indak disambuik, kato kok indak dijawab…. Baa satantang itu, asa kan kato lai kabajawab, kadisambuik, indak kadiuji samo merah, indak kadikati samo barek.- Panjang jo singkek pado Allah disarahkan.—
Diambo kaji nan marusuah nan manggamang, iyo kaji nan saganok itu; gauyuang kok indak disambuik, kato kok indak dijawab…. Baa satantang itu, asa kan kato lai kabajawab, kadisambuik, indak kadiuji samo merah, indak kadikati samo barek.- Panjang jo singkek pado Allah disarahkan.—
ALEK
Alhamdulillah kajaweknyo Sutan… Ambo sangko taditu: Kok kabalari samo kancang, baramuak samo dalam.- Ndak doh lai : Diateh kami alek, sebagai tagak nan bapusu, duduak nan baropok, nak ambo baiyakan amanah nan bapagang, nak ambo lansaikan utang tapabuek….
Alhamdulillah kajaweknyo Sutan… Ambo sangko taditu: Kok kabalari samo kancang, baramuak samo dalam.- Ndak doh lai : Diateh kami alek, sebagai tagak nan bapusu, duduak nan baropok, nak ambo baiyakan amanah nan bapagang, nak ambo lansaikan utang tapabuek….
Sairing balam jo barabah
Balam tabang barabah mandi
Sairiang salam dengan sambah
Salam datang sambah kumbali
Kumbali juo kapado Sutan
Balam tabang barabah mandi
Sairiang salam dengan sambah
Salam datang sambah kumbali
Kumbali juo kapado Sutan
Yoo, maa-nyo St, Sinaro???….
Anak ayam pandai baranang
Dapek kakinyo dek buayo
Duduaklah Sutan jo batanang
Ambo kamulai jo bicaro
Dapek kakinyo dek buayo
Duduaklah Sutan jo batanang
Ambo kamulai jo bicaro
Adopun satantang buah panitahan
Sutan cako: Taserak nak ambo piliah, dipiliah lalu dikampuangkan; kok anyuik
nak ambo sonsong, disonsong lalu kaulunyo, apolah jinih panitahan sutan tadi :
“Dek carano alah katangah, sarek barisi kalangkapan, mako jokok maliyek diateh
rupo, basiang di ateh tumbuah, tumbuah sarupo iko kini: Siriah sacabiak mintak
dikunyah, pinang sagaiyang mintak digatok, dipipia gambia dipalik sadah, dek
kami alek nan datang, kan iyo baitu bana kasaiyahnyo Sutan ??? …..
PANGKA
Yoooooolah….
Yoooooolah….
ALEK
Takilek camin diudaro
Jatuah kalawik batu karang
Hilang disemba ikan iyu
Dek bana sambah nan tibo
Laiyanyo kapado ambo surang
Batin kaado alek jamu
Takilek camin diudaro
Jatuah kalawik batu karang
Hilang disemba ikan iyu
Dek bana sambah nan tibo
Laiyanyo kapado ambo surang
Batin kaado alek jamu
Kato warih kato bajawek, kato pusako
kabatolong, manuruik papatah jo patitih, basuo pamenan adat :
Baatanun kulindan suto
Sajalan ragi jo banang
Timpo batim po salam tibo
Batanun kulindan suto
Sajalan ragi jo banang
Suri dimano talataknyo
Layang malayang sambah tibo
Timpo-batimpo sambah datang
Titah ka-ambo tahantaknyo
Sajalan ragi jo banang
Timpo batim po salam tibo
Batanun kulindan suto
Sajalan ragi jo banang
Suri dimano talataknyo
Layang malayang sambah tibo
Timpo-batimpo sambah datang
Titah ka-ambo tahantaknyo
Kato tapegang dek Pangulu, rundiang
tasimpan dinan rapek, awa jo akia kok sapakai, laiya jo batin kok sasuai.-
Pihak jok kato kamanjawab, iyo jo gayuang kamanyambuik, tapek di ambo
tarabiknyo.—– Sungguah diambo tarabiknyo, nyato adat barati tumbuah, nyato
pusako bainggiran,- Bacupak talago panuah, Bagantangan simahar jolelo,
undang-undang maisi kandak.- Karano sabab nan baitu, kato iyo kato-baturuik,
kato indak kato mati, kato antah kato tatagun, luwiakato umum kato suhabat kato
mambunuah, usah basuo nan bak kian.- Mako digilinglah kato jo mupakaik, dikaka
rundiang jo nan patuik, dapeklah kato sabulek, nan buleknyo indak bapasagi,
kini lah buliah digolongkan.- kok picaknyo indak basuduik, picaklah dapek
dilayangkan.—-
Tibo kami dipabasokan, basapu laman nan sabidang, takuwak pintu bakeh lalu, tabantang lapiak paradani; talatak siriah dicarano, tando alamat putiah hati… Sananglah bana dalam hati Sutan: Baa-lah bana sanang hati, dek malin indak tabacokan, dek tukang alun talukihkan, Allah lah sajo nan ka-tau.—- Nak bak sakarang iko kini : Pihak dek kami alek Sutan, alah lah saujo lah salapeh, satanai salatakkan, salalah sakaja untuak manarimo siriah Sutan…. Tapi samantangpun baitu Sutan : Adopun masak siriah-ko 3 parakaro: Partamu masak digagang, kaduo masak dimakan, katigo masak jo mupakaik…. Nan dikatokan masak digagang: Rononya kuniang mangarisiak, tampuak layua daunlah kucuik, dek ulek indak talamakkan, dek samuik haram manjalari.- Nyampang gugua menjalang tanah, jan dicito kajunjuang lai, tampan kajadi sorak sajo, dalea nan sakah siriah masak.— Tasabuik masak dimakan: Sadang tangkai lai bagatah, maso daun lai baminyak, gilo dikijo pinang mudo, dirayu sadah jo gambia, bararak lalu kacarano.- Diupam manjadi satu, dikunyah bamerah bibia, kaleknyo ditingga dirakuangan, sarinyo naiak kaparoman.-
Kok dikatokan masak jo mupakaik: Alun dicaliak lah tapandang, lah jaleh bangun rawiknyo.- Alun dikicok lah taraso, la nyato lamak manihnyo:—-St, Sinaro???.-
Tibo kami dipabasokan, basapu laman nan sabidang, takuwak pintu bakeh lalu, tabantang lapiak paradani; talatak siriah dicarano, tando alamat putiah hati… Sananglah bana dalam hati Sutan: Baa-lah bana sanang hati, dek malin indak tabacokan, dek tukang alun talukihkan, Allah lah sajo nan ka-tau.—- Nak bak sakarang iko kini : Pihak dek kami alek Sutan, alah lah saujo lah salapeh, satanai salatakkan, salalah sakaja untuak manarimo siriah Sutan…. Tapi samantangpun baitu Sutan : Adopun masak siriah-ko 3 parakaro: Partamu masak digagang, kaduo masak dimakan, katigo masak jo mupakaik…. Nan dikatokan masak digagang: Rononya kuniang mangarisiak, tampuak layua daunlah kucuik, dek ulek indak talamakkan, dek samuik haram manjalari.- Nyampang gugua menjalang tanah, jan dicito kajunjuang lai, tampan kajadi sorak sajo, dalea nan sakah siriah masak.— Tasabuik masak dimakan: Sadang tangkai lai bagatah, maso daun lai baminyak, gilo dikijo pinang mudo, dirayu sadah jo gambia, bararak lalu kacarano.- Diupam manjadi satu, dikunyah bamerah bibia, kaleknyo ditingga dirakuangan, sarinyo naiak kaparoman.-
Kok dikatokan masak jo mupakaik: Alun dicaliak lah tapandang, lah jaleh bangun rawiknyo.- Alun dikicok lah taraso, la nyato lamak manihnyo:—-St, Sinaro???.-
PANGKA
Taruihkan Sutan….
Taruihkan Sutan….
ALEK
Salorong siriah Suriah nan katangah, nyato bukan masak di-gagang…. Tapi indak pulo kadimasakkan bamerah bibia.—- Izin jo rila dari sutan, siriah kamasak jo mupakaik:
Salorong siriah Suriah nan katangah, nyato bukan masak di-gagang…. Tapi indak pulo kadimasakkan bamerah bibia.—- Izin jo rila dari sutan, siriah kamasak jo mupakaik:
Alun bakililleklah bakalam
Bulan lah sangkap tigo puluah
Alun diliyeklah dimakan
Raso lah tibo dalam tubuah
Bulan lah sangkap tigo puluah
Alun diliyeklah dimakan
Raso lah tibo dalam tubuah
Sakian sambah dipuhunkan
PANGKA
Lah sampai dek Sutan Maruhun?….
Lah sampai dek Sutan Maruhun?….
ALEK
Sampai …..
Sampai …..
PANGKA
Sapanjang parundiangan Sutan tadi, kok siriah kami alah batarimo, ditarimo bukan dimakan, dimaakan sajo jo mupakaik : “Alun diliyek lah bamakan, raso lah tibo dalam tubua”…. Kan iyo baitu tadi sutan ???.-
Sapanjang parundiangan Sutan tadi, kok siriah kami alah batarimo, ditarimo bukan dimakan, dimaakan sajo jo mupakaik : “Alun diliyek lah bamakan, raso lah tibo dalam tubua”…. Kan iyo baitu tadi sutan ???.-
ALEK
Sabananyo…..
Sabananyo…..
PANGKA
Urek sinyali-nyali rateh
Pucuak suruan mudo-mudo
Dilangik Sutan lalu-linteh
Ambo dibaliak itu pulo
Urek sinyali-nyali rateh
Pucuak suruan mudo-mudo
Dilangik Sutan lalu-linteh
Ambo dibaliak itu pulo
Alhamdulillah, kok kandak iyo-lah
buliah, namun pitak indak balaku.- Sanang lai saleso tido, tatungkai indak
tarabahkan, lah rabah indak tadabiah…. Walau samantangpun nan bak itu, biya
panuahnyo panuah kabawah, ambo lapehkan Sutan dari utang.— Hanyo kaganti pamujuak-mujuak
tangih, tagamang kok raso kabajawek, tolong tarimo tanyo kami:
ALEK
Sutan Sinaro ?….
Sutan Sinaro ?….
PANGKA
Lalu Sutan
Lalu Sutan
ALEK
Ahamdulillah pado Allah, puji jo sanjuang pado Sutan.- dek maaf gadang paidah, dek rila gadang munpaat, lapehlah kami dari utang, siriahlah masak jo mupakaik.-
Adopun kamudian dari pado itu, lah tibo pulo sudi jo siasek sarato tanyo jo da-awa dari Sutan, apolah jinih bunyinyo:
Kok siriah dimakan jo mupakaik, sapahnyo
Kama Sutan buang, Aiyanyo kama diludahkan,
Kan iyo baitu kasaiyahnyo Sutan ???…
PANGKA
Yoooolah….
Ahamdulillah pado Allah, puji jo sanjuang pado Sutan.- dek maaf gadang paidah, dek rila gadang munpaat, lapehlah kami dari utang, siriahlah masak jo mupakaik.-
Adopun kamudian dari pado itu, lah tibo pulo sudi jo siasek sarato tanyo jo da-awa dari Sutan, apolah jinih bunyinyo:
Kok siriah dimakan jo mupakaik, sapahnyo
Kama Sutan buang, Aiyanyo kama diludahkan,
Kan iyo baitu kasaiyahnyo Sutan ???…
PANGKA
Yoooolah….
ALEK
Panggia bakandak turuik, Sutan;
kok imbau bakandak jalang, tanyo tantu bakandak jawab…. Kajawabnyo pulo dari ambo:
Panggia bakandak turuik, Sutan;
kok imbau bakandak jalang, tanyo tantu bakandak jawab…. Kajawabnyo pulo dari ambo:
Anam koto babalai akaik
Urang manjua cawan pinggan
Langang kutiko hari hujan
Siriah dimakan jo mupakaik
Sapah dibuang jo rundiangan
Aiyanyo ditampuang karilahan
Sakian jawab dari ambo.-
Urang manjua cawan pinggan
Langang kutiko hari hujan
Siriah dimakan jo mupakaik
Sapah dibuang jo rundiangan
Aiyanyo ditampuang karilahan
Sakian jawab dari ambo.-
PANGKA
Ba-a satantang siriah-manyiriah, lah patuik kito tuhuakan?
Ba-a satantang siriah-manyiriah, lah patuik kito tuhuakan?
ALEK
Kito tuhuakan sampai siko.-
Kito tuhuakan sampai siko.-
Bagian XIV
Pidato Adaik Pasambahan Siriah
nagarisitujuahgadang.wordpress.com
Manolah Datuak …[si
Anu]… janyo ambo. Sakali ambo maimbau, sapatah rundiang nan lalu, walaupun
Datuak surang nan di imbau, batin dek adaik kasamonyo.Pangana batin ka nan
rapek, ujuiek sambah ka nan banyak. Sambah sujuik sambah tasimpuah, sa arek
bungka nan piawai, naraco luruih main daun, indak basibak jo basisieh, bukan
bahinggo jo babateh.Sambah tajelo di nan rapek, rundiang ta tabua ka nan
banyak. Niniak mamak jo panghulu, nan taduduak ateh majilieh, niniak mamak jo
ibu bapo, cadiak pandai jo candikeo, nan mudo arieh Budiman, kaum ibu samo di
dalam, dalam panggilan ambo juo, salam di Datuak ditimpokan.
Ujuik nyo sambah nan ta unjuak, nyato tawalak
diukuran, tabayang barieh jo balabeh, bana bak andai kato bida. Dek curiang
barieh dahulu, dek andai pusako lamo, kok basiang di nan tumbuah, jikok
manimbang di nan lai, tumbuah sarupo iko kini.
Manuruik papatah cupak
jo gantang, dek banyak ragu kok tibo, dek lamo lupo kok datang, manusia basifat
khilaf. Agak kok ragu juaronyo, nan tinggi kok kurang anjuang, nan gadang kok
kurang amba, sabab dek sasak dengan sampik aluran di ateh kok di bawah, patuik
di tangah kok di tapi, kok indak sanang sejahtera, kok kurang aman jo santoso,
maaf dimintak banyak-banyak, izin jo rela dari Datuak. Limbak nan dari pado itu,
adaik dek duo salanggano, cancang dek duo salandasan, puntiang talatak dihulu,
dibawah kiliran taji, asa rundiang kato dahulu, tigo limbago nan tajadi.
Partamo sambah-manyambah, kaduo baso jo basi, katigo siriah dengan pinang.
Sambah manyambah dalam adaik, tali-batali undang-undang.
Tasabuik bamuluik manih, tapakai baso jo basi,
sarato ereang jo gendeang, muluik manih pangarang baso, budi baiak tali
pikatan, pahubuang silaturrahim banamo adat sopan santun.
Rajo alam Minangkabau,
Pamuncak di Limo Puluah, iyo carano rang namokan.
Ramo-ramo tabang
malayang, malayang ka koto tangah, banyaknyo ampek puluah ampek.Indah carano
bukan kapalang, talatak di tangah-tangah, dilingkuang urang nan banyak, itu
carano pulang pai, dari sipokok ka panggilan, dari pangka lalu ka ujuang,
talayok ka ruang tangah, talayang ka ruang tapi, sampai dibujua dilintangi,
nyato taunjuak bakeh Datuak, tibo di muko nan basamo. Carano banamo carano
basa, datang nan dari tanah banja, buatan tukang sungai pua, tukang banamo Reno
Ali, carano bak tiuang katabang, elok carano bak alang ka inggok, ba ukia ba
pucuak rabuang, batatah bamego-mego, ba aleh kasap bakain rumin. Panuah barisi
kalangkapan, kaganti baso jo basi.
Apolah jinieh kalangkapan, siriahnyo udang
tampak hari, siriah tambalang kuku balam, gagangnyo bapantang putuih, buahnyo
intan dengan podi, babungo lado basaluak batang, buah diambiak katinaman, daun
diambiak kasusuak mandi, usah karatak ritie tido, usah kalayua makin hiduik.
Lorong kapado pinangnyo, pinang baruntuak nan
baruntun, bak dasun dibalah duo, bak bawang dibalah ampek, batangnyo nan
lingguraian, satahun tupai mamanjek, balun lay sampai kapucuaknyo, tingginyo
jambo-jamboan, buahnyo jangkau-jangkauan, jatuah kabawah jadi ambun, banamo si
ambun suri.
Lorong kapado sadahnyo, sadahnyo langkitang
gadang, dibasuah jo aia ambun, babasuah jo pati santan, diambuih jo lingka
cino, dikipeh jo ambi-ambi putiah, nan bagai banak balam, dipalik jo jari
manih, bakisa ka jari tangah, mambayang katapak tangan, usah kausak makin
panuah.
Lorong kapado gambienyo, kaba barito kami danga,
buatan Puti Sarilamak, sapipia jatuah kasiriah, mambayang sampai kamuko,
lamaknyo tingga dirangkungan, sarinyo naiak kaparumin, sirahnyo tampak dibibie,
pariso maruang tubuah, sehat anggota katujuahnyo.
Lorong kapado nan
santonyo, haluih saiknyo dek maraciek, banamo timbakau jao, raciek tukang dari
piobang, saheto panjang jaluahnyo, harun satahun pajalanan…… Nak sampai niaik
mukasuiknyo, ujuik mufahum naknyo sah.
Siriah sacabiek nak
bakunyah, pinang sadidieh nak bagatok, sirahnyo nak dibibia juo. Itunyo jinieh
sambah kami, sambah alah salah lah tibo, kato sungguah bana dibari, harapan
kami nan basamo, sakian sambah pado Datuak, buni diharap nak kambali
AWAB OLEH DATUAK/PANGULU
Sutan … [si anu]
…jenyo kami, lah sampai kato Sutan.
Sapanjang rundiangan Sutan, nan talimpah kapado kami, kok
rundiang dijawek pikie, kato dielo jo mupokaik, adaik limbago iko kini, duduak
baduo jo batigo, kato surang dibulati, kato basamo dipaiyokan, lomak siriah
lego carano, lomak kato dilega bunyi, samantaro kami balega, mancari kato nan
sabuah, sarato bona nan saukuah, mananti malah Sutan sakutiko.
JAWAB SiALEK
Sampai dek angku Datuak/Pangulu.
Sapanjang rundiangan nan katongah, suko lah raso dalam hati,
tonang dalam kiro2, kok gayuang lai basambuik, kok kato lai ka bajawab,
sapokaik kami mananti, sakitu nyoh kajawek angku Datuak/Pangulu.
(kemudian barisan datuak/pangulu dan niniak mamak lainnya
bermufakat singkat, mampa iyo jo mampa tidokan sekedarnya, barulah sambah/kato
dikembalikan)
JAWAB OLEH DATUAK/PANGULU
Oo Sutan… Sombah babaliak pado Sutan .
Sombah nan talimpah pado kami, kok gayuang mintak disambuik,
kato mintak dijawek. manuruik Adaik jo Pusako, lah di paiyo di patidokan, lah
dipakai ukua jo jangko, jo niniak mamak panghulu nan hadie ko. Dek duduak baduo
jo batigo, duduak basamo jo nan tuo, pangulu ompek jo limo, talalai sombah
kambalinyo, mo’oh di pinto kapado Sutan.
Lah dipandang jo mungkin patuik, jo alua naraco Adaik,
ditiliek barih balobeh, kok luruih lah makan tiliek, bontuak dimakan siku2, lah
di aie lopeh tubo, lah diukua makan korek, lokek ubek lah dinan sakik, lah
dinan tumbuah kito basiang, lah ateh nan lai kito manimbang.
Hanyo ba’a nyo lai kini, tontang carano nan katongah, nan
tahadok kamuko kami, ponuah barisi kalongkapan, barisi siriah dengan pinang,
saroto sodah dengan gambie, cukuik timbakau diatehnyo. Nan manuruik pinto
Sutan, siriah sacabiak mintak dikunyah, pinang sadidiah mintak digotok, kok
sodah nak dipaliek, kok gambie nak dipipie, dipaliek jo jari manieh, dibeleang
kajari malang, mancayo katapak tangan, sirah’e nampak dibibie, raso’e maruang
tubuah, tando samo basuko hati. Kan montun bona kato Sutan ..?
Kok hanyo tontang disinan, lah jadi tangguangan ateh kami.
Nan bak kato bida Adaik, kok lai bak kato papatah, lahie jo batin saukuran, isi
kuliek umpamo lahie, gonggam orek pegangan toguah, tibolah lukieh dilimbago,
habih siriah manjadi sopah, koleknyo tingga dirongkungan, pariso maruang
tubuah, sehaik anggota katujuahnyo. Siriah sacabiek lah kami kunyak, kok pinang
lah kami gotok, kok sodah lah bapaliek, kok gambie lah bapipie, lah kasonang
hati Sutan.
JAWAB SiALEK
Ujuik kato buah rundiangan, nan talimpah kapado kami,
bunyilah samo kito donga, rupolah sami kito liek, lah joniah bona bak dibasuah,
lah toreh babak ditompi, lah nyato lokang dari kulik, lah nyato ruruik dari
tampuak. Nan bak kato gurindam dalam Adaik, nak ulam pucuak manjulai, nak aie
pincuran tobik, kok nak cincin golang lah buliah, nak cayo kileklah datang, nak
haluih licin lah tibo, salosai rundiang di nan elok, kajadi sasi bungo jo daun,
Adaik bajalan sandirinyo, sonanglah hati niniak mamak, suko hati ibu jo bapo,
godang hati kasadonyo. Kok data lah balantai papan, licin lah nyato balantai
kuliek, sunyi didalam kiro2x, sakitu nyo jawek ka angku Datuak/Pangulu.(YRT-MakUncu)
Bagian XV
ALUR SIRIH
Di edit dari :
HIMPUNAN TAMBO MINANGKABAU DAN BUKTI SEJARAH
Lima Kaum – 1978
A.
Mandatangkan Rundiangan
(dari Alek)
Sipangka
Kini manolah
datuak,
Kapado datuak
dipohonkan salam.
Tantangan dari titah
dengan sambah, taratik jo majelis, kurenah lelo jo tampan, ampun jo maaf ambo
pintak.
Ado taraso
dalam hati, ado takalang pado mato, lai talinteh dek fikiran, dek warih jawek
bajawek, tumbuah basuo nan bak nangko, adat nan tigo kito pakai;
Partamo baso jo
basi, alek nan wajib dipamulia jamu nan patuik dibasarkan,
hereang gendeang baso jo basi, itulah sandi dalam adat.
Kaduo sambah
manyambah, wajib sambah ka Nan
Satu, tampek kito mamintak ampun, janganlah lupo siang
malam, sungguah batang lah mardeko, ingeti pucuak kok tahampeh,
Katigo siriah
jo pinang
;
Jikok dikaji
asa siriah, takalo maso dahulunyo, mulo ditanah rajo aceh, dibao puti
lipek catah, dikakang jo banang ameh, dibungkuih jo cindai kuniang, usahkan
layua batambah hiduik, tidak
dikunyah tiok hari, bukan dimamah tiok malam, dicari ukua
jo jangkonyo, hari jumaat sadang tangah hari, atau didalam alek jamu, nan
saparati iko kini,
Gambia sabuah nak
dikupia, takalo maso dahulunyo, iyo ditanah rajo ruhum, dibao puti indojati,
kadalam pulau ameh nangko, lieknyo bukan alang-alang, tidak takupia dengan
jari, sabalun bismilah dibacokan,
Pinang sadidih nak
digatok, iyo lah pinang asa barasa,
sunduik basunduik dalam
adat, mambukak rundiang patuturan, sajak dahulunyo baitu juo,
Sadah dicupu handak
dipalik, jikok dikajo asa sadah, takalo maso dahulunyo, datang nan dari tahnah
arab, dari bukik jabal kubis, dibao Sekh Abdurrauf, putiah nan bukan
alang-alang, mambayang kaateh langik, mangilek sampai masuak rimbo, tatagun di
lauik sailan, mancari kawan nan sasuai, batamu dalam carano, mancari rono nan sabuah, manyuruah barani
dalam adat, maklumlah datuak di
bayangnyo,
Kalau dikaji
asa timbakau, datang nan dari rajo cino, daun nan
dari tanah hindu, dihelo bahunjun-hunjun, bakarajo budak nan salapan, sapuluah jo
induak-induaknyo, takambang lapiak
permadani putiah, sudah
diguluang dipilinkan, bulek nan
bukan alang-alang, itulah
tamsil kato adat,
nan kan jadi ujuang sambah buatan
kato, dek hambo kapado datuak,
Siriah sacabiak
nak dikunyah, pinang sadidih nak digatok, gambia sabuah nak dikupia, sadah
dicupu nak dipalik, geleang rokok pamenan tangan, kunyah siriah pamenan bibia,
baitu pakaian dalam adat, sambah lalu salam kumbali, titah dipulangkan pado
datuak.
Sialek.
Iyolah sampai dek marah,
Kapado marah juo malah,
Ruponyo nan sapanjang buah kabanaran
marah itu, cincin sasuai dengan jari, galang sasuai dengan tangan, limbago kito
badunsanak, tapi samantang pun baitu, nan rancak kato jo mufakat, nan elok
rundiang jo baiyo, kok baiyo kami tuo jo mudo, mufakat gadang jo ketek, nak
sasuai lahia jo batin, sakato mamak jo kamanakan, barundiang dakek
niniak mamak, banyak pitunjuak
jo pangaja, samantaro gayuang balun basambuik, samantaro kato balun bajawek,
lai kok adat limbagonyo, lai kok lilih cupak gantang, nak bapitua marah tantang
itu, sakian pulo salam pado marah.
Sipangka.
Iyo lah sampai dek datuak,
Ruponyo nan sapanjang buah kabanaran
datuak itu, iyolah kato adat nan basabuik, aluran syarak nan bapakai, sudi
siasek itu namonyo, baa nan sangko hati ambo itu cako, kok lupo datuak tantang
itu, atau kok ragu dalam fikiran, baa nan sakarang kini nangko, lah caramin
taruih dari dalam, mambayang lalu kamuko, urang mujalih pakai adat, tidaknyo
lupo di dunsanak, lah rancak dilingkuang undang, mamakai kato jo mufakat,
sasuai puntiang jo giriak, dikungkuang
saluak timbago,
kueklah hulu mamacikkan, palalu sajo
lah dek datuak, kami mananti baritonyo, sakian salam pado datuak.
Sialek.
Iyolah sampai dek marah,
Ruponyo dek marah itu kini alah mo
titiak nan bak hujan, muluik sapatah hambo nanti,
jikok sabalun kato itu, dalam rusuah
manaruah gamang, dalam cameh darah badantuang, baru mandanga kato itu, hati
sanang hangok salasai, lawuik lah tantu kan dihadang, pulau lah tampak kan
dituju, angin tanang riak salasai, hujan taduah kabuiklah tarang, rundiang
taraso kan disabuik, tapi samantang pun
baitu, sungguahpun sanang dalam hati, sabuah pulo nan
taraso,
Jikok mamandang
hilia mudiak, lawehlah alam kan
ditampuah, leba lah rimbo
kan dituruik, jalan panjang labuah baliku, sapuluah koto manjorok, sabaleh
tanjuang baliku, tujuah muaro didalamnyo, banyaklah jalan nan basimpang, jikok
taturuik di jalan panjang, jikok talambek hambo dijalan, samantaro manuruik
likunyo, kan baa kolah tantang itu, lai koh didalam adat jo pusako, atau
didalam barih jo balabeh, barilah hambo pituahnyo, nak sanang hati ambo
mapaliangkan.
Sipangka.
Iyo lah sampai dek datuak,
Kapado datuak
juo malah hambo kumbalikan,
Ruponyo nan
sapanjang buah kabanaran datuak itu, lah kato hemat gulimat, kato cadiak
caratiak matiak, baitu elok nyo urang tau, tau dirantiang kan mancucuak, ingek
di duri kan mangaik, takana di dahan kan manimpo,
Tapi samantang
pun baitu, usahlah hati diparusuah, usah pikiran dipamabuak, liku jo lekok usah
disabuik, tanjuang jo jerok usah dihetong, lah marasai hambo tantang itu,
Baa jikok dihambo itu kini, asa lai
datuak duduak baiyo, dan lagi kato bamolah, bajalan lai di nan pasa,
sampai ka lawuik jo ka
darek, di lahia upek tak ado, di batin Tuhan Nan Tahu, lamo sa saat ambo
nanti, dek lamo manuruik adat, alah kok sanang hati datuak.
Sialek.
Iyo dek hambo muluik marah nan
sapatah itu bana nan hambo nanti, jikok sabalun dikato itu, manaruah rusuah
didalam hati, manaruah ragu kiro-kiro,
Baru mandanga kato itu, ragu hilang
rusuah lah jauah, hati sanang pikiran tatap, tarang candonyo pamandangan,
tabukak pangana ka nan baiak,
InsyaAllah nak hambo cubo mamaliangkan, untuang taserak jalo suto, kok
indak ikan nan kan dapek, untuang lai udang kok tabao, nan barek kok lai ka
ringan, senteang kok lai dapek bilai, lai kok jadi nan baitu, nanti dek marah
baritonyo
B.
Mampalegakan kato
(samo isi jamu)
Sialek I
(Datuak)
Kini manolah
bagindo,
Kapado bagindo
dipohonkan salam,
Titah jo sambah
dari muluik, karangan hati nan amat suci, ampun jo maaf hambo pintak, lai
rundiangan hambo sabuik, nan bana hambo katangahkan,
Nan kan jadi
buah kabanaran dek hambo kapado bagindo, karano lah manitah silang nan
bapangka, atau karajo nan bapokok, kapado kito isi jamu, lahia nyo kapado diri
hambo, batinnyo kapado kito nan basamo,
Gayuang nan balun hambo sambuik,
kato nan balun hambo jawek, tingga tasimpan pado hambo, sabab balaku
damikian, karano duduak
lai barumpuak, dan lagi tagak
bapusu, jikok suarang kito bagi, jakok sakutu kito balah, baitu mangko samo
elok,
Baa kini ;
Nan elok malayang pado hambo, nan
rancak tibo ka bagindo, satantangan gayuang ka manyambuik, atau pun kato ka
manjawab, dibulekkan aia ka pambuluah, dibulekkan kato ka mufakat, nak dari
bagindo tarabiknyo, sakian kabanaran hambo pulangkan ka bagindo, kato nak
mintak dibunisi.
Sialek II
(Bagindo)
Iyolah sampai
dek datuak
Kapado datuak
juo malah,
Nan sapanjang
buah kabanaran datuak itu, nan talayang kapado hambo, karano lah manitah silang
nan bapangka, karajo nan bapokok, kapado kito isi jamu, sungguah pun titah
ditutuakannyo, umpamo gayuang dengan sambuik, ibarat kato dengan jawab,
Baa kini ; satantangan gayuang ka
manyambuik, ataupun kato kan manjawab, dibulekkan aia ka pambuluah, dibulekkan
kato ka mufakat, nak dari ambo tarabiknyo, kan iyo baitu kato datuak ..
Kapado datuak
juo malah,;
Ruponyo nan
sapanjang buah kabanaran datuak itu, hambo pikia palito hati, hambo nanang
saribu aka, kalau ditungkuik tilantangkan, iyolah kato sabananyo, satantangan
gayung ka manyambuik, ataupun dikato nan kan manjawab, jikok di hambo
tarabiknyo, itu nan pintak pintu hati, siang manjadi angan-angan, malam manjadi
buah mimpi, sakali kahandak hati datuak, baribu kali kahandak hati hambo,
Inginlah hambo
nan bak datuak, pandai batutua dalam alek, bijak barundiang di nan rami,
rundiang tapek kato barisi,
Tapi samantang pun baitu; elok dituruik pituah tuo, namun disabuik niniak
moyang, aia taganang kito sawuak, suri tabantang ditanuni,
Baa kini ;
karano di datuak aia nan dalam, nak pueh bana bakacimpuang, nak rancak pulo ba
sisalam, satantangan gayuang kan manyambuik, ataupun kato kan manjawab, dinan
batakuak kito tabang, dibarih juo kito paek, mamulangkan hambo pado datuak,
mandanga kami baritonyo, lai gayuang sambuik, kato jawek sajolah dek datuak,
sakian salam hambo pulangkan pado datuak.
Sialek I
(Datuak)
Iyolah sampai
dek bagindo ;
Kapado bagindo
juo malah, ruponyo nan sapanjang buah kabanaran bagindo itu, di anik-anik jo
pikiran, di nanang-nanang dalam hati, adat kokoh syarak badiri, adat mukayat
janyo urang, pakaian kito di nagari,
Tapi samantang
pun baitu, ditinting dadak di niru, dihindang ditampeh tareh, dipiliah atah
ciek-ciek, kasamonyo iyo balako,
Baa kini ; tantangan gayung kan
manyambuik, ataupun kato kan manjawab, tatumpah juo pado hambo, indak kok kito
duduak barumpuak, dan lagi tagak
bapusu, awak badakek jo
nan pandai, baraso barek baban di
hambo, lai kok patuik nan baitu, nak dibari hambo pituahnyo, sakian salam hambo
pulangkan ka bagindo.
Sialek II
(Bagindo)
Iyolah sampai
dek datuak,
Ruponyo nan sapanjang buah kabanaran
datuak itu, alah didalam cupak nan bapakai, lilisan gantang nan bapareh, kato
basusun nan bak siriah, rundiang baatok nan bak pinang, sakato urang maelokkan,
surang pun tidak manyalahkan, alah tasabuik iyo balako, lah ragu hambo
manjaweknyo,
Tapi samantang
pun baitu, nan batiru batuladan, nan batakuak nan batabang, nan babarih nan
bapahek, alah suri dahulunyo, jauah lah buliah ditunjuakkan, hampia lah buliah
dikakokkan, nan barek jaan dihetong, nan ringan usah disabuik, namonyo kito isi
jamu, kok barek ansua bagulembek, kok ringan baok balari, nak kami tolong di
balakang, lai kok jadi nan baitu, alah kok sanang hati datuak, sakian salam
hambo pulangkan pado datuak.
Sialek I
(Datuak)
Iyolah indak lai, manokalo lah baitu
bana kato bagindo, habih bicaro dalam hati, hilang aka bana tak dapek, bicaro
di badan surang, bamanuang duduak manakua, manangih jo aia mato, rusuah kasia
dikatokan, kabajalan badan surang, balayia manuju pulau, karang nan banyak
dilautan, lauik sati rantau batuah, urang dunia banyak kiramaik, kok turun
topan jo badai, batiup angin silambubu, basabuang ombak jo riak, namuah ka
sasek palayaran, kok karam kapa tangah lawuik, tabanam sia lah kan manyalami,
tarapuang sia kan mambinjek, awak di dalam lawuik basa, kawan tak ado kiri
kanan, antah bak mano kan jadinyo, pikia dek bagndo tantang itu, sakian pulo
dari hambo.
Sialek II (Bagindo)
Iyolah sampai dek datuak,
Kapado datuak hambo kumbalikan,
ruponyo nan sapanjang buah kabanaran datuak itu, ditiliak lahia jo batin,
dipikia palito hati, dinanang saribu aka, itulah kato sabananyo,
Tapi samantang
pun baitu, dek pamandangan kami itu kini,
pihak ka -pado
palangkahan, hari baik kutiko elok, bulan nan tarang aco-aco, bak santono urang
balayia, angin tanang sikoci laju, kapa mangiriang di balakang, batiup tali
bubutan, mandanguang buni biola, baganti tali balati, kapa tadorong ka muaro,
tidak sangsaro bahayonyo, bao lalu sajo lah dek datuak, nak bapamandangan kami
dibalakang, sakian salam hambo pulangkan pado datuak, alah kok jadi nan baitu,
Sialek I
(Datuak)
Iyolah indak lai, manokalo lah baitu
bana kato bagindo, kan baa pulo janyo hambo, nak hambo hilangkan molah takuik
jo ganta, nak hambo kayai bagulambek,
Tapi samantang pun baitu, namonyo
kito lai bakarik, duduak salereang samo alek, nan bak pituah urang tuo, nan
saganggam nan samiang, nan sabijo jangan lupo,
Mulo kato kan hambo sabuik, tolong
jo doa dibalakang, itu harapan sungguh-sungguh, kapado kito nan basamo, sakian
salam hambo puhunkan kapado bagindo.
Sialek II (Bagindo)
Iyolah sampai dek datuak,
Ruponyo nan sapanjang buah kabanaran
datuak itu, adat kokoh sarak badiri, syarak nan lazim janyo urang, adat nan
kawi kito pakai, dek adat basandi sarak, pakiah nan banyak kawan duduak, alim
pun ado dalam jamu, kok indak satanggak doa, satu bismillah kami tolong, lai
gayuang sambuiklah, kato jawek sajolah dek datuak, sakian panitahan dipulangkan
pado datuak.
Sialek I
(Datuak)
Iyolah dek hambo muluik bagindo nan
sapatah itu bana nan hambo tunggu, baa nan sangko hati hambo itu cako, pintak
kok indak kan babari, kandak kok indak kan balaku, hambo mintak kaliman Allah,
kalimah tauhid bagindo bari,
Baa kini ; hambo mintak kalimah
tauhid, lah kalimah Allah bagindo bari, nak ulam pucuak manjumbai, nak aia
sumua tarabik, maniak dicinto galang buliah, lah sanang bana hati hambo,
manyambuik gayuang manjawek kato, manampak tolongan di balakang,
Insya Allah nak hambo suruikkan
gayuang ka balabeh, nak hambo kumbalikan kato kamulonyo, simak dek bagindo
jaleh-jaleh.
C. Mangumbalikan
kato (ka sipangka)
Sialek
Kini manolah
marah
Kapado marah
hambo kumbalikan salam,
Tantangan dari
titah dengan sambah, kito sadangkan dinan dahulu tadi,
Maaf dimintak
sungguah-sungguah, rundiang disabuik jaleh-jaleh, nan bana hambo katangahkan,
Karano hambo
lah kanai ujo lapeh dek marah cako, marenjong kato mufakat, mambao kato baiyo,
nan sangko budi bicaro hambo itu cako, aka dicari lakeh dapek, bijo ditanam
lakeh tumbuah,
Nan sakarang
kini nangko, nan pasa jalan nan hilang, nan samak rimbo tatampuah, nan mujua
kato nan tingga, nan malang katibo di hambo,
Dipikia jo hati jo ma'rifat, usahkan
ameh nan tabao, bicaro indak batukuak, aratinyo bana kato itu, tantangan
gayuang kan manyambuik, ataupun kato kan manjawab, tatumpah juo pado hambo,
Baa jikok dihambo itu kini, nan
marusuah nan manggamang, bak umpamo urang mamajek, kok tak talaleh lalu ka
pucuak, kok tatingkek lalu ka dahan, kok indak sabanyak gayuang nan tasambuik,
atau pun
indak sabanyak kato
nan tajawek, kan baa kolah tantang itu, nak dibari hambo sipatannyo,
sakian salam pado marah.
Sipangka
Iyolah sampai dek datuak,
Kapado datuak
juo malah
Ruponyo nan
sapanjang buah kabanaran datuak itu, lah
lamak bak raso santan, kok manihnyo bak tangguli, lamak manih kucimpuang
santan, ko-nyo kan agak tigo hari, baraso ditalingo kami juo,
Tapi samantang pun
baitu, sanangkan hati tatapkan iman, nak salamaik jalan dinan tarang, diam
didalam martabat, sanang didalam sayarat rukun,
Jikok dihambo
itu kini, asa alai gayung datuak sambuik, namonyo kato datuak jawab, asa lai
batingkah bunyi gandang, lai batalun bunyi talempong, kok ampek bana dari
hambo, ciek sajo dari datuak, namonyo kito badunsanak, baraso elok juo
diipandang urang, lai gayuang sambuik, kato jawab sajolah dek datuak.
Sialek
Iyolah dek
hambo, muluik marah nan sapatah itu bana
nan hambo nanti, baa nan sangko hati hambo itu cako, kalau baetong
ciek-ciek, babilang satu-satu,
sabab dek marah
itu cako, bak santano urang mangaji, dimulai daripado alif, tamat Quraan tigo puluh, dikaji matan jo maana, dikaji
nahu dengan saraf, sampai ka mantiak dengan badiak, bayan maani lah tapakai,
Jikok dek hambo itu kini, indak
taturuik di balakang, karano dek kurang pandapatan, kok mangupek marah tantang
itu,
Baa kini lah
habih cupak dek palilisan, lah habih kato dengan maaf, Insya Allah gayuang
hambo sambuik, kok kato nak hambo jawab,
Tapi kapado
marah juo malah,
Diawal kato nan mulo tadi, atau dek
rundiang nan sabuah, sifat etongan nan sakali, dari panuturan marah cako, alah
taserak dinan banyak, alah ta unggun dinan tinggi, alah tabatiak tabarito, taserak di
alam lapang, tatabue dibumi laweh, sampai
ka lawuik nan sadidiah, lalu ka ombak nan badabua,
tidaklah umpang jo sampirnyo, alah badangaran kami nan hadir, alah suko kami
manarimo, sarato urang tuo-tuo, baitu pun nan hadir dalam jamu,
Tapi kapado
marah juo malah
Nan jadi buah
kabanaran dek marah kapado hambo itu cako, pihak carano nan katangah, lai
barisi kalangkapan, siriah sacabiak nak dikunyah, pinang sadidih nak digatok,
gambia sabuah nak dikupia, sadah di capu nak dipalik, geleng rokok pamenan
tangan, kunyah siriah pamenan bibia, kan baitu bana kato marah,
Tapi kapado
marah juo malah,
Ruponyo nan
sapanjang buah kabanaran itu, kalau di anik-anik bana, kalau dihusai
panabangan, kok dihurak sitambo lamo, tidak tabantah dalam adat, larang lah
urang mamban diangnyo,
Pihak carano
nan katangah, dipandang bantuak jo buatan, buatan rajo sarimananti, itulah rajo
tanah malayu, kalau dihetong kabantuaknyo, bagai bantuak bangau ka hinggok,
lantiaknyo bak alang kan manari, rimbunnyo bak bungo kaliki, kambangnyo bagai
bungo kincuang, jirunyo bagai bulan ka hilang, bingka bak bulan ampek baleh,
Kalau dihetong
pado siriahnyo, banamo udang tampuak hari, tampuaknyo manguku balam, bungonyo
tinjau-tinjauan, buahnyo larang basuo, antah kok urang wali Allah, nan kiramaik hiduik-hiduik, nan batuah sampai
mati, batang di tarik ka tinaman, pucuak malambai awan hijau, daunnyo intan jo
baiduri, satahun dalam panggulungan, usah kan layua batambah hiduik, tampuaknyo
batambah kokoh,
Kalau dihetong
pado pinangnyo, banamo mayang
taurai, bak dasun dibalah duo, nan sabalah
jatuah ka lawuik, makan sidi jo
bagindo, makanan marah dengan sutan,
Sabalah jatuah
kadarek, jatuah ka luhak tanah datar, jatuah katanah limo puluah, jatuah ka
agam balai gurah, jatuah ka canduang koto laweh, jatuah ka kubuang tigo baleh,
jatuah ka solok ka salayo, sampai ka alam sungai pagu, makanan pangulu jo
andiko,
Randahnyo
jangkau-jangkauan, tingginyo panjek-panjek an, satahun tupai mamanjek, tigo
bulan salodang jatuah, baa nyo kito maambiaknyo, mako dicari lah ungko jo
siamang, mamintak maaf kaureknyo, mangko diambiaklah pinang nan tinggi,
diambiak sado kan paguno, untuk di alek kito nangko,
Kalau dihetong
pado gambia nyo, banamo sicinto damai, dikampo nak urang sarilamak, buatan anak
indojati, kuniangnyo bak awan sanjo, ka campuran siriah jo pinang,
Kalau dihetong
pado sadahnyo, banamo si ambun suri, putiahnyo jirak jiru jintan, putiah
mambayang masuak rimbo, satahun dipunta aceh, samusim dipunta bugih, bakipeh jo
ambai-ambai, baturab jo aia bungo, dibasah jo pati santan, sapalik sapulau
ameh, sakadam sakati limo, harago tidak taharagoi, antah kok satimbang jo
nagari,
Kalau
dihetong timbakaunyo, banamo
si cinto dunia, bijo
nan datang dari ruhum, manampuah lawuik nan sadidih, di
ateh ombak nan badabua, daunnyo dicapuak rajo, nan maracik si cinto ameh, nan
mahampai si cinto urai, raciknyo haluih bagai lumuik, dilatakkan di biliak
dalam, bapantang masiak dek paneh, masiak dek setanggi aia bungo,
Dibaliak nan dari pado itu, pihak
carano nan katangah, cukuik barisi kalangkapan, siriah sacabiak lah dikunyah,
pinang sadidih lah digatok, sadah dicapu lah dipalik, rokok sabatang lah
digiliang, lamak manih tibo dimuluik, kaleknyo lalu ka rakuangan, sarinyo naiak
ka firaman, suko nikmat salamonyo, alah kok sanang hati marah, sakian kato
hambo kumbalikan pado marah.
Sipangka.
Iyolah manokalo
lah baitu bana kato datuak, lah sanang bana hati kami manarimonyo, kok bak
santono amin jo doa, lah kami uruikkan sajo pado muko.
Bagian XVI
PIDATO ADAT
PASAMBAHAN
SIRIAH
Dari : www.rangtalu.net
DARI SI
ALEK :
Manolah Datuak ……. janyo ambo.
Sakali ambo maimbau,
sapatah rundiang nan lalu,
walaupun Datuak surang nan di imbau,
batin dek adaik kasamonyo.
Pangana batin ka nan rapek,
ujuiek sambah ka nan banyak.
Sambah sujuik sambah tasimpuah,
sa arek bungka nan piawai,
naraco luruih main daun,
indak basibak jo basisieh,
bukan bahinggo jo babateh.
Sambah tajelo di nan rapek,
rundiang ta tabua ka nan banyak.
Niniak mamak jo panghulu,
nan taduduak ateh majilieh,
niniak mamak jo ibu bapo,
cadiak pandai jo candikeo,
nan mudo arieh Budiman,
kaum ibu samo di dalam,
dalam panggilan ambo juo,
salam di Datuak ditimpokan.
Ujuik nyo sambah nan ta unjuak,
nyato tawalak diukuran,
tabayang barieh jo balabeh,
bana bak andai kato bida
Dek curiang barieh dahulu,
dek andai pusako lamo,
kok basiang di nan tumbuah,
jikok manimbang di nan lai,
tumbuah sarupo iko kini.
Manuruik papatah cupak jo gantang,
dek banyak ragu kok tibo,
dek lamo lupo kok datang,
manusia basifat khilaf.
Agak kok ragu juaronyo,
nan tinggi kok kurang anjuang,
nan gadang kok kurang amba,
sabab dek sasak dengan sampik
aluran di ateh kok di bawah,
patuik di tangah kok di tapi,
kok indak sanang sejahtera,
kok kurang aman jo santoso,
maaf dimintak banyak-banyak,
izin jo rela dari Datuak.
Limbak nan dari pado itu,
adaik dek duo salanggano,
cancang dek duo salandasan,
puntiang talatak dihulu,
dibawah kiliran taji,
asa rundiang kato dahulu,
tigo limbago nan tajadi.
Partamo sambah-manyambah,
kaduo baso jo basi,
katigo siriah dengan pinang.
Sambah manyambah dalam adaik,
tali-batali undang-undang.
Tasabuik bamuluik manih,
tapakai baso jo basi,
sarato ereang jo gendeang,
muluik manih pangarang baso,
budi baiak tali pikatan,
pahubuang silaturrahim
banamo adat sopan santun.
Rajo alam Minangkabau,
Pamuncak di Limo Puluah,
iyo carano rang namokan.
Ramo-ramo tabang malayang,
malayang ka koto tangah,
banyaknyo ampek puluah ampek.
Indah carano bukan kapalang,
talatak di tangah-tangah,
dilingkuang urang nan banyak,
itu carano pulang pai,
dari sipokok ka panggilan,
dari pangka lalu ka ujuang,
talayok ka ruang tangah,
talayang ka ruang tapi,
sampai dibujua dilintangi,
nyato taunjuak bakeh Datuak,
tibo di muko nan basamo.
Carano banamo carano basa,
datang nan dari tanah banja,
buatan tukang sungai pua,
tukang banamo Reno Ali,
carano bak tiuang katabang,
elok carano bak alang ka inggok,
ba ukia ba pucuak rabuang,
batatah bamego-mego,
ba aleh kasap bakain rumin.
Panuah barisi kalangkapan,
kaganti baso jo basi
Apolah jinieh kalangkapan,
siriahnyo udang tampak hari,
siriah tambalang kuku balam,
gagangnyo bapantang putuih,
buahnyo intan dengan podi,
babungo lado basaluak batang,
buah diambiak katinaman,
daun diambiak kasusuak mandi,
usah karatak ritie tido,
usah kalayua makin hiduik.
Lorong kapado pinangnyo,
pinang baruntuak nan baruntun,
bak dasun dibalah duo,
bak bawang dibalah ampek,
batangnyo nan lingguraian,
satahun tupai mamanjek,
balun lay sampai kapucuaknyo,
tingginyo jambo-jamboan,
buahnyo jangkau-jangkauan,
jatuah kabawah jadi ambun,
banamo si ambun suri.
Lorong kapado sadahnyo,
sadahnyo langkitang gadang,
dibasuah jo aia ambun,
babasuah jo pati santan,
diambuih jo lingka cino,
dikipeh jo ambi-ambi putiah,
nan bagai banak balam,
dipalik jo jari manih,
bakisa ka jari tangah,
mambayang katapak tangan,
usah kausak makin panuah.
Lorong kapado gambienyo,
kaba barito kami danga,
buatan Puti Sarilamak,
sapipia jatuah kasiriah,
mambayang sampai kamuko,
lamaknyo tingga dirangkungan,
sarinyo naiak kaparumin,
sirahnyo tampak dibibie,
pariso maruang tubuah,
sehat anggota katujuahnyo.
Lorong kapado nan santonyo,
haluih saiknyo dek maraciek,
banamo timbakau jao,
raciek tukang dari piobang,
saheto panjang jaluahnyo,
harun satahun pajalanan……
Nak sampai niaik mukasuiknyo,
ujuik mufahum naknyo sah.
Siriah sacabiek nak bakunyah,
pinang sadidieh nak bagatok,
sirahnyo nak dibibia juo.
Itunyo jinieh sambah kami,
sambah alah salam lah tibo,
kato sungguah bana dibari,
harapan kami nan basamo,
sakian sambah pado Datuak,
buni diharap nak kambali.
[sumber:Pidato Aluah Pasambahan Adat-Idrus Hakimi Dt
Penghulu-LKAAM Sumbar]
kuokbevel.blogspot.com
JAWABAN PANGKA :
Sutan … [si anu] …jenyo
kami, lah sampai kato Sutan.
Sapanjang rundiangan Sutan,
nan talimpah kapado kami,
kok rundiang dijawek pikie,
kato dielo jo mupokaik,
adaik limbago iko kini,
duduak baduo jo batigo,
kato surang dibulati,
kato basamo dipaiyokan,
lomak siriah lego carano,
lomak kato dilega bunyi,
samantaro kami balega,
mancari kato nan sabuah,
sarato bona nan saukuah,
mananti malah Sutan sakutiko.
JAWABAN SI ALEK
Sampai dek angku Datuak/Pangulu.
Sapanjang rundiangan nan katongah,
suko lah raso dalam hati, tonang dalam kiro2, kok gayuang lai basambuik,
kok kato lai ka bajawab,
sapokaik kami mananti,
sakitu nyoh kajawek angku
Datuak/Pangulu.
(kemudian barisan
datuak/pangulu dan niniak mamak lainnya bermufakat singkat, mampa iyo jo mampa
tidokan sekedarnya, barulah sambah/kato dikembalikan)
JAWAB OLEH DATUAK/PANGULU
PANGKA
Oo Sutan… Sombah babaliak pado
Sutan .
Sombah nan talimpah pado kami,
kok gayuang mintak disambuik,
kato mintak dijawek.
manuruik Adaik jo Pusako,
lah di paiyo di patidokan,
lah dipakai ukua jo jangko,
jo niniak mamak panghulu nan hadie
ko. Dek duduak baduo jo batigo,
duduak basamo jo nan tuo,
pangulu ompek jo limo,
talalai sombah kambalinyo,
mo’oh di pinto kapado Sutan.
Lah dipandang jo mungkin patuik,
jo alua naraco Adaik,
ditiliek barih balobeh,
kok luruih lah makan tiliek,
bontuak dimakan siku2,
lah di aie lopeh tubo,
lah diukua makan korek,
lokek ubek lah dinan sakik,
lah dinan tumbuah kito basiang,
lah ateh nan lai kito manimbang.
Hanyo ba’a nyo lai kini,
tontang carano nan katongah,
nan tahadok kamuko kami,
ponuah barisi kalongkapan,
barisi siriah dengan pinang,
saroto sodah dengan gambie,
cukuik timbakau diatehnyo.
Nan manuruik pinto Sutan,
siriah sacabiak mintak dikunyah,
pinang sadidiah mintak digotok,
kok sodah nak dipaliek,
kok gambie nak dipipie,
dipaliek jo jari manieh,
dibeleang kajari malang,
mancayo katapak tangan,
sirah’e nampak dibibie,
raso’e maruang tubuah,
tando samo basuko hati.
Kan montun bona kato Sutan ..?
Kok hanyo tontang disinan,
lah jadi tangguangan ateh kami.
Nan bak kato bida Adaik,
kok lai bak kato papatah,
lahie jo batin saukuran,
isi kuliek umpamo lahie,
gonggam orek pegangan toguah,
tibolah lukieh dilimbago,
habih siriah manjadi sopah,
koleknyo tingga dirongkungan,
pariso maruang tubuah,
sehaik anggota katujuahnyo.
Siriah sacabiek lah kami kunyak,
kok pinang lah kami gotok,
kok sodah lah bapaliek,
kok gambie lah bapipie,
lah kasonang hati Sutan.
JAWAB SiALEK
Ujuik kato buah rundiangan,
nan talimpah kapado kami,
bunyilah samo kito donga,
rupolah sami kito liek,
lah joniah bona bak dibasuah,
lah toreh bak ditompi,
lah nyato lokang dari kulik,
lah nyato ruruik dari tampuak.
Nan bak kato gurindam dalam Adaik,
nak ulam pucuak manjulai,
nak aie pincuran tobik,
kok nak cincin golang lah buliah,
nak cayo kileklah datang,
nak haluih licin lah tibo,
salosai rundiang di nan elok,
kajadi sasi bungo jo daun,
Adaik bajalan sandirinyo,
sonanglah hati niniak mamak,
suko hati ibu jo bapo,
godang hati kasadonyo.
Kok data lah balantai papan,
licin lah nyato balantai kuliek,
sunyi didalam kiro2x,
sakitu nyo jawek ka angku
Datuak/Pangulu.
(YRT-MakUncu)
[Sumber:Pidato Aluah Pasambahan
Adat-Idrus Hakimi Dt Penghulu-LKAAM Sumbar]
Sangat ter tarik dan ingin mencoba ... guna pelestarian budaya Minang
BalasHapusAlangkah baiknya >>>> kalau di adakan pelatihan adat bagi generasi muda minang kabau .... di setiap nagari ..... agar budaya minang tetap dapat dilestarikan.... trim
BalasHapus